Hrom
Za ostala značenja, vidi Hrom (razvrstavanje).
„Krom” preusmjerava ovdje. Za ostala značenja, v. Krom (razvrstavanje).
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Opšti podaci | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ime, simbol,atomski broj | Hrom, Cr, 24 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Pripadnost skupu | prelaznih metala | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| grupa, perioda | VIB, 5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| gustina, tvrdoća | 7140 kg/m3, 8,5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Boja | srebrnoplava 
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine atoma | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| atomska masa | 51,9961 u | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| atomski radijus | 140 (166) pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| kovalentni radijus | 127 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| van der Valsov radijus | bd | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| elektronska konfiguracija | [Ar]3d54s1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| e- na energetskim nivoima | 2, 8, 13, 1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| oksidacioni brojevi | 6, 3, 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine oksida | jako kiseli | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| kristalna struktura | regularna prostorno centrirana | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| fizičke osobine | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| agregatno stanje | čvrsto | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura topljenja | 2130 K (1857 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura ključanja | 2945 K (2672 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| molska zapremina | 7,23×10-3 m3/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota isparavanja | 344,3 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota topljenja | 16,9 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| pritisak zasićene pare | 990 Pa (2130 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| brzina zvuka | 5940 m/s (293,15 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ostale osobine | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Elektronegativnost | 1,66 (Pauling) 1,56 (Alred) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična toplota | 450 J/(kg*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična provodljivost | 7,74×106 S/m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplotna provodljivost | 93,7 W/(m*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| I energija jonizacije | 652,9 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| II energija jonizacije | 1590,6 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| III energija jonizacije | 2987 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| IV energija jonizacije | 4743 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| V energija jonizacije | 6702 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| VI energija jonizacije | 8744,9 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Najstabilniji izotopi | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| tamo gde drugačije nije naznačeno, upotrebljene su SI jedinice i normalni uslovi.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Objašnjenja skraćenica: zast.=zastupljenost u prirodi, v.p.r.=vreme polu raspada, n.r.=način raspada, e.r.=energija raspada, p.r.=proizvod raspada, z.e=zarobljavanje elektrona
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hrom ili krom (Cr, latinski chromium) je metal. Elektronska konfiguracija njegovog atoma određuje njegovu pripadnost VIB grupi. Poseduje 13 izotopa čije se atomske mase nalaze između 45-57. Izotopi 50, 52, 53 i 54 su postojani.
Otkriven je 1797. godine od strane N.L. Vauqellina (Louis Nicolas Vauquelin).
Hrom je zastupljen u zemljinoj kori u količini od oko 102 ppm. (eng. parts per million), uglavnom u obliku minerala hromita.
Namirnice najbogatije hromom su pekarski kvasac, kukuruz, kuvana junetina, jabuka, crnihleb, ovsane pahulje.
Metalni hrom je sjajnobeo metal veoma otporan na koroziju. Koristi se kao spoljašnji sloj koji pokriva čelične elemente, popravljajuči njihov izgled i štiteći ih od korozije. Hrom je sastojak nerđajućih čelika.
Hrom je najmanje rastvoran od svih metala. Iako ima negativni standardni redoks-potencijal na površini hroma stvara se pasivno stanje, te se ne rastvara u azotnoj kiselini, ni u carskoj vodi, dok se u razblaženoj hladnoj hlorovodoničnoj i sumpornoj kiselini rastvara, a rastvaranje u vrućim kiselinama prestaje.Hrom ništa ne valja.
Najvažnija ruda hroma je hromit FeCr2O4 poznato kao hromit. Ovo jedinjenje se koristi kao aktivan sloj na magnetnim trakama. Redukcijom hromita koksom nastaje ferhrom (Fe + 2Cr)l koji se u metalurgiji koristi za dobijanje drugih legura koje sadrže hrom.
Rastvori soli Cr(III) i Cr(VI) poseduju veoma intenzivne boje (zelenu i narandžastu) što se koristi u fotohemiji.
Mešavina Na2Cr2O7 sa sumpornom kiselinom se koristi za pranje labaratorijskih stakala.
Oksid hroma(III) se koristi za bojenje.
Soli hroma(VI) su otrovne i izazivaju rak.
Hrom je sastojak mnogih enzima i spada u mikroelemente neophodne za život. Olakšava prelazak glukoze iz krvi u ćelije. Smanjuje potrebe za insulinom. Smanjuje rizik od infarkta pošto spušta nivo holesterola u krvi.
Njegova dnevna upotreba bi trebalo da iznosi minimum 1 miligram dnevno. Nedostatak hroma može da izazove razvoj šećera kod odraslih osoba i bolesti transportnog sistema.
