Zdzisław Kaczmarczyk

Zdzisław Kaczmarczyk

Stefan Nicolai^[1]

Data i miejsce urodzenia	19 sierpnia 1911 Kraków
Data i miejsce śmierci	9 sierpnia 1980 Poznań
Miejsce spoczynku	Cmentarz na Junikowie
Zawód, zajęcie	historyk
Tytuł naukowy	profesor
Alma Mater	Uniwersytet Poznański
Stanowisko	poseł na Sejm PRL III kadencji (1961–1965)
Partia	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Rodzice	Kazimierz, Władysława z d. Nicolai
Małżeństwo	Maria Tęsiorowska
Dzieci	Elżbieta
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Zdzisław Antoni Kaczmarczyk (ur. 19 sierpnia 1911 w Krakowie, zm. 9 sierpnia 1980^[2] w Poznaniu) – polski prawnik, historyk, niemcoznawca, zaangażowany w procesy polonizacji i zagospodarowywania Ziem Północnych i Zachodnich, dyrektor Instytutu Zachodniego w Poznaniu w latach 1964–1965, prezes Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w latach 1975–1980, poseł na Sejm PRL III kadencji.

Syn Kazimierza (dyrektora Archiwum Państwowego w Poznaniu) i Władysławy z domu Nicolai. Ukończył gimnazjum w Poznaniu (1929). Następnie studiował prawo na Uniwersytecie Poznańskim. W 1933 otrzymał dyplom magistra praw. Rozpoczął pracę jako asystent w Katedrze Historii Ustroju Polski UP i w 1936 otrzymał stopień doktora. W 1938 ożenił się z Marią Tensiorowską (geograf i nauczycielką), z którą miał córkę Elżbietę. Do 1939 awansował na starszego asystenta.

Podczas II wojny światowej habilitował się w Warszawie na Uniwersytecie Ziem Zachodnich (1944). Brał udział w tajnym nauczaniu.

Po wojnie, w 1946, został mianowany profesorem nadzwyczajnym, następnie w 1957 – zwyczajnym.

Sprawował kierownicze funkcje w Poznańskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk (w latach 1975–1980), Polskim Towarzystwie Historycznym, Instytucie Zachodnim (jako jeden z założycieli, sekretarz w latach 1946–1958, a w latach 1964–1965 dyrektor), Klubie Demokratycznej Profesury. Od 1954 był redaktorem naczelnym Studiów i Materiałów do Dziejów Wielkopolski i Pomorza. W latach 1961–1965 pełnił mandat posła na Sejm PRL z ramienia Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej z okręgu Poznań.

Do grona jego uczniów należał m.in. Edwin Rozenkranz, późniejszy profesor Uniwersytetu Gdańskiego^[3].

Został pochowany na Cmentarzu Junikowo w Poznaniu^[4].

• Kolonizacja niemiecka na Wschód od Odry, 1949^[5].
• Polska czasów Kazimierza Wielkiego, Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 1964.
• Miasta Dalmatyńskie do początku XV wieku, Poznań: Polska Akademia Nauk, 1976.

• 1954 – Złoty Krzyż Zasługi^[6]
• 1955 – Medal 10-lecia Polski Ludowej^[7]
• 1959 – Medal Komisji Edukacji Narodowej
• 1960 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• 1960 – Odznaka Honorowa Miasta Poznania
• 1961 – Lubuska Nagroda Kulturalna
• 1962 – Odznaka Grunwaldzka
• 1963 – Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
• 1964 – odznaka honorowa „Za Zasługi w Rozwoju Województwa Poznańskiego”
• 1966 – Nagroda Indywidualna I stopnia
• 1973 – Nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki
• 1974 – Medal Uniwersytetu w Liège
• 1976 – Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”
• 1977 – Nagroda Indywidualna I stopnia
• 1977 lub 1978^[8] – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski

• Henryk Olszewski: Zdzisław Kaczmarczyk 1911–1980, Poznań 2005.
• Paweł Dembiński, Jarosław Matysiak: Materiały Zdzisława Kaczmarczyka (s. 110–140); w: Biuletyn Archiwum PAN nr 48, Warszawa 2007.
• Jan Prędki: Prof. Zdzisław Kaczmarczyk. Odznaczeni (s. 108–109). Kronika Miasta Poznania nr 4/1960. [dostęp 2012-07-05]., fot.
• Witold Maisel: Prof. dr hab. Zdzisław Kaczmarczyk (1911–1980). Z żałobnej karty (s. 85–89). Kronika Miasta Poznania nr 4/1981. [dostęp 2012-07-05]., fot.

• Sylwetka na stronie PTPN w Poznaniu.
• Historia Instytutu Zachodniego w Poznaniu. iz.poznan.pl.