Przejdź do zawartości

Wikipedysta:D kuba/Tłumaczenia2

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Węże – podrząd gadów z rzędu łuskonośnych (serpentem??). Charakteryzują się wydłużonym, beznogim ciałem i aparatem szczękowym umożliwiającym niezwykle szerokie rozwarcie szczęk, a co za tym idzie połykanie ofiar w całości, brakiem błony bębenkowej i ucha środkowego. Liczba kręgów, które mają (podobnie jak warany) dodatkowe powierzchnie stawowe, może sięgać 400. Węże mają tylko jedno (prawe) płuco, wydłużoną wątrobę, nerki ułożone jedna za drugą.

Mają dobrze rozwinięty narząd Jacobsona, (co oznacza, że…!!!). Węże są grupą monofiletyczną. Rozmnażają się płciowo. Tak jak wszystkie gady węże są !!! ectothermic!!! i pokryte łuskami. Wszystkie węże są mięsożerne i w odróżnieniu od !!! legless lizards!!! (beznogich jaszczurek??) nie posiadają powiek, tylnych kończyn, uszu zewnętrznych (spr.) oraz posiadają/posiadaniem szczątkowych kończyn. Ponad 2700 gatunków węży rozprzestrzenionych jest na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy, a ich wielkość waha się od niewielkiego, 10-cio centymetrowego !!! thread snake!!!, do 9-cio metrowych pytonów i anakond. W celu przystosowania wąskie ciała węży, parzyste organy (tak jak nerki) wykształciły się jeden za drugim, a nie obok siebie (zdanie!!!). Chociaż węże jadowite stanowią mniejszość/mniej gatunków, niektóre posiadają tak silny jad/jad niektórych z nich jest tak silny, że może wywołać bolesne rany/obrażenia, lub doprowadzić nawet do śmierci człowieka. Jednak jad węży służy im głównie do zabijania lub paraliżowania (spr – subduing!!!) drapieżników raczej, niż do samoobrony (spr zdanie!!!). Węże mogły ewoluować od jaszczurki przystosowanej do kopania w ziemi w czasie/podczas kredy (ok. 150 Ma!!!!), choć niektórzy naukowcy postulują ich wodne pochodzenie. Różnorodność współczesnych węży pojawiła się w trakcie paleocenu (ok. 66 – 56 MA !!!).

Łacińska nazwa podrzędu węży – Serpent (w języku angielskim – serpent – synonim „snake” !!!) (!!!Middle English!!! Słowo, które pochodzi od !!! Old French!!!, i !!!ultimately!!! od *serp-, „czołgać się, pełzać” [1], a także greckiego ????) (spr., Ew. poprawić). Wąż/Serpent jest także symbolem sztuk medycznych/medycyny.

Ewolucja

[edytuj | edytuj kod]

Filogeneza węży jest słabo poznana ponieważ ich szkielety są małe i kruche, co sprawia, że efekty procesu fosylizacji, jeśli już zachodzi, rzadko zachowały się do dnia dzisiejszego. Jednakże odkryte w Ameryce Południowej i Afryce okazy liczące 150 milionów lat, zostały jasno rozpoznane jako węże z jaszczuropodobnymi strukturami szkieletowymi[1]. To potwierdzałoby, na podstawie morfologii, że węże wywodzą się od jaszczurek[1][2]. Materiał kopalny sugeruje, że węże mogły ewoluować w kredzie z podziemnych jaszczurek, takich jak waranowate lub podobnej grupy[3]. Wczesny wąż kopalny, Najash rionegrina był dwunożnym, podziemnym zwierzęciem z kością krzyżową (łac.: os sacrum) i był gatunkiem w pełni lądowym[4]. Jeden wciąż żyjący, analogiczny do tego przypuszczalnego przodka jest pozbawiony uszu gatunek Lanthanatus boreneensis z Borneo, chociaż jest on jednocześnie gatunkiem półwodnym[5]. Jako, że ci przodkowie zaczęli prowadzić podziemny tryb życia, w wyniku ewolucji utracili kończyny, a ich ciała stały się bardziej opływowe, co było przystosowaniem do rycia w ziemi[5]. Zgodnie z tą hipotezą, cechy takie jak przeźroczyste, zrośnięte powieki i brak uszu zewnętrznych ewoluowały do walki w podziemnych warunkach, efektem czego są podrapane rogówki i brud w uszach[5][3]. Niektóre prymitywne węże posiadały tylne kończyny, ale nie miały bezpośredniego połączenia kości miednicznej z kręgami. Zaliczały się tu takie węże kopalne jak Haasiophis , Pachyrhachis i Eupodophis, które są nieco starsze niż Najash[6].

Prymitywne grupy wśród nowoczesnych węży, pytony i boa, mają szczątkowe tylne kończyny: małe, wyposażone w pazury palce znane jako analne ostrogi, które są wykorzystywane do chwytania partnera podczas kopulacji [6][1]. Rodziny Leptotyphlopidae i Typhlopidae są innymi przykładami, gdzie pozostałości pasa miednicznego nadal istnieją, czasami wyglądając jak rogowate wyrostki - jeśli są widoczne. Kończyny przednie nie występują u żadnych węży, a ich utrata jest związana z ewolucją genów homeotycznych, kontrolujących morfogenezę. Szkielet osiowy wspólnego przodka węży, jak większość innych czworonogich, miał regionalne specjalizacje składające się z kręgów szyjnych (szyi), tułowia (klatka piersiowa), kręgów lędźwiowych (dolna część pleców), kości krzyżowej (kość miedniczna) i kręgu ogonowego. Przejaw genu homeopatyczego w szkielecie osiowym odpowiedzialnego za rozwój tułowia stał się dominujący na początku ewolucji węży, w rezultacie czego wszystkie kręgi znajdujące się przed zalążkami tylnych kończyn (jeśli występują) mają taki sam tułowiopodobny wygląd (z wyjątkiem dźwigacza , kręgu obrotowego i jednego do trzech kręgów szyjnych), dzięki czemu większość szkieletu węża stanowi ekstremalnie wydłużony tułów. Żebra znajdują się wyłącznie w części tułowiowej kręgosłupa i nie łączą się po stronie brzusznej, co daje możliwość rozciągania tułowia przy połykaniu sporych ofiar. Kręgi szyjne, lędźwiowe i miedniczne są bardzo zredukowane w liczbie (zachowały się tylko dwa do dziesięciu kręgów lędźwiowych i miednicznych ), a zachowały się jedynie krótkie pozostałości kręgów ogonowych, chociaż ogon jest wciąż wystarczająco długi, by być używanym przez wiele gatunków i jest zmodyfikowany u niektórych wodnych i nadrzewnych gatunków węży.

Alternatywna hipoteza, bazująca na morfologii sugeruje, że przodkowie węży byli spokrewnieni z mozazaurami - wymarłymi gadami wodnymi z kredy - które z kolei, jak się przypuszcza, pochodzą od waranowatych[2]. Zgodnie z tą hipotezą zrośnięte, przezroczyste powieki zdają się być efektem ewolucji w kierunku walki w morskich warunkach (rogówkowa utrata wody przez osmozę), podczas gdy uszy zewnętrzne zostały utracone na skutek braku potrzeby ich używania w środowisku wodnym, co ostatecznie doprowadziło do zwierząt podobnych w wyglądzie do węży morskich żyjących współcześnie. W późnej kredzie, węże powtórnie skolonizowały lądy, głównie w takim stanie jakim dzisiaj występują. Szczątki węży kopalnych znane z osadów morskich z początku późnej kredy potwierdzają tą hipotezę, szczególnie, że są one starsze od lądowego Najash rionegrina. Podobne struktury czaszki, zredukowane/zanikłe kończyny i inne anatomiczne cechy spotykane zarówno u mozozaurów, jak i u węży prowadzą do prawidłowej kladystycznej korelacji, choć niektóre z tych cech są wspólne z waranowatymi. W ostatnich latach badania genetyczne wykazały, że węże nie są tak blisko spokrewnione z waranowatymi jak wcześniej sądzono, a więc i nie do mozozaurów, proponowanego przodka w wodnym scenariuszu ich ewolucji. Jednakże, istnieje więcej dowodów łączących mozozaury z wężami, niż z waranowatymi. Fragmentaryczne pozostałości datowane od jury i wczesnej kredy wskazują głębsze kopalne znaleziska dla tych grup, które mogą ewentualnie obalić wcześniejszą hipotezę.

Ogromna różnorodność współczesnych węży pojawiła się w paleocenie, koreluje z radiacją adaptacyjną ssaków, która poprzedziła wyginięcie nie-ptasich dinozaurów. Jedna z najbardziej rozpowszechnionych współcześnie grup węży - połozowate (Colubridae), rozprzestrzeniły się szczególnie wraz z gryzoniami, grupy ssaków na które polują.

Istnieje ponad 2900 gatunków węży, rozprzestrzenionych na półkuli północnej aż po koło podbiegunowe w Skandynawii i na półkula południowej po Australię i Tasmanię[2]. Węże występują na wszystkich kontynentach (z wyjątkiem Antarktydy), zarówno w morzu, jak i na wysokości 4900 m w Himalajach w Azji[2][7]. Istnieje wiele wysp, na których węże w ogóle nie występują, takich jak Irlandia, Islandia, czy Nowa Zelandia[7].

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Wszystkie współczesne węże są zgrupowane według taksonomii Linneusza w obrębie podrzędu Serpentes, będącego częścią rzędu Squamata, chociaż ich dokładne umiejscowienie w obrębie tego rzędu jest kontrowersyjne[8]. Istnieją dwa infrarzędy wchodzące w skład Serpentes: Alethinophidia i Scolecophidia[8]. Ten podział opiera się głównie na cechach morfologicznych oraz podobieństwie sekwencji DNA mitochondrialnego. Infrarząd Alethinophidia czasami jest rozdzielany na Henophidia oraz na Caenophidia, zawierającego węże "Colubroidalne" (połozowate, żmijowate, zdradnicowate, węże morskie i gleboryjcowate) i brodawkowcowate, podczas gdy pozostałe rodziny infrarzędu Alethinophidia obejmuje Henophidia[9]. Nieżyjąca już rodzina olbrzymich, prymitywnych, pytonopodobnych węży - Madtsoiidae, występowała przed 50000 lat w Australii, reprezentowana była między innymi przez rodzaj Wonambi.

Toczy się wiele dyskusji na temat systematyki w obrębie tej grupy. Na przykład wiele źródeł klasyfikuje rodzinę dusicieli (Boidae) i pytonów (Pythonidae) jako jedną rodzinę, podczas gdy niektóre trzymają zdradnicowate (Elapidae) i węże morskie (Hydrophiidae) oddzielnie ze względów praktycznych, mimo ich niezwykle bliskiego pokrewieństwa.

Współczesne badania molekularne podtrzymują monofilię kladów węży współczesnych, scolecophidians, typhlopids + anomalepidids, alethinophidians, core alethinophidians, uropeltids (Cylindrophis, Anomochilus, uropeltines), macrostomatans, booids, boids, pythonids and caenophidians[10].

Rodziny

[edytuj | edytuj kod]

SZKIELET!!!!!!

Skóra

[edytuj | edytuj kod]

Skóra węża pokryta jest łuskami. W przeciwieństwie do popularnego poglądu, że wąż jest oślizły spowodowanym możliwym kojarzeniem go z robakami, skóra węży ma gładką, suchą teksturę. Większość węży używa do przemieszczania się wyspecjalizowanych łusek brzusznych, ściskających powierzchnię, po której się porusza. Łuski mogą być gładkie, ziarniste lub posiadać podłużne wypukłości[11]. Powieki są przeźroczystymi "okularowymi" łuskami, które pozostają stale zamknięte. Zrzucanie łusek nosi nazwę (!!!Ecdysis!!!) lub w powszechnym znaczeniu - linienia.

W przypadku węży, kompletna zewnętrzna warstwa skóry jest zrzucana za jednym razem[12]. Łuski węży nie są oddzielne lecz stanowią rozciągliwy naskórek, więc nie są zrzucane osobno, ale w całości jako kompletna, przyległa, zewnętrzna warstwa skóry podczas każdego linienia, podobnie jak zdejmowana skarpetka przewrócona na lewą stronę[13].

Kształt i liczba łusek na głowie, grzbiecie i brzuchu charakteryzują poszczególną rodzinę, rodzaj i gatunek. Łuski posiadają nomenklaturę analogiczną do pozycji na ciele.

U "zaawansowanych" węży (Caenophidia), obszerne łuski brzuszne i rzędy łusek grzbietowych są korelują z układem kręgów, pozwalając naukowcom liczyć ich kręgi bez konieczności wykonywania sekcji zwłok.

Liczba łusek jest również pomocna przy rozróżnianiu płci węża, gdy gatunku nie cechuje wyraźny dymorfizm płciowy.
Sonda jest wkładana do kloaki tak głęboko, aż nie osiągnie dna.
Sonda jest oznaczana w miejscu, gdzie się zatrzymuje, usuwana i porównywana do (!!!subcaudal depth!!!) (po)przez przyłożenie jej do łusek[21]. ((!!scalation count!!) określa, czy wąż jest samcem, czy samicą (płeć), jak (!!!hemipenes!!!) samca będzie sonda do różnych głębokości (zwykle większej) niż kloaka samicy[21].

Oczy węży są u większości gatunków pokryte przeźroczystymi łuskami, rzadziej ruchomymi powiekami, dlatego jego oczy są zawsze otwarte/nie może ich de facto zamknąć.[potrzebny przypis].

Linienie

[edytuj | edytuj kod]

Linienie pełni szereg funkcji - po pierwsze, stara i zużyta skóra jest zmieniana, po drugie, pomaga pozbyć się pasożytów, takich jak roztocza i kleszcze. Odnowa skóry poprzez linienie umożliwia wzrost niektórych zwierząt, takich jak owady, jednak ten pogląd został zakwestionowany w przypadku węży[13][14].

Linienie jest cyklicznie powtarzane w ciągu całego życia węża. Przed linieniem, wąż przestaje jeść i często ukrywa się lub przenosi się w bezpieczne miejsce. Tuż przed zrzuceniem skóry, staje się ona matowa i sprawia wrażenie suchej, a oczy stają się mętne lub niebieskawe. Wewnętrzna powierzchnia starej zewnętrznej skóry (!!!liquefies!!!). Powoduje to, że stara zewnętrzna skóra oddziela się od nowej skóry. Po kilku dniach, oczy stają się klarowne i wąż "wypełzuje" ze starej skóry. Stara skóra zostaje przerwana w okolicy pyska i wąż wywija się (!!wriggles!!) za pomocą tarcia o chropowate powierzchnie. W wielu przypadkach zrzucana skóra schodzi w jednym kawałku od głowy do ogona, podobnie jak stara skarpeta.

Nowa, większa (!?) i jaśniejsza warstwa skóry formuje się pod spodem[13][15].

Starsze węże mogą pozbywać się swojej skóry tylko raz lub dwa razy w roku, ale młodsze, wciąż rosnące węże mogą zrzucać ją do czterech razy w roku[15]. Zrzucona skóra doskonale odciska wzór łusek i często możliwe jest zidentyfikowanie węża pod warunkiem, że zrzucona skóra jest wystarczająco kompletna i nienaruszona[13]. Ta ciągła, cykliczna odnowa sprawiła, że wąż stał się symbolem uzdrowienia i medycyny, jak to jest zobrazowane na (!!!Rod of Asclepius!!!)[16].

Percepcja

[edytuj | edytuj kod]

Wzrok węży jest bardzo zróżnicowany, od jego braku, w przypadku ślepych węży po ostry, ale główny trend pokazuje, że ich wzrok jest odpowiedni, chociaż nie ostry, pozwalając śledzić im ruchy[17]. Generalnie, wzrok jest najlepszy u węży nadrzewnych, a najsłabszy u węży podziemnych. Niektóre węże, na przykład z rodzaju Ahaetulla, mają zdolność widzenia obuocznego, umożliwiającą skupienie wzroku obydwoma oczami na jednym punkcie. Większość węży koncentruje wzrok przez ruch soczewek do przodu i do tyłu w stosunku do siatkówki, podczas gdy u innych grup owodniowców, soczewki są rozciągliwe/rozszerzalne (!!streched!!).

Węże wykorzystują węch do tropienia swoich ofiar. Za pomocą swojego rozwidlonego języka zbierane są cząsteczki powietrza, po czym zostają one przekazane w celu rozpoznania do narządu Jacobsona (narządu przylemieszowego) znajdującego się w jamie ustnej[18]. Rozszczepienie języka daje wężowi swego rodzaju kierunkowe poczucie zmysłu węchu i smaku jednocześnie[18]. Wąż utrzymuje swój język w ciągłym ruchu, pobierając próbki cząstek (stałych) z powietrza, ziemi i wody, analizując znalezione substancje chemiczne, tym samym rozpoznając obecność potencjalnych ofiar lub drapieżników w swoim lokalnym środowisku[18].

Wrażliwość na drgania

[edytuj | edytuj kod]

Część ciała, która jest w bezpośrednim kontakcie z powierzchnią ziemi jest bardzo wrażliwa na drgania, dlatego wąż jest w stanie wyczuwać inne zbliżające się zwierzęta poprzez wykrywanie nawet bardzo słabych wibracji w powietrzu i na ziemi[18].

Wrażliwość na podczerwień

[edytuj | edytuj kod]

Grzechotniki, pytony i niektóre gatunki boa mają receptory wrażliwe na podczerwień w głębokich bruzdach pomiędzy nozdrzem i okiem, chociaż niektóre mają wargowe rowki na górnej wardze tuż pod nozdrzami (powszechne u pytonów), które pozwalają im "widzieć" promieniowanie cieplne[18]. Podczerwień pomaga wężom zlokalizować pobliską zdobycz, zwłaszcza ciepłokrwiste ssaki.

Wszystkie węże są całkowicie mięsożerne, żywiąc się małymi zwierzętami, w tym jaszczurkami, innymi wężami, małymi ssakami, ptakami, jajami, rybami, ślimakami lub owadami[1][2][19]. Ponieważ węże nie są w stanie rozgryźć, ani rozszarpać swojej zdobyczy na kawałki, muszą ją połknąć w całości. Rozmiar ciała węży ma znaczący wpływ na jego nawyki żywieniowe. Mniejsze węże jedzą mniejsze zwierzęta. Młode pytony mogą zacząć jeść jaszczurki lub myszy i stopniowo przejść na przykład do małych jeleni lub antylop, gdy staną się dorosłe.

Szczęki węży są najbardziej unikalnymi w całym królestwie zwierząt. W przeciwieństwie do popularnego poglądu, że mogą one przemieścić swoje szczęki, węże mają tzw. czaszkę kinetyczną, w której połączenie szczęk jest ruchome (kość kwadratowa), kości podniebienia rozsuwają się, a żuchwa składa się z dwóch połówek powiązanych więzadłem, dzięki czemu mogą otworzyć pysk tak szeroko, by móc połknąć swoją ofiarę w całości, nawet jeśli ma ona większą średnicę od samego węża[19], bez konieczności przeżuwania. Na przykład jajożer (Dasypeltis scabra) posiada elastyczne szczęki przystosowane do jedzenia jaj znacznie większych niż średnica jego głowy[1]. Wąż ten nie ma zębów, ale posiada kostne występy na wewnętrznej krawędzi jego kręgosłupa, przy pomocy których jest on zdolny do kruszenia skorupy jedzonego jaja[1].

Chociaż większość węży je różnorodne (!!!drapieżne!!!) zwierzęta, niektóre z nich wyspecjalizowały się w polowaniu na konkretne gatunki. Kobra królewska i australijski Vermicella annulata konsumują inne węże. Pareas iwesakii i inne żywiące się ślimakami gatunki z podrodziny Pareatinae mają więcej zębów po prawej stronie jamy gębowej niż po lewej, gdyż skorupy ślimaków, którymi się żywią są zwykle skręcone zgodnie z ruchem wskazówek zegara[1][20].

Niektóre gatunki mają trujący jad, którego używają by zabić swoją ofiarę przed zjedzeniem jej[19][21]. Inne węże zabijają przez duszenie[19]. Jeszcze inne połykają ofiary całe i żywe[19][1].

Po jedzeniu, węże przechodzą w stan spoczynku, a jego miejsce zajmuje proces trawienia[22]. Trawienie jest intensywne, szczególnie po konsumpcji bardzo dużej ofiary. U gatunków, żywiących się tylko sporadycznie, wnętrze całego jelita redukuje stan pomiędzy posiłkami w celu zachowanie energii, a układ pokarmowy jest "regulowany" do pełnej pojemności w ciągu 48 godzin od konsumpcji.

Ponieważ węże są zimnokrwiste, temperatura otoczenia odgrywa u nich dużą rolę w procesie trawienia. 30 stopni Celsjusza jest idealną temperaturą do trawienia pokarmu przez węże. Podczas trawienia pochłaniana jest u węży tak duża ilość energii metabolicznej, że Crotalus durissus zaobserwowano wzrost temperatury ciała, aż o 1.2 stopni Celsjusza powyżej temperatury otaczającego środowiska[23]. Ze względu na to, zaniepokojony zaraz po zjedzeniu wąż często zwraca swoją zdobycz, aby mieć możliwość ucieczki przed dostrzeżonym zagrożeniem. Gdy spokój węża nie jest zakłócany, proces trawienia jest bardzo wydajny - enzymy trawienne rozpuszczają i pochłaniają wszystko, prócz włosów i pazurów, które są wydalane wraz z odchodami.

Narządy wewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]

Serce węża jest zamknięte w worku, zwanym osierdziowym, położonym na rozwidleniu (bifurkacja) oskrzeli. Serce może jednak się przemieszczać. Spowodowane jest do brakiem przepony.

Takie rozwiązanie (!!!adjustment !!!) chroni serce przed potencjalnym uszkodzeniem podczas połykania dużej (!!!ingested !!!) (przechodzącej przez przełyk) (!!!esophagus!!!).

Śledziona jest przymocowana do woreczka żółciowego (!!!gall bladder!!!) i trzustki (!!!pancreas!!!) oraz filtruje krew. Grasica (!!!thymus gland!!!) znajduje się w tkance tłuszczowej powyżej serca i jest odpowiedzialna za wytwarzanie komórek układu immunologicznego (!!!immune cells!!!) we krwi. Układ sercowo-naczyniowy (!!!cardiovascular system!!!) węży jest również unikatowy ze względu na obecność systemu portalu nerkowego (!!!renal portal system!!!), w którym krew z ogona węża przechodzi przez nerki po czym wraca do serca[24].

Szczątkowe lewe płuco jest często małe lub nawet w ogóle nie występuje, gdyż (!!!tubular!!!) ciało węży wymaga, aby wszystkie ich narządy były długie i cienkie[24]. U większości gatunków, tylko jedno płuco jest funkcjonalne. To płuco zawiera (!!!vascularized!!!) część przednią i część tylną, która(e) nie działa(ją)/biorą udziału w wymianie gazowej[24]. To (!!!'saccular lung'!!!) jest używane w celach hydrostatycznych (!!!hydrostatic!!!) do dostosowania pływalności (!!!buoyancy!!!) u niektórych wodnych gatunków, a jego funkcja pozostaje nieznana u gatunków lądowych[24]. Wiele organów, które występują parzyście, takich jak nerki lub organów rozrodczych (!!!reproductive organs!!!), są rozłożone wzdłuż ciała, jedno za drugim[24]. Węże nie posiadają (!!!colenary bladder!!!) lub/(ani??) węzłów chłonnych (!!!lymph nodes!!!)[24].

Lokomocja

[edytuj | edytuj kod]

Brak kończyn nie utrudnia poruszania wężom i opracowały one kilka różnych sposobów poruszania się w zależności od poszczególnego środowiska. W przeciwieństwie do sposobu poruszania się zwierząt posiadających kończyny, który jest ciągły, każdy sposób poruszania się węży jest niezależny i różni się od pozostałych[25][26].

Boczne falowanie

[edytuj | edytuj kod]

Boczne falowanie (!!!Lateral undulation!!!) jest jedynym sposobem lokomocji węży wodnych i najbardziej powszechnym lokomocji węży lądowych[26]. W tym typie, ciało węża (!!!flexes!!!) na przemian w lewo i prawo, w rezultacie czego powstają przechodzące do tyłu "fale"[25]. Choć ten ruch wydaje się szybki, udowodniono, że węże potrafią poruszać się szybciej, niż dwie długości ich ciała na sekundę, często jest to jednak znacznie mniej/wolniej[27]. Ten sposób poruszania się jest podobny do poruszania się jaszczurek o podobnym ciężarze/podobnych rozmiarach[28].

Lądowe boczne falowanie ??

[edytuj | edytuj kod]

Lądowe boczne falowanie jest najbardziej powszechnym sposobem lądowej lokomocji u większości gatunków węży[25]. W tym ruchu, w przechodzące do przodu "fale" odpychają węża od punktów kontaktowych (przeszkód) z podłożem w środowisku/otoczeniu, takich jak skały, gałązki, nieregularności w glebie, itp. (!!zdanie!!)[25]. Każdy z tych obiektów środowiska, z kolei, powoduje reakcję skierowaną do przodu/naprzód i do/w kierunku linii (!!!midline!!!) węża, w wyniku czego następuje pchnięcie wprzód, podczas gdy części/składniki boczne są kasowane/skracane/znikają/niwelują się (!!cancel out!!)[29]. Prędkość tego ruchu zależy od zagęszczenia punktów odbicia w otoczeniu, przy czym za najlepszą uważana jest średnia gęstość około 8 punktów na całej długości węża[27]. Prędkość fali jest dokładnie taka sama jak prędkość węża, a co za tym idzie, każdy punkt na ciele węża podąża drogą punktu, który go wyprzedza, pozwalając wężom poruszać się w bardzo gęstej roślinności i przez małe otwory[29].

Wodne boczne falowanie ??

[edytuj | edytuj kod]

Gdy wąż płynie, fale stają się coraz większe poruszając się w dół jego ciała, a fala porusza się do tyłu szybciej od poruszającego się do przodu węża[30]. Pchnięcie jest generowane przez odpychanie/odepchnięcie ciała węża od wody, w wyniku czego obserwowany jest poślizg.

Mimo ogólnych podobieństw badania wykazują, że struktura aktywności mięśni (aktywność struktury mięśni) w bocznym falowaniu jest różna u węży wodnych i lądowych, co uzasadnia stosowanie dla tych sposobów poruszania dwóch odrębnych nazw[31].

Wszystkie węże potrafią bocznie falować do przodu (z falami rozprzestrzeniającymi się do tyłu), ale tylko u węży morskich zaobserwowano odwrócenie struktury/wzoru, tj. poruszanie się do tyłu przez (!!!via!!!)/z biegnące/ymi do przodu fale/ami[25].

Sidewinding

[edytuj | edytuj kod]

Ten sposób poruszania stosowany jest wtedy, kiedy wąż jest zmuszony poruszać się w otoczeniu, które pozbawione jest jakichkolwiek nieregularności, od których mógłby się odepchnąć (i co za tym idzie czyni niemożliwym falowanie boczne), takie jak gładki/płaski/równina (!!!flat!!!) błota(nista) lub piaszczyste wydmy. Stosowany jest najczęściej przez (!!!colubroid snakes (colubrids, elapids, and vipers)!!!).

Sidewinding jest zmodyfikowaną formą bocznego falowania, w którym wszystkie segmenty ciała zorientowane w jednym kierunku, pozostają w kontakcie z podłożem, podczas gdy pozostałe segmenty są uniesione (i nie mają kontaktu z podłożem), co prowadzi do swoistego "kroczącego" ruchu[32][33]. Ten sposób poruszania pozwala pokonywać śliskie/niestałe rodzaje (!!!nature!!!) piasku lub błota (po)przez odepchnięcie się tylko statycznymi częściami ciała, a tym samym minimalizując ślizganie (!!zdanie!!)[32]. Statyczny charakter (!!!nature!!!) punktów kontaktowych może być widoczny po śladach (!!of sidewinding!!) węża, które pozostawiają odciśniętą każdą łuskę brzuszną, bez rozmazania. Ten sposób poruszania jest bardzo energooszczędny, pochłaniając mniej niż ⅓ energii jaszczurki lub węża pokonujących taki sam dystans[28]. W przeciwieństwie do popularnych przekonań, nie ma dowodów na to, że (!!sidewinding!!) jest związane z wysoką temperaturą piasku[32].

Concertina locomotion

[edytuj | edytuj kod]

Gdy brak jest punktów, od których wąż mógłby się odepchnąć, ale nie ma wystarczająco dużo miejsca do wykorzystania (!!!sidewinding!!!) z powodu ograniczeń bocznych, takich jak tunele, węże polegają na sposobie zwanym (!!!concertina locomotion!!!)[25][33]. W tym sposobie wąż podpiera tylnymi częściami (jego) ciała ściany tunelu, podczas gdy przód ciała rozciąga się i prostuje[32]. Następnie przednia część (!!flexes!!!) i stanowi punkt zakotwiczenia, a tylna część jest prostowana i podciągana do przodu.

Ten rodzaj lokomocji jest powolny i bardzo wymagający (!!!demanding!!! - zapotrzebowanie), aż do siedmiu razy bardziej energochłonny od bocznego falowania na takim samym dystansie[28]. Ten wysiłek jest spowodowany powtarzającym się hamowaniem i poruszaniem części ciała, jak również koniecznośią stosowania (wysiłku) aktywnych mięśni stawiając opór ścianom tunelu.

Rectilinear locomotion

[edytuj | edytuj kod]

Najwolniejszym sposobem poruszania się węży jest (!!!rectilinear locomotion!!!), który jest jednocześnie jedynym, w którym wąż nie musi wyginać swojego ciała na bok, choć może to uczynić podczas skręcania[34]. W tym ruchu, łuski brzuszne są unoszone i ciągnięte do przodu, zanim zostaną wprowadzone w dół (!!!placed down!!!) i ciało pociągnięte nad nimi(!!!body pulled over them!!!).


Waves of movement and stasis pass posteriorly, resulting in a series of ripples in the skin. [40]
Fale ruchu i późniejszy zastój (w przechodzeniu/podawaniu), w wyniku czego szereg zmarszczek w skórze(!!zdanie!!)[34].
Fale ruchu i zastoju przemieszczają się ku tyłowi ciała, tworząc serie zmarszczek w skórze.

Jakoś to będzie trzeba przeredagować, jak już przyjrzę się kontekstowi.

Żebra węża nie poruszają się w tym sposobie poruszania się i ta metoda jest najczęściej wykorzystywana/stosowana przez duże (!!!large pythons , boas , and vipers !!!), kiedy poruszająca/zbliżająca się ofiara na otwartym terenie, w ten sposób ruchy węża są subtelne i trudniejsze do wykrycia przez ich ofiary[32].

Inne (sposoby)

[edytuj | edytuj kod]

Ruchy węży (żyjących w) nadrzewnych(m) (!!!in arboreal!!!) środowisku są dopiero w fazie badań/obecnie badane[35]. Chociaż na gałęziach drzew węże używają kilku rodzajów poruszania się w zależności od gatunku (drzewa) i tekstury kory[35]. Ogólnie, węże będą używać zmodyfikowanych form (!!!concertina locomotion!!!) na gładkich gałęziach, ale będą bocznie falować(!!), jeśli punkty kontaktowe są dostępne[35].

Węże poruszają się szybciej na małych gałęziach i kiedy obecne są punkty kontaktowe, w przeciwieństwie do zwierząt posiadających kończyny, które lepiej radzą sobie na dużych gałęziach z małym "bałaganem"[35].

(!!!Gliding snakes ( Chrysopelea )!!!) z Azji Południowo-Wschodniej wystrzeliwują (!!!launch!!!) się z koniuszków gałęzi, rozszerzając żebra i bocznie falując (!!!laterally undulating!!!), szybują między drzewami[32][36][37].

Te węże mogą wykonywać kontrolowane loty (podczas których tylko szybują) na odległość nawet kilkudziesięciu metrów, w zależności od wysokości na jakiej znajdują się w momencie "wystrzelenia", a także potrafią nawet obrócić się w powietrzu[32][36].

Reprodukcja

[edytuj | edytuj kod]

Pomimo, że u węży rozpoznano wiele sposobów rozmnażania, wszystkie węże stosują/wykorzystują (!!!internal fertilization!!!), które odbywa się za pomocą parzystych, rozwidlonych (!!!hemipenes!!!), które przechowywane są odwrócone/odwrotnie w ogonie samca[38]. (!!!Hemipenes!!!) są często żłobione (!!!grooved!!!), haczykowate (!!!hooked!!!) lub skręcone (!!!spined!!!) aby/w celu (u)chwycenia ścian(ek) kloaki samicy[38].

Większość gatunków węży składa jaja i większość z tych gatunków opuszcza je krótko po złożeniu, jednakże niektóre gatunki, takie jak (!!!King Cobra!!!) rzeczywiście (!!!actually!!!) budują gniazda i przebywają w jego okolicy również po wykluciu się młodych[38]. Większość pytonów zwija się wokół (swoich) jaj!!! (!!!egg-clutches!!!) potem je składa i pozostaje z nimi aż do wyklucia[39]. Samice pytonów nie opuszczają jaj, z wyjątkiem sporadycznego wygrzewania (się) na słońcu lub picia wody. Wytwarzają one ciepło do inkubacji jaj poprzez drżenie[39].

Niektóre gatunki węży są (!!!ovoviviparous!!!) i przetrzymują/trzymają jaja w swoich ciałach, dopóki nie są one prawie gotowe do wyklucia[40][41]. Niedawne badania potwierdziły, że kilka gatunków węży jest w pełni żyworodnych, takich jak boa dusiciel i anakonda zielona, karmiąc swoje młode poprzez łożysko, jak również (!!!yolk sac!!!), co jest bardzo nietypowe wśród gadów, lub u innych grup zwierząt z wyjątkiem ssaków łożyskowych[40][41]. Zachowywanie/zatrzymywanie (!!!retention!!!) jaj i żywych urodzeń jest najczęściej związane z chłodniejszym środowiskeim, (podobnie) jak zatrzymanie/pozostawanie młodych z samicą[38][41].

Kobry, żmije i blisko spokrewnione gatunki wykorzystują jad do unieruchamiania lub zabijania swoich ofiar. Jad jest zmodyfikowaną śliną, którą węże dostarczają przez kły[1]. Kły "zaawansowanych" węży jadowitych takich, jak żmije i zdradnicowate są wydrążone w celu skuteczniejszego wstrzykiwania jadu, podczas gdy u węży, których kły znajdują się z tyłu, jak u węża boomslang (Dispholidus typus) mają rowki na tylnej krawędzi do przekazywania jadu wprost do rany. Jad węży jest częściej używany do ataku, niż w celu samoobrony[1]. Jad, podobnie jak wszystkie ślinowe wydzieliny, ma zdolność trawienia wstępnego (tzw. przedtrawienia) (??trawienie zewnętrzne??), które rozpoczyna rozkład pokarmu na składniki rozpuszczalne pozwalające na prawidłowe trawienie i nawet ugryzienia "niejadowitego" węża (podobnie, jak ugryzienie jakiegokolwiek zwierzęcia) powoduje uszkodzenie tkanek[1].

Niektóre ptaki, ssaki i inne węże, między innymi z rodzaju Lampropeltis, które polują na jadowite węże są wytrzymałe, a nawet odporne na określony jad[1]. Węże jadowite obejmują trzy rodziny węży i nie stanowią formalnej klasyfikacyjnej grupy stosowanej w taksonomii. Termin węże trujące jest najczęściej nieprawidłowy - trucizna jest wdychana lub spożywana, podczas gdy jad jest wstrzykiwany[42]. Istnieją jednak dwa wyjątki – węże z rodzaju Rhabdophis, oddzielają (!!sequesters!!!) toksyny ropuch, które zjedzą, następnie wydzielają je z gruczołów karkowych (umiejscowionych na karku??!!) w celu odparcia drapieżników oraz niewielka populacja węży z rodzaju Thamnophis z Oregonu, które posiadają wystarczająco dużo toksyn w swojej wątrobie od traszek, które jedzą, by być skutecznie trujące dla lokalnych małych drapieżników, takich jak wrony i lisy[43].

Stosowany w polskojęzycznej literaturze termin węże jadowite jest poprawny, jednak istnieją od tego dwa wyjątki - węże trujące....

Jad węży jest mieszaniną białek i jest przechowywany w gruczołach trujących/jadowych!!! (spr. termin w polskiej literarurze fachowej!!) znajdujących się tyłu głowy[43]. U wszystkich jadowitych węży gruczoły te są otwarte/prowadzą do kanałów lub rowków w zębach w górnej szczęce[42][1]. Te białka potencjalnie mogą być mieszaniną neurotoskyn (które atakują układ nerwowy), chemotoksyn (!!!hemotoxins!!!) (które atakują układ krążenia), (!!!cytotoxins, bungarotoxins!!!) i wielu innych toksyn, które wpływają na organizm w różny sposób[42]. Jad niemal wszystkich węży zawiera hialuronidazę - enzym, który zapewnia szybkie rozprzestrzenienie się jadu[1].

Jadowite węże, których jad zawiera (!!!hemotoxins!!!) mają zazwyczaj kły - za pomocą których wydzielają jad - umieszczone w przedniej części jamy gębowej, ułatwiając im wstrzykiwanie go do swoich ofiar[42]. Niektóre węże stosujące (!!!neurotoxins!!!), takie jak Boiga dendrophila, mają kły umiejscowione w tylnej części pyska, zakrzywione do tyłu[44]. To sprawia, że staje się trudne zarówno użycie jadu przez węże, jak i pobranie go przez naukowców[42].

Zdradnicowate, jednakże, tak jak kobry i węże z rodzaju Bungarus (niemrawce??) są (!!!proteroglyphous!!!), posiadają kanaliki w kłach, które nie mogą być wzniesione/wyprostowane do przodu ich pyska i nie może "dźgać" (!!!stab!!!) nimi tak jak żmija, ale muszą one faktycznie ugryźć ofiarę[1]. (!!zdanie!!)

Ostatnio zasugerowano, że wszystkie węże mogą być jadowite do pewnego stopnia, nieszkodliwe węże posiadają słaby jad i nie mają kłów[45]. Węże mogły ewoluować od wspólnego przodka - jadowitej jaszczurki, od których pochodzić mogą także (współczesne) jadowite jaszczurki, takie jak np. heloderma arizońska (Heloderma suspectum) i heloderma meksykańska (Heloderma horridum). Dzielą one ten jadowity klad (!!!Toxicofera!!!) z wieloma innymi gatunkami (dinozaurów) z grupy Sauria.

Jadowite węże są klasyfikowane w dwóch taksonomicznych rodzinach:

Istnieje trzecia rodzina zawierająca (!!!opistoglyphous!!!) (tylno-kłowe) węże, jak również większość innych gatunków węży:

Interakcje z ludźmi

[edytuj | edytuj kod]

Ugryzienie węża

[edytuj | edytuj kod]

Węże nie polują zazwyczaj na ludzi i większość z nich nie atakuje ludzi, a nawet unika z nimi kontaktu, chyba że zostanie zaskoczony, zaatakowany lub zraniony. Z wyjątkiem dużych dusicieli, niejadowite węże nie stanowią zagrożenia dla ludzi. Ugryzienie niejadowitych węży jest zwykle nieszkodliwe, ponieważ ich zęby są przeznaczone do chwytania i trzymania, a rzadziej do szarpania, czy powodowania głęboko kłutych ran. Chociaż istnieje możliwość zakażenia i uszkodzenia tkanek przez ugryzienie niejadowitego węża, jadowite węże stanowią znacznie większe zagrożenie dla ludzi[1].

Udokumentowane zgony będące następstwem ugryzienia węży są rzadkie. Ugryzienia węży jadowitych, jeśli nie okaże się śmiertelne, może spowodować konieczność amputacji całej kończyny lub jej części. Spośród około 725 gatunków węży jadowitych żyjących na Ziemi, tylko 250 jest w stanie zabić człowieka jednym ugryzieniem. W Australii średnio w roku tylko jedna osoba zostaje ugryziona. W Indiach w ciągu roku rejestrowanych jest 250 000 ukąszeń, z czego aż 50 000 kończy się śmiercią[46].

Leczenie ukąszenia węża jest tak różne, jak samo ukąszenie. Najbardziej rozpowszechnioną i skuteczną metodą jest podanie antytoksyny (surowicy) wykonanej z jadu węża. Niektóre antytoksyny są charakterystyczne dla danego gatunku, podczas gdy niektóre/inne [z nich] mogą być użyte w przypadku ukąszenia wielu gatunków. Przykładowo w Stanach Zjednoczonych wszystkie gatunki węży jadowitych należą do podrodziny grzechotnikowatych, z wyjątkiem węży koralowych zaliczanych do rodziny zdradnicowatych. Do produkcji surowicy, mieszanka jadów różnych gatunków grzechotników wstrzykiwana jest do ciała konia w coraz większych dawkach do momentu, gdy koń się niego uodporni. Następnie z uodpornionego konia pobiera się krew, oddziela serum, oczyszcza je i poddaje liofilizacji. W ostatnim etapie jest rozcieńczane z jałową wodą i staje się surowicą. Z tego powodu ludzie, którzy mają alergię na konie są bardziej podatni na alergię na tak sporządzoną surowicę. Surowica na jad bardziej niebezpiecznych gatunków (takich grup jak mamby, tajpany, czy i kobry) jest robiona w podobny sposób w Indiach, Afryce Południowej i Australii, choć te surowice są charakterystyczne dla danego gatunku.

Zaklinanie węży

[edytuj | edytuj kod]

W niektórych częściach świata, zwłaszcza w Indiach, zaklinanie węży jest przydrożnym spektaklem odgrywanym przez zaklinacza.

W takim pokazie, zaklinacz posiada kosz, w którym znajduje się wąż, którego pozornie zaklina wygrając melodie ze swojego fleto-podobnego instrumentu muzycznego, na które wąż odpowiada[47]. Węże nie posiadają uszu zewnętrznych i choć mają uszy wewnętrzne, reagują na ruch fletu, a nie na dźwięk muzyki[47][48].

Indyjskie Prawo Ochrony Przyrody z 1972r. zabrania zaklinania węży ze względu na okrucieństwo wobec zwierząt. Inni zaklinacze węży prezentują także pokazy z wężami i mangustami, gdzie zwierzęta te pozornie ze sobą walczą; jakkolwiek nie są to częste przypadki - zarówno węże, jak i mangusty, mogą poważnie ucierpieć lub nawet zostać zabite. Zaklinanie węży jest w Indiach wymierającą profesją z powodu konkurencji współczesnych form rozrywki i praw ochrony środowiska zakazujących tę praktykę[47].

Odłów węży

[edytuj | edytuj kod]

Członkowie plemienia "Irulas" ze stanów Andhra Pradesh i Tamil Nadu w Indiach wyspecjalizowali się w polowaniach na węże w gorących, suchych lasach równinnych i praktykowali tę sztukę od pokoleń. Mają obszerną wiedzę w dziedzinie węży. Zazwyczaj łapią je za pomocą prostego kija. Wcześniej, plemiona te odławiały węże na potrzeby przemysłu skór. Po całkowitym zakazie nałożonym na ten przemysł w Indiach i nałożeniu ochrony wszystkich węży w Indyjskim Akcie Ochrony Przyrody z 1972 r., utworzyli oni rodzaj stowarzyszenia i wykorzystując doświadczenie odławiają węże w celu pobierania ich jadu, by następnie uwalniać je na łono natury/wolność po pobraniu czterech porcji jadu. Zebrany w ten sposób jad jest wykorzystywany do produkcji ratującej życie surowicy, innych produktów medycznych czy do badań biomedycznych[49]. Plemię "Irulas" znane jest również z jedzenia niektórych węży, które złapią oraz jest bardzo przydatne w tępieniu szczurów w indyjskich wioskach.

Oprócz zaklinaczy węży, istnieją również profesjonalni łapacze węży. Współcześnie do odłowu węży angażuje się herpetologów używających długich lasek zakończonych w kształcie litery "V". Niektórzy z gospodarzy programów telewizyjnych, jak Bill Haast, Steve Irwin, Jeff Corwin, czy Austin Stevens preferują chwytanie węży gołymi rękami.

Konsumpcja węży

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Tabu pokarmowe.

Choć przez większość kultur nie uważana powszechnie za pozycję kulinarną, w niektórych z nich, konsumpcja węży jest akceptowalna, a nawet uważane są one za przysmak, ceniony między innymi za swoje domniemane farmaceutyczne możliwości ogrzewania serca. W kuchni kantońskiej zupa z węża jest spożywana przez lokalnych mieszkańców jesienią, na rozgrzanie ciała. Zachodnie cywilizacje dokumentują konsumpcję węży w ekstremalnych przypadkach głodu[50]. Gotowane mięso grzechotnika stanowi wyjątek i jest powszechnie spożywane w środkowozachodnich stanach USA. W krajach azjatyckich, takich jak Chiny, Tajwan, Tajlandia, Indonezja, Wietnam i Kambodża uważa się, że picie krwi węży - w szczególności kobry - powoduje wzrost potencji seksualnej[51]. Krew jest spuszczana, kiedy kobra jest wciąż żywa - jeśli to możliwe i zwykle jest mieszana z jakąś formą trunku w celu poprawy smaku[51].

W niektórych krajach azjatyckich, wykorzystanie węży w alkoholu jest również akceptowalne. W takich przypadkach, całe ciało jednego lub kilku węży pozostawia się zanurzone w słoiku (lub innym naczyniu) z alkoholem. Ma to uczynić alkohol mocniejszym (jak również droższym). Jednym z tego przykładów jest wąż z gatunku Trimeresurus flavoviridis (zwany również "habu") umieszczany niekiedy w napoju alkoholowym z japońskiej prefektury Okinawa - Awamori, znanym również jako "Habu Sake"[52].

Wino z węży (蛇 酒) to napój alkoholowy produkowany przez zaparzanie całego węża w winie ryżowym lub alkoholu zbożowym. Po raz pierwszy napój ten odnotowano w Chinach podczas panowania Zachodniej Dynastii Zhou i był uważany za ważny środek leczniczy, a według tradycyjnej medycyny chińskiej miał moc ożywienia człowieka[53].

Praktykanci amerykańskich Zielonych Beretów uczą się łapać, zabijać i jeść węże podczas kursów survivalowych; przez ten zwyczaj nadano im przydomek "zjadaczy węży", od którego - jak można przypuszczać - wzięła się nazwa gry wideo "Metal Gear Solid 3: Snake Eater".

Węże jako zwierzęta domowe

[edytuj | edytuj kod]

W krajach zachodnich niektóre węże, szczególnie łagodne gatunki, takie jak pyton królewski (Python regius), czy wąż zbożowy (Elaphe guttata) trzymane są jako zwierzęta domowe. W celu zaspokojenia popytu rozwinął się przemysł hodowli węży. Węże wychowane w niewoli są uważane za mniej agresywne, niż osobniki złapane na wolności[54]. Węże mogą być bardzo tanimi w utrzymaniu zwierzętami domowymi, zwłaszcza w porównaniu do bardziej tradycyjnych gatunków. Wymagają one minimalnej przestrzeni, bowiem większość popularnych gatunków nie przekracza 1,5 metra długości. Węże hodowane w domu mogą być karmione stosunkowo rzadko, zwykle raz na pięć do czternastu dni. Niektóre gatunki węży dożywają w odpowiednich warunkach ponad czterdziestu lat.

Symbolizm

[edytuj | edytuj kod]

W historii Egiptu wąż zajmował szczególne miejsce z kobrą nilową zdobiącą koronę faraona w czasach starożytnych. Był czczony jako jedno z bóstw i był także wykorzystywany do złowrogich celów: zabójstwa oponenta i rytualnego samobójstwa (Kleopatra VII).

W mitologii greckiej węże są często związane z zabójczymi i niebezpiecznymi przeciwnikami, ale to nie znaczy, że węże są symbolem zła; w istocie, węże są symbolem bóstw chtonicznych, w przybliżeniu tłumaczonymi jako "związane z ziemią". Dziewięciogłowa Hydra lernejska, którą pokonał Herakles i trzy Gorgony są dziećmi Gai, Matki-Ziemi[55]. Jedna z Gorgon - Meduza, którą pokonał Perseusz, opisywana jest jako odrażające stworzenie z wężami zamiast włosów i mocą przemieniania mężczyzn w kamień spojrzeniem[55]. Po jej zabiciu Perseusz oddał jej głowę Atenie, która przymocowała ją do swojej tarczy zwanej Egidą[55]. Tytani są także przedstawiani w sztuce z wężami zamiast nóg i stóp z tego samego powodu - są dziećmi Gai i Uranosa, a więc są oni związani z ziemią.

Legendarny przekaz o założeniu Teb wspomina potwornego węża strzegącego źródła, z którego nowa osada miała pobierać wodę. W walce i zabiciu węża, wszyscy towarzysze założyciela Teb - Kadmosa - zginęli, co dało początek powiedzeniu "kadmosowe zwycięstwo", czyli zwycięstwo okupione własną zagładą.

Trzy symbole medyczne związane z wężami, będące nadal w powszechnym użyciu to: Kielich Higiei, symbolizujący farmację, kaduceusz (kerykejon) - znak pokoju i handlu oraz Laska Eskulapa - symbol medycyny[16].

Indie są często nazywane krainą węży i są bogate w tradycje związane z wężami[56]. Węże są czczone jako bogowie nawet dziś i wiele kobiet polewa mlekiem jamy węży (pomimo, że węże mają awersję do mleka)[56]. Kobra widoczna na szyi jednych z najważniejszych bóstw (dewów) hinduizmu - Śiwy i Wisznu jest często przedstawiana jako śpiąca na siedmiogłowym wężu lub wewnątrz zwiniętego węża[57]. W Indiach istnieje również kilka świątyń poświęconych wyłącznie kobrom, zwanych niekiedy "Nagraj"" (Król Węży) i wierzono, że węże są symbolami płodności. Istnieje hinduskie doroczne święto "Nagapańćami", podczas którego czci się węże i modli do nich. Patrz także: Naga.

W Indiach istnieje jeszcze inna mitologia o wężach. Węże, powszechnie znane w Hindi jako "Ichchhadhari", mogą mieć formę jakiejkolwiek żywej istoty, najczęściej jednak ludzką. Te mityczne węże posiadają cenny klejnot zwany "Mani", który jest bardziej lśniący niż diament. Istnieje wiele opowieści w Indiach o chciwych ludziach, którzy starają się posiąść ten klejnot i ostatecznie w ten sposób giną.

Uroboros jest symbolem związanym z wieloma różnymi religiami i obrzędami, uważany jest też jako symbol mający związki alchemią. Uroboros (lub urobor) jest przedstawiany jest jako wąż jedzący swój własny ogon, najczęściej w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara (od głowy do ogona) w kształcie okręgu, reprezentując cykl życia, śmierci i odrodzenia prowadzącego do nieśmiertelności.

Wąż jest jednym z 12 niebieskich zwierząt zodiaku chińskiego w kalendarzu chińskim.

Wiele starożytnych peruwiańskich kultur oddawało cześć naturze[58]. Większą rolę przypisywali zwierzętom i często przedstawiali węże w swojej sztuce[59].

Węże w religii

[edytuj | edytuj kod]

Węże są częścią hinduskiego kultu. Nag Panchami - festiwal poświęcony wężom, jest obchodzony w Indiach raz w roku. Większość obrazów Lorda Shivy przedstawia węża owiniętego wokół jego szyi. (!!!Puranas!!!) mają różne historie związane z wężami.

In the Puranas, Shesha is said to hold all the planets of the Universe on his hoods and to constantly sing the glories of Vishnu from all his mouths.
U Puranas, Shesha rzekł do posiadanych wszystkich planet Wszechświata na swoich kapturach (!!!hoods!!!) i do ciągle/nieprzerwanie/nieustannie śpiewają uwielbienia Vishnu ze wszystkich swoich ust. (!!zdanie!!)


He is sometimes referred to as "Ananta-Shesha" which means "Endless Shesha".
On jest czasami określany jako/porównywany/nawiąuje do (!!!"Ananta-Shesha"!!!), co oznacza niekończący się/nieskończony Shesha (!!zdanie!!)

Inne godne uwagi węże w Hinduizmie to (!!!Ananta, Vasuki, Taxak, Karkotaka i Pingala!!!).

Do innych nazw odnosi się (!!!Naga!!!).

Snakes have also been widely revered, such as in ancient Greece, where the serpent was seen as a healer, and Asclepius carried two intertwined on his wand, a symbol seen today on many ambulances.
Węże były również szeroko czczone, między innymi w starożytnej Grecji, gdzie wąż był postrzegany jako uzdrowiciel, Eskulap noszony [na] dwóch powiązanych (!!!intertwined !!!) na jego różdżce (!!!wand!!!) - symbol spotykany dziś na wielu karetkach pogotowia/ambulansach.

W judaizmie, mosiężny wąż (!!!brass!!!) jest także symbolem uzdrowienia, życia zachowanego od grożącej śmierci (Księga Liczb 26:6-9).

In Christianity , Christ 's redemptive work is compared to saving one's life through beholding the serpent of brass (Gospel of John 3:14).
W chrześcijaństwie, zbawienie ludzkości przez Chrystusa jest porównane/ywane do ratowania/ocalania życia przez oglądanie/spojrzenie (!!!beholding!!!) na węża z brązu (Ewangelia Jana 3:14).

Niemniej jednak, bardziej powszechnie w chrześcijaństwie, wąż był postrzegany jako przedstawiciel zła i chytry spiskowiec (!!sly plotting!!), co można dostrzec w Księdze Rodzaju (!!Genesis!!) w rozdziale 3 w opisie węża w ogrodzie Eden, kuszącego Ewę. W Neopoganizmie i Wicca, wąż jest postrzegany jako symbol mądrości i wiedzy.



W chrześcijaństwie i judaizmie, węże są okryte złą sławą za sprawą pierwszej księgi ((!!Genesis!!!) 3:1) Biblii, kiedy wąż pojawia się przed pierwszą parą (!!!Adam and Eve!!!) jako wysłannik diabła i kusi ich zakazanym owocem z Drzewa wiedzy.

The snake returns in Exodus when Moses , as a sign of God's power, turns his staff into a snake and when Moses made the Nehushtan , a bronze snake on a pole that when looked at cured the people of bites from the snakes that plagued them in the desert.
Wąż powraca w księdze (!!!Exodus!!!), gdy Mojżesz, jako znak Bożej mocy, zamienia swoją laskę w węża i kiedy Mojżesz uczynił/stworzył/stwarza (!!!Nehushtan!!!) - brązowego węża na drągu/tyczce (!!!pole!!!), że gdy/kiedy spojrzał na (!!!cured!!!) ludzi od ugryzienia węży, które gnębiły (!!!plagued!!!) ich w na pustyni. (!!zdanie!!).


The serpent makes its final appearance symbolizing Satan in the Book of Revelation :"And he laid hold on the dragon the old serpent, which is the devil and Satan, and bound him for a thousand years."
Wąż sprawia, że jego ostateczny wygląd symbolizuje szatana w Księdze Objawienia (!!!Book of Revelation!!!): "Wtedy trzymać ustanowione na smoka starego węża, którym jest diabeł i szatan, i związał go na tysiąc lat." (Apokalipsa 20:2) (spr w biblii!!!) (!!zdanie!!)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q Mehrtens JM. 1987. Living Snakes of the World in Color. New York: Sterling Publishers. 480 pp. ISBN 0-8069-6460-X.
  2. a b c d e Alejandro Sanchez: Diapsids III: Snakes. [w:] Father Sanchez's Web Site of West Indian Natural History [on-line].
  3. a b Mc Dowell, Samuel (1972), "The evolution of the tongue of snakes and its bearing on snake origins", Evolutionary Biology 6: 191–273
  4. Sebastián Apesteguía, Hussam Zaher. A Cretaceous terrestrial snake with robust hindlimbs and a sacrum. „Nature”. 440 (7087), s. 1037-1040, April 2006. DOI: 10.1038/nature04413. 
  5. a b c Mertens, Robert (1961), "Lanthanotus: an important lizard in evolution", Sarawak Museum Journal 10: 320–322
  6. a b New Fossil Snake With Legs". UNEP WCMC Database. Washington, D.C.: American Association For The Advancement Of Science.
  7. a b Conant R, Collins JT. 1991. A Field Guide to Reptiles and Amphibians: Eastern and Central North America. Houghton Mifflin, Boston. 450 pp. 48 plates. ISBN 0-395-37022-1.
  8. a b Serpentes (TSN 174118). Integrated Taxonomic Information System.
  9. Pough et al. 1992. Herpetology: Third Edition. Pearson Prentice Hall:Pearson Education, Inc., 2002.
  10. Lee, Michael S. Y.; Andrew F. Hugall, Robin Lawson & John D. Scanlon. "Phylogeny of snakes (Serpentes): combining morphological and molecular data in likelihood, Bayesian and parsimony analyses". Systematics and Biodiversity 5 (4): 371–389. doi::10.1017/S1477200007002290. http://hdl.handle.net/2440/44258.
  11. Od angielskiego zwrotu keeled scales (keel - "stępka", "kil"; scales - "łuski").
  12. Smith, Malcolm A. Fauna of British India...Vol I - Loricata and Testudines, page 30
  13. a b c d Are snakes slimy? at Singapore Zoological Garden's Docent. Accessed 14 August 2006.
  14. Part III: Scales of Lizards and Snakes at WhoZoo. Accessed 4 December 2008.
  15. a b General Snake Information at South Dakota Game, Fish and Parks. Accessed 4 December 2008.
  16. a b Wilcox RA., Whitham EM. The symbol of modern medicine: why one snake is more than two.. „Annals of internal medicine”. 8 (138), s. 673–7, kwiecień 2003. PMID: 12693891. 
  17. Reptile Senses: Understanding Their World.
  18. a b c d e Cogger(1991), p.180
  19. a b c d e Behler (1979) p.581
  20. Hoso M., Asami T., Hori M. Right-handed snakes: convergent evolution of asymmetry for functional specialization.. „Biology letters”. 2 (3), s. 169–72, kwiecień 2007. DOI: 10.1098/rsbl.2006.0600. PMID: 17307721. 
  21. Freiberg (1984), pp.125–127
  22. Rosenfeld(1989), p.11
  23. Tattersall GJ., Milsom WK., Abe AS., Brito SP., Andrade DV. The thermogenesis of digestion in rattlesnakes.. „The Journal of experimental biology”. Pt 4 (207), s. 579–85, luty 2004. PMID: 14718501. .
  24. a b c d e f Mader, Douglas (June 1995), "Reptilian Anatomy", Reptiles 3 (2): 84–93
  25. a b c d e f Cogger(1991), p.175
  26. a b Gray, J. (1946), "The mechanism of locomotion in snakes", Journal of experimental biology 23 (2): 101–120
  27. a b Hekrotte, Carlton (1967), "Relations of Body Temperature, Size, and Crawling Speed of the Common Garter Snake, Thamnophis s. sirtalis", Copeia 23 (4): 759–763, doi:10.2307/1441886
  28. a b c Walton, M.; Jayne, B.C.; Bennett, A.F. (1967), "The energetic cost of limbless locomotion", Science 249 (4): 524–527, doi:10.1126/science.249.4968.524, PMID 17735283
  29. a b Gray, J; H.W. (1950), "Kinetics of locomotion of the grass snake", Journal of experimental biology 26: 354–367
  30. Gray, J; Lissman (1953), "Undulatory propulsion", Quarterly Journal of Micro. Science 94: 551–578
  31. Jayne BC. Muscular mechanisms of snake locomotion: an electromyographic study of lateral undulation of the Florida banded water snake (Nerodia fasciata) and the yellow rat snake (Elaphe obsoleta).. „Journal of morphology”. 2 (197), s. 159–81, sierpień 1988. DOI: 10.1002/jmor.1051970204. PMID: 3184194. 
  32. a b c d e f g Cogger(1991), p.177
  33. a b Jayne, B.C. (1986), "Kinematics of terrestrial snake locomotion", Copeia 1986: 915–927, doi:10.2307/1445288
  34. a b Cogger(1991), p.176
  35. a b c d Astley HC., Jayne BC. Effects of perch diameter and incline on the kinematics, performance and modes of arboreal locomotion of corn snakes (Elaphe guttata).. „The Journal of experimental biology”. Pt 21 (210), s. 3862–72, listopad 2007. DOI: 10.1242/jeb.009050. PMID: 17951427. 
  36. a b Freiberg(1984). p.135
  37. Socha JJ. Gliding flight in the paradise tree snake.. „Nature”. 6898 (418), s. 603–4, sierpień 2002. DOI: 10.1038/418603a. PMID: 12167849. 
  38. a b c d Capula (1989), p.117
  39. a b Cogger (1991), p.186
  40. a b Capula (1989), p.118
  41. a b c Cogger (1991), p.182
  42. a b c d e Freiberg (1984), p.125
  43. a b Freiberg (1984), p.123
  44. a b c d Freiberg (1984), pp.126
  45. Fry BG., Vidal N., Norman JA., Vonk FJ., Scheib H., Ramjan SF., Kuruppu S., Fung K., Hedges SB., Richardson MK., Hodgson WC., Ignjatovic V., Summerhayes R., Kochva E. Early evolution of the venom system in lizards and snakes.. „Nature”. 7076 (439), s. 584–8, luty 2006. DOI: 10.1038/nature04328. PMID: 16292255. 
  46. Sinha, Kounteya (25 July 2006), "No more the land of snake charmers...", The Times of India
  47. a b c Bagla, Pallava (April 23, 2002). "India's Snake Charmers Fade, Blaming Eco-Laws, TV", National Geographic News. Retrieved on 26 November 2007.
  48. International Wildlife encyclopedia, 3rd edition, p. 482
  49. Whitaker, Romulus & Captain, Ashok. Snakes of India: The Field Guide.(2004) pp 11 to 13.
  50. Irvine, F. R. 1954. Snakes as food for man. British Journal of Herpetology. 1(10):183–189.
  51. a b Flynn, Eugene (April 23, 2002). "Flynn Of The Orient Meets The Cobra", Fabulous Travel. Retrieved on 26 November 2007.
  52. Allen, David (July 22, 2001). "Okinawa’s potent habu sake packs healthy punch, poisonous snake", Stars and Stripes. Retrieved on 26 November 2007.
  53. "蛇酒的泡制与药用(Produkcja i właściwości lecznicze wina z węży) (zh)
  54. Ernst, Carl; George R. Zug, Molly Dwyer Griffin (1996). Snakes in Question: The Smithsonian Answer Book. Washington, DC: Smithsonian Books. pp. 203. ISBN 1-56098-648-4.
  55. a b c Bullfinch (2000) p. 85
  56. a b Deane (1833). p.61
  57. Deane (1833). p.62–64
  58. Benson, Elizabeth, The Mochica: A Culture of Peru. New York, NY: Praeger Press. 1972
  59. Berrin, Katherine & Larco Museum. The Spirit of Ancient Peru: Treasures from the Museo Arqueológico Rafael Larco Herrera. New York: Thames and Hudson, 1997.