Ulica Klemensa Janickiego we Wrocławiu

ulica Klemensa Janickiego

Stare Miasto
od pl. Dominikańskiego
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Długość	181 m
Przebieg
ul.W. Kraińskiego ul. Purkyniego pl. Dominikański
Położenie na mapie Wrocławia ulica Klemensa Janickiego
Położenie na mapie Polski ulica Klemensa Janickiego
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego ulica Klemensa Janickiego
51°06′35,659″N 17°02′26,543″E/51,109905 17,040706
Multimedia w Wikimedia Commons

Skwer Ormiański

Ulica Klemensa Janickiego – ulica położona we Wrocławiu na Starym Mieście, w jego części nazywanej Nowym Miastem^[1][2][3]. Łączy ulicę Wincentego Kraińskiego i Jana Ewangelisty Purkyniego z placem Dominikańskim^[1][4][5]. Ulica ma 181 m długości^[1]. W zachodniej pierzei ulicy znajduje się zabytkowy refektarz klasztoru Dominikanów, skwer Ormiański wraz chaczkarem oraz kompleks zabudowy dawnej poczty paczkowej, a we wschodniej pierzei budynek dawnej Królewskiej Intendentury Wojskowej^[6][7][8].

Do 1866 r. w miejscu dzisiejszej ulicy przebiegała jedna z odnóg rzeki Oława, w ramach jej ujścia do rzeki Odra, tzw. Biała Oława. W tym właśnie roku odnoga ta została zasypana. Wytyczono i utworzono tu ulice biegnące od ulicy św. Ducha do ulicy Nowej, sięgającej ówcześnie rejonu współczesnego placu Dominikańskiego. Dziś ulice te to ulica Klemensa Janickiego – powstała około 1900 r. – i ulica Wincentego Kraińskiego^{[5][9][10][11][12][13]}.

Zabudowa ulicy powstała do około 1910 r. Zbudowano tu kamienice, szkołę ludową pod numerem 5 oraz gmach dawnej poczty paczkowej (1901 r. w miejscu klasztoru Dominikanów), który po 1945 r. użytkowany był przez Telekomunikację Polską S.A. Z dawnych zabudowań klasztornych zachował się jedynie refektarz^[5][14][15].

W wyniku działań wojennych podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r. zabudowa w tym rejonie, szczególnie w okolicach placu Dominikańskiego, uległa częściowemu zniszczeniu. 28.04.1951 r. zlikwidowano, w ramach utworzenia placu Dominikańskiego (ówcześnie placu Feliksa Dzierżyńskiego), część ulicy Nowej przebiegającą obok nieistniejącego dziś, powojennego Hotelu Panorama, a 20.10.1956 r. kolejny jej odcinek, likwidując połączenie drogowe od ulicy Klemensa Janickiego w kierunku południowym^[12][16]. W latach 1963–1969 odbudowano klasztor i refektarz^[15].

W 2015 r. niewielki teren pomiędzy zabudową dawnej poczty paczkowej (później furta Klasztoru Dominikanów) i refektarzem klasztornym oraz ograniczony ulicą Klemensa Janickiego i placem Dominikańskim otrzymał nazwę Skweru Ormiańskiego^[4][6][7]. Z inicjatywą nadania takiej nazwy wystąpiło Towarzystwo Ormian Polskich. W 2012 r. bowiem towarzystwo to wspólnie z Klasztorem Dominikanów przy kościele św. Wojciecha odsłoniło na bezimiennym wówczas skwerze Chaczkar, czyli kwitnący kamienny krzyż ormiański, upamiętniający wielowiekową obecność Ormian w Polsce oraz ludobójstwo Ormian i Polaków w XX wieku. Właśnie w 2015 r. przypadała setna rocznica ludobójstwa Ormian z 1915 r., dokonanego przez Kurdów i Turków w ramach Imperium Osmańskiego^[8].

W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:

• Weiße Ohle, od 1866 r. do 1945 r.^[17]
• Klemensa Janickiego, od 1945 r.^[1][17]

Pierwotna nazwa ulicy Weiße Ohle wywodziła się od nazwy odnogi rzeki Oławy, istniejącej niegdyś w jej ujściowym odcinku, zasypanej w 1866 r., w miejscu której powstała ulicy Klemensa Janickiego i Wincentego Kraińskiego^[10]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 94 z 20.12.1945 r.^[1] Upamiętnia ona Klemensa Janickiego, urodzonego 17 listopada 1516 w Januszkowie, zmarłego prawdopodobnie w 1543 w Krakowie, polskiego poetę piszącego w języku łacińskim, humanistę okresu odrodzenia^[18] .

Do ulicy przypisana jest droga gminna numer 106480D o długości 181 m^[1] klasy lokalnej^[19] położona na działkach o łącznej powierzchni 2757 m^2[1][20]. Ulica biegnie od ulicy Wincentego Kraińskiego i Jana Ewangelisty Purkyniego do placu Dominikańskiego^[1][4].

Ulice powiązane z ulicą Klemensa Janickiego:

• skrzyżowanie, z sygnalizacja świetlną^[21]:
  • ulica Wincentego Kraińskiego^[1][22]
  • ulica Jana Ewangelisty Purkyniego^[23]
• skrzyżowanie: plac Dominikański^[1].

Ulica Klemensa Janickiego i dalej Wincentego Kraińskiego.

Dawna poczta paczkowa

Zagospodarowanie

Wschodnia strona ulicy zabudowana jest jedynie na swoich krańcach. W południowej części położony jest budynek dawnej Królewskiej Intendentury Wojskowej, później budynek Zakładu Opieki Zdrowotnej^[6]. Za tym budynkiem w kierunku północnym leży niezabudowany obszar, a przy ulicy Jana Ewangelisty Purkyniego 5 położony jest powojenny budynek biurowy. Cały ten obszar przeznaczono w podstawowym zakresie pod usługi, w tym między innymi kulturę i naukę, z dopuszczeniem w ograniczonym zakresie mieszkalnictwa^[24] oraz z zachowaniem ochrony budynku wpisanego do gminnej ewidencji zabytków przy placu Dominikańskim 6^[25].

Zachodnia strona ulicy obejmuje kompleks zabudowy dawnej poczty paczkowej, z budynkami, murem ogrodzeniowym i bramą, oraz refektarz klasztorny^[6], przed którym położony jest niewielki Skwer Ormiański przy skrzyżowaniu ulicy Klemensa Janickiego i placu Dominikańskiego^[4][7]. Dopuszcza się tu zabudowę nawiązująca do istniejącej z ochroną istniejących obiektów, z przeznaczeniem na usługi oraz obiekty sakralne^[26][27][28].

Oś widokową ulicy w kierunku południowym zamyka budynek Galerii Dominikańskiej^[29].

Ulica położona jest w obszarze znajdującym się na wysokości bezwzględnej pomiędzy 117,5 a 118,5 m n.p.m.^[30]. Jest on objęty rejonem statystycznym nr 933180, w którym gęstość zaludnienia wynosiła 60 osób/km² przy 19 osobach zameldowanych (według stanu na dzień 31.12.2018 r.)^[31].

Obszar, na którym położona jest ulica Wincentego Kraińskiego, podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Starego Miasta z XIII–XIX wieku, wpisanego do rejestru zabytków pod nr. rej.: 196 z 15.02.1962 oraz A/1580/212 z 12.05.1967 r.^[32][33]. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii^[34] [35] . Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego "Stare Miasto", który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego oraz historycznego charakteru najstarszej części miasta^[36] .

Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki:

obiekt, położenie	powstanie, nr rej.[a]	fotografia
strona zachodnia
Budynek Poczty Paczkowej, obecnie budynek TP S.A. wraz z ogrodzeniem i bramami ulica Jana Ewangelisty Purkyniego 2[6][37][38]	1903 r. gez, mpzp[6][37][38]
Urząd poczty paczkowej i telegrafu, obecnie Klasztor Dominikanów – furta plac Dominikański 2[6][38][39]	lata 1901-1905 gez, mpzp[6][38][39]
Klasztor Dominikanów – refektarz klasztorny plac Dominikański 2[6][40]	około 1724 r. 240/24 z dnia 23.10.1961 r.[6][41][40]
strona wschodnia
Królewska Intendentura Wojskowa, obecnie budynek ZOZ plac Dominikański 6[6][42]	1844 r. gez, mpzp[6][42]

• Historia Wrocławia
• Architektura Wrocławia

• ZygmuntZ. Antkowiak ZygmuntZ., Ulice i place Wrocławia, Wrocław-Warszawa-Kraków, seria: Biblioteka Wrocławska, tom 11, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, Zam nr A/185/70 (C-9)  (pol.).
• Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-03]  (pol.).
• JanJ. Harasimowicz JanJ. (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9  (pol.).
• Janicki Klemens, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-11-17] .
• M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 425 Zarządzenie Prezydenta RP z 8 września 1994 roku, 1994 [dostęp 2016-11-30]  (pol.).
• Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2019-05-31]  (pol.).
• Park kulturowy we Wrocławiu, Oficjalny serwis Wrocławia, 2018 [dostęp 2019-06-03]  (pol.).
• System Informacji Przestrzennej Wrocławia, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2019 [dostęp 2019-06-06]  (pol.).strona główna serwisu
• Uchwała LXIII/1547/18 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 11 października 2018 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie ulic: Bernardyńskiej, Klemensa Janickiego i Jana Ewangelisty Purkyniego we Wrocławiu, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 2018 r. poz.5187. [Data ogłoszenia: 24 października 2018 r.]; Biuletyn Urzędowy RMW z 2018 r. poz.391., Wrocław, 11 października 2018 [dostęp 2019-08-19]  (pol.).
• Uchwała VI/77/11 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 10 lutego 2011 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie ulic Klemensa Janickiego i Bernardyńskiej we Wrocławiu, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; TEKST JEDNOLITY z 2013 r. ogłoszony w Dzienniku Urzędowym Województwa Dolnośląskiego - Obwieszczenie Rady Miejskiej Wrocławia z 28 listopada 2013 r. (Dz.Urz.Woj.Doln. z 2014 r. poz.84); Biuletyn Urzędowy RMW z 21 lutego 2011 r. Nr 2, poz.84, Wrocław, 10 lutego 2011 [dostęp 2019-08-01]  (pol.).
• Uchwała XIII/255/15 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie nadania nazw skwerom na terenie Wrocławia, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 2015 r. poz.3209. [Data ogłoszenia: 17 lipca 2015 r.]; Biuletyn Urzędowy RMW z 2015 r. poz. 230., Wrocław, 9 lipca 2015 [dostęp 2019-10-22]  (pol.).
• UZASADNIENIE do projektu uchwały Rady Miejskiej Wrocławia w sprawie nadania nazw skwerom na terenie Wrocławia, „Biuletyn Informacji Publicznej”, Wrocław 2015 [dostęp 2019-10-22] .
• Wrocław – zespół historycznego centrum, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 18 kwietnia 2013 [dostęp 2016-11-30]  (pol.).
• Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice Wykaz dróg w zarządzie ZDiUM”, Ewa Iwanska, sporządziła ZDJOGA/NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 20 września 2019 [dostęp 2019-09-21]  (pol.).
• Wykaz sygnalizacji świetlnych, „ZDiUM/Infrastruktura/Wykaz sygnalizacji, w tym pracujących całodobowo w trybie kolorowym”, Ewa Iwanska, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 5 września 2016 [dostęp 2019-10-03]  (pol.).
• Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2019 [dostęp 2019-08-23]  (pol.).

• Ulica Ulica Janickiego Klemensa, [w:] Wrocław, Nowe Miasto [online], fotopolska.eu [dostęp 2019-10-21]  (pol.).
• ul. Janickiego Klemensa, [w:] Wrocław, Nowe Miasto [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 586328 [dostęp 2019-10-21]  (pol.).
• ul. Klemensa Janickiego, wikimapia.org [dostęp 2019-10-21]  (pol.).