Turzyca nitkowata

Turzyca nitkowata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	turzyca
Gatunek	turzyca nitkowata
	Nazwa systematyczna
	Carex lasiocarpa Ehrh.; Hannover. Mag. 9:132. 1784
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Turzyca nitkowata^[5] (Carex lasiocarpa Ehrh.) – gatunek byliny z rodziny ciborowatych.

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje wokółbiegunowo w strefie chłodnych klimatów umiarkowanych Eurazji i Ameryki Północnej^[6]. W Polsce gatunek rodzimy, dość pospolity na niżu, rzadszy w górach. Szczególnie częsty jest na Pojezierzu Pomorskim i Mazurskim, na Podlasiu i Polesiu. Na Wyżynie Małopolskiej, Lubelskiej i na Roztoczu występuje w rozproszeniu. W Karpatach występuje tylko na pojedynczych stanowiskach na torfowiskach Kotliny Orawsko-Nowotarskiej, Bieszczadów Zachodnich oraz na Polanie Biały Potok na Podtatrzu^[7].

Morfologia

Pokrój: Bylina tworząca cienkie rozłogi^[8].
Łodyga: Prosto wzniesiona, sztywna, cienka, prawie obła, gładka lub u góry szorstka, wysokości 0,3–1 m. W dolnej części jest otulona sieciowanymi, żółtobrunatnymi i lśniącymi pochwami liściowymi^[8].
Liście: Sine, rynienkowate, nieznacznie krótsze od łodygi, brzegiem podwinięte, prosto wzniesione, o bardzo wąskiej blaszce której szerokość wynosi 0,5–2 mm^[8].
Kwiaty: Roślina jednopienna, kwiaty rozdzielnopłciowe, zebrane w kłosy wyrastające w kątach przysadek, tworzące złożony kwiatostan. Szczytowe kłosy męskie w liczbie 1–3, długości ok. 4 cm, grubości 2 mm. Kłosów żeńskie 1–4, jajowate do cylindrycznych, dolne najczęściej szypułkowe, wyższe siedzące, długości 1–2(3) cm, grubości 6–7 mm. Dolne podsadki najczęściej dłuższe od kwiatostanu. Przysadki kwiatów męskich wąskolancetowate długości 5–7 mm, szerokości 1 mm, zaś żeńskich lancetowate, zaostrzone do kolczastych, ciemnobrązowe, długości 3,5–5 mm, szerokości 1–1,5 mm. Kwiaty męskie o trzech pręcikach, żeńskie z jednym słupkiem o trzech znamionach^[8].
Owoce: Trójkanciasty, odwrotnie jajowaty orzeszek, długości 2 mm, szerokości 1 mm, otoczony pęcherzykiem. Pęcherzyki podłużnie jajowate, niewyraźnie unerwione, z krótkim, dwuząbkowym dzióbkiem, żółtobrunatne, gęsto orzęsione, długości 3,5–5 mm, szerokości ok. 2 mm^[8].

Kłos żeński
Pęcherzyki
Dolna część łodygi
Morfologia. Turzyca nitkowata (1) i turzyca owłosiona (2)

Biologia i ekologia

Rozwój

Bylina, hemikryptofit. W Polsce kwitnie od czerwca do lipca^[9].

Siedlisko

Zasiedla gleby torfowe, głównie torfowiska przejściowe na brzegach zbiorników wodnych, tworzy pło narastające na jeziora humotroficzne^[8].

Fitocenozy

Tworzy mniej lub bardziej zwarte płaty zespołu (Ass.) szuwaru Caricetum lasiocarpae należącego do związku (All.) Caricion lasiocarpae, których to syntaksonów jest gatunkiem charakterystycznym^[10].

Genetyka

Somatyczna liczba chromosomów 2n = 56. Tworzy mieszańce z turzycą błotną (Carex acutiformis), t. brzegową (Carex riparia), t. dzióbkowatą (Carex rostrata) i t. pęcherzykowatą (Carex vesicaria)^[9]. Oprócz typowej formy gatunku występują dwie odmiany^[11]:

Carex lasiocarpa var. americana Fernald – występuje w Ameryce Północnej
Carex lasiocarpa var. occultans (Franch.) Kük. – występuje na Sachalinie, w Korei i Japonii

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-27] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2017-03-22].
↑ Carex lasiocarpa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ E. Hultén, M. Fries: tlas of North European vascular plants north of the Tropic of Cancer. T. I–III. Königstein: Koeltz Scientific Books, 1986.
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007. ISBN 978-83-7073-248-6.
↑ ^a ^b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Carex lasiocarpa na eMonocot [dostęp 2013-11-14]

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-27] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-03-22].

[iucn-4] Carex lasiocarpa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[checklist2002-5] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[hfm-6] E. Hultén, M. Fries: tlas of North European vascular plants north of the Tropic of Cancer. T. I–III. Königstein: Koeltz Scientific Books, 1986.

[K-7] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

[klosowski-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007. ISBN 978-83-7073-248-6.

[rutkowski-9] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[wma-10] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[tax-11] Carex lasiocarpa na eMonocot [dostęp 2013-11-14]

[1]