Szpital Ewangelicki w Warszawie

Szpital Ewangelicki w Warszawie
	; Budynek szpitala przy ul. Karmelickiej 10 w 1932 roku
Data założenia	1736
Data likwidacji	1943
Typ szpitala	ogólny
Państwo	Polska
Adres	ul. Karmelicka 10 (u zbiegu ulic Karmelickiej i Mylnej), Warszawa
Dyrektor	dr Ferdynand Dworzaczek (1837–1847) – pierwszy lekarz naczelny
	Położenie na mapie Warszawy Szpital Ewangelicki w Warszawie
	Położenie na mapie Polski Szpital Ewangelicki w Warszawie
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Szpital Ewangelicki w Warszawie
	52°14′46,3200″N 20°59′39,3000″E/52,246200 20,994250
	Multimedia w Wikimedia Commons

Szpital Ewangelicki w Warszawie – istniejący w latach 1736–1943 szpital, który znajdował się przy ulicy Karmelickiej 10 w Warszawie. Prowadzony był przez warszawską parafię ewangelicko-augsburską Świętej Trójcy.

Opis

Szpital znajdował się u zbiegu ulic Karmelickiej i Mylnej na terenie pomiędzy dawnymi jurydykami Leszno i Nowolipie.

Oryginalnie powstał na wspólnym luterańsko-kalwińskim terenie. W domu mieszczącym się na terenie ówczesnego cmentarza, jedną z izb przeznaczono na salę dla przyjezdnych do Warszawy, którzy zachorowali. W 1792 cmentarz zlikwidowano i przeniesiono na ulicę Młynarską, a na uprzednio uporządkowanym terenie pocmentarnym w 1769 wzniesiono wspólnie ze zborem reformowanym nowy dom drewniany, specjalnie przeznaczony dla chorych. Dom ten w 1785 został rozbudowany od strony ul. Mylnej. W 1807 w wyniku decyzji sądu teren szpitala przypadł luteranom (pozostała część do dziś przynależy kalwinom, zob. parafia Ewangelicko-Reformowana na Lesznie).

W latach 1835−1937 na nowo zakupionej przez zbór ewangelicki posesji, znajdującej się między ulicami Mylną i Nowolipie, wzniesiono nowy budynek szpitala^[1]. Nowo wybudowane skrzydło przylegało do kaplicy przycmentarnej. W 1867 doprowadzono oświetlenie gazowe, a w 1869 dwa wodociągi. Ich fundatorami był Michał Kazanowski. W 1893 za sprawą Artura Göbela powstał gmach szpitalny od ulicy Karmelickiej oraz nowa kaplica. W 1924 Emil Gerlach ufundował w szpitalu pracownię rentgenologiczną. W 1925 powstała siedziba Diakonatu dla około 30 wykwalifikowanych sióstr.

W czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939 na terenie szpitala wybuchł pożar^[2].

W okresie okupacji niemieckiej szpital znalazł się na granicy getta. W maju 1943, z powodu powstania w getcie, na rozkaz Niemców został przeniesiony do budynku Prywatnego 2-letniego Liceum Handlowego Żeńskiego H. Chanowskiej^[3] przy ul. Królewskiej 35^[4].

W czasie powstania warszawskiego, 1 sierpnia 1944 roku, szpital stał się szpitalem powstańczym^[4]. Miał około 35 miejsc leżących^[4]. 6 sierpnia 1944 roku, po zniszczeniu budynku przy ul. Królewskiej, placówka została ewakuowana do budynku przy ul. Szpitalnej 5 (róg ul. Przeskok) i częściowo do budynku przy ul. Szpitalnej 8^[5]. We wrześniu 1944 roku szpital został ponownie przeniesiony, do kamienicy Jasieńczyka-Jabłońskiego przy ul. Mokotowskiej 12 (metodyści) i 16 (mieszkanie Kazimiery Kluczyńskiej)^[5]. W drugiej połowie września w szpitalu zorganizowano oddział dla zakaźnie chorych^[5]. 3 października 1944 roku, po kapitulacji powstania, część chorych wraz z personelem i pastorem ks. Zygmuntem Michelisem znalazło się w obozie w Pruszkowie. skąd trafili do Milanówka^[5].

Upamiętnienie

Tablica Nowolipie 9/11

Na budynku przy ulicy Nowolipie 9/11 (od strony ulicy Karmelickiej) znajduje się tablica upamiętniająca Szpital:

W tym miejscu stał w latach 1736-1943 Szpital Ewangelicki. Był zawsze ostoją miłosierdzia, człowieczeństwa i wiary w czasach, kiedy spełniał się nazistowski wyrok zagłady. Wierny swej wiekowej misji ratował ludność żydowską z ginącego getta. Tablica upamiętnia męstwo, dobro i uczciwość tych, którzy dochowali wierności Bogu i ludziom w najtrudniejszych chwilach wojny. Ufundowano ją ku czci braterstwa i wspólnoty w cierpieniu z Żydami, których świat nie potrafił ocalić. Fundacja Szpital Ewangelicki w Warszawie, Miasto Detmold, powiat i kościół ewangelicki Lippe, Parafia Ewangelicko-Augsburska św. Trójcy w Warszawie.

Skwer Szpitala Ewangelickiego

Rada Warszawy 29 sierpnia na XVII sesji rady podjęła Uchwałę nr XVII/451/2019 w sprawie nadania nazwy skwer Szpitala Ewangelickiego terenowi zlokalizowanemu pomiędzy ulicami Nowolipie, Karmelicką i aleją „Solidarności”^[6].

Pracownicy (m.in.)

Przypisy

↑ Zofia Podgórska-Klawe: Szpitale warszawskie 1388–1945. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 191.
↑ Mieczysław Cieplewicz. Bombardowanie i ostrzeliwanie Warszawy we wrześniu 1939 r.. „Kronika Warszawy”. 4/48, s. 60, 1981.
↑ Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 126. ISBN 978-83-61253-51-8.
↑ ^a ^b ^c Maria Wiśniewska, Małgorzata Sikorska: Szpitale powstańczej Warszawy. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 1991, s. 99. ISBN 83-85249-04-4.
↑ ^a ^b ^c ^d Maria Wiśniewska, Małgorzata Sikorska: Szpitale powstańczej Warszawy. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 1991, s. 101. ISBN 83-85249-04-4.
↑ Akt [online], warszawa.pl [dostęp 2024-04-29] .

Linki zewnętrzne

Historia szpitala na stronie Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce

[1] Zofia Podgórska-Klawe: Szpitale warszawskie 1388–1945. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 191.

[2] Mieczysław Cieplewicz. Bombardowanie i ostrzeliwanie Warszawy we wrześniu 1939 r.. „Kronika Warszawy”. 4/48, s. 60, 1981.

[3] Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 126. ISBN 978-83-61253-51-8.

[Szpitale99-4] Maria Wiśniewska, Małgorzata Sikorska: Szpitale powstańczej Warszawy. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 1991, s. 99. ISBN 83-85249-04-4.

[Szpitale101-5] Maria Wiśniewska, Małgorzata Sikorska: Szpitale powstańczej Warszawy. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 1991, s. 101. ISBN 83-85249-04-4.

[6] Akt [online], warszawa.pl [dostęp 2024-04-29] .

[1]