Oczeret

Oczeret
	; Kępa oczeretu jeziornego
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	oczeret
	Nazwa systematyczna
	Schoenoplectus (Rchb.) Palla; Verh. K. K. Zool.-Bot. Ges. Wien 38 (Sitzungsber.): 49. Mar (sero) 1888
	Typ nomenklatoryczny
	Schoenoplectus lacustris (Linnaeus) Palla
Synonimy
	Elytrospermum C.A.Mey.; Heleogiton Schult.; Heleophylax P.Beauv. ex T.Lestib.; Malacochaete Nees; Pterolepis Schrad.; Pterygolepis Rchb.; Scirpus L. subg. Schoenoplectus Rchb.;
	Elytrospermum C.A.Mey.; Heleogiton Schult.; Heleophylax P.Beauv. ex T.Lestib.; Malacochaete Nees; Pterolepis Schrad.; Pterygolepis Rchb.; Scirpus L. subg. Schoenoplectus Rchb.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Oczeret (Schoenoplectus (Rchb.) Palla) – rodzaj roślin kłączowych z rodziny ciborowatych (Cyperaceae). W zależności od ujęcia systematycznego obejmuje ok. 18 gatunków^[4] lub ok. 77^[5]. Niezależnie od ujęcia rodzaj jest kosmopolityczny^[4]. W Polsce występują cztery gatunki (najpospolitszym jest oczeret jeziorny).

Są to rośliny wodne i bagienne, których kłącza mogą rosnąć w warunkach beztlenowych^[6]. Oczeret jeziorny w różnych krajach europejskich bywa używany do fitoremediacji zbiorników. Pędy roślin różnych gatunków (zwłaszcza S. lacustris, S. californicus, S. triqueter) wykorzystywane były i są jako materiał plecionkarski. Kłącza S. californicus były spożywane^[6].

Oczeret tworzy rodzaj szuwaru – zespołu roślinności nazywanego szuwarem oczeretowym. Potocznie nazwa oczerety bywa także stosowana w odniesieniu do innych typów szuwarów, zwłaszcza ze związku Phragmition.

Rozmieszczenie geograficzne

Nawet w wąskim ujęciu rodzaju ma on zasięg kosmopolityczny, aczkolwiek z wyłączeniem obszarów okołobiegunowych (Archipelag Arktyczny, Grenlandia i Islandia) i niektórych obszarów w strefie równikowej (m.in. Amazonia, część Afryki Środkowej, niektóre wyspy Archipelagu Malajskiego^[4].

Gatunki flory Polski^[7]

Pierwsza nazwa naukowa według listy krajowej^[7], druga – obowiązująca według bazy taksonomicznej Plants of the World online (jeśli jest inna)^[4]

oczeret amerykański Schoenoplectus americanus (Pers.) Volkart – w Polsce wymarły
oczeret jeziorny Schoenoplectus lacustris (L.) Palla)
oczeret Kalmusa Schoenoplectus ×kalmusii (Abrom., Asch. & Graebn.) Palla ≡ Schoenoplectus × carinatus nothosubsp. carinatus
oczeret sztyletowaty Schoenoplectus mucronatus (L.) Palla ≡ Schoenoplectiella mucronata (L.) J.Jung & H.K.Choi
oczeret Tabernemontana Schoenoplectus tabernaemontani (C. C. Gmel.) Palla

Morfologia

W wąskim ujęciu należą tu tylko rośliny wieloletnie o długim, płożącym lub podnoszącym się kłączu (zaliczane tu dawniej gatunki o kłączu skróconym i kępiastym pokroju wyłączone zostały w rodzaj Schoenoplectiella). Pędy nadziemne pojedyncze lub skupione w pęczki po kilka, z węzłami tylko u nasady^[8]. Orzeszki gładkie, w warstwie zewnętrznej budowane przez komórki izodiametryczne lub podługowate^[8].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rośliny tu zaliczane pierwotnie w ujęciu Karola Linneusza tworzyły sekcję w obrębie szeroko przez niego ujmowanego rodzaju cibora Cyperus^[5]. Wyłączone w odrębny rodzaj były ujmowane jako takson obejmujący ok. 77 gatunków^[5]. Na początku XXI wieku badania molekularne wykazały, że rodzaj w tak szerokim ujęciu jest polifiletyczny – część gatunków wraz z typowym, tworząca sekcje Schoenoplectus i Malacogeton, wchodzi w skład kladu wspólnie z Actinoscirpus, podczas gdy pozostałe dwie sekcje (Actaeogeton i Supini) tworzą odrębny klad, bliższy m.in. rodzajowi ponikło Eleocharis. Te dwie ostatnie sekcje wyodrębnione zostały w efekcie w osobny rodzaj Schoenoplectiella^[8]. W obrębie rodzaju Schoenoplectus zachowano dwie pierwsze wymienione sekcje obejmujące ok. 18 gatunków^[8]^[4].

Wykaz gatunków (wąskie ujęcie według Plants of the World online)^[4]

Schoenoplectus acutus (Muhl. ex Bigelow) Á.Löve & D.Löve
Schoenoplectus americanus (Pers.) Volkart – oczeret amerykański
Schoenoplectus californicus (C.A.Mey.) Soják
Schoenoplectus × carinatus (Sm.) Palla
Schoenoplectus × contortus (Eames) S.G.Sm.
Schoenoplectus deltarum (Schuyler) Soják
Schoenoplectus ehrenbergii (Boeckeler) Soják
Schoenoplectus etuberculatus (Steud.) Soják
Schoenoplectus × flevensis (D.Bakker) Lansdown & Rumsey
Schoenoplectus halophilus Papch. & Laktionov
Schoenoplectus heterochaetus (Chase) Soják
Schoenoplectus × kuekenthalian us (Junge) D.H.Kent
Schoenoplectus lacustris (L.) Palla – oczeret jeziorny
Schoenoplectus litoralis (Schrad.) Palla
Schoenoplectus nipponicus (Makino) Soják
Schoenoplectus × oblongus (T.Koyama) Soják
Schoenoplectus pungens (Vahl) Palla
Schoenoplectus scirpoides (Schrad.) Browning
Schoenoplectus × steinmetzii (Fernald) S.G.Sm.
Schoenoplectus subterminalis (Torr.) Soják
Schoenoplectus subulatus (Vahl) Lye
Schoenoplectus tabernaemontani (C.C.Gmel.) Palla – oczeret Tabernemontana
Schoenoplectus torreyi (Olney) Palla
Schoenoplectus triqueter (L.) Palla

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-13] (ang.).
↑ Schoenoplectus (H. G. L. Reichenbach) Palla, [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-01-28] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Schoenoplectus (Rchb.) Palla, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-01-28] .
↑ ^a ^b ^c ^d S. GalenS.G. Smith S. GalenS.G., Schoenoplectus (Reichenbach) Palla, [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2023-01-28] .
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 838, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 162, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d EisukeE. Hayasaka EisukeE., Delineation of Schoenoplectiella Lye (Cyperaceae), a Genus Newly Segregated from Schoenoplectus (Rchb.) Palla, „J. Jpn. Bot.”, 87, 2012, s. 169–186 [dostęp 2023-01-28] .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-13] (ang.).

[ing-3] Schoenoplectus (H. G. L. Reichenbach) Palla, [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-01-28] .

[powo-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Schoenoplectus (Rchb.) Palla, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-01-28] .

[america-5] S. GalenS.G. Smith S. GalenS.G., Schoenoplectus (Reichenbach) Palla, [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2023-01-28] .

[mabb-6] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 838, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[checklist-7] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 162, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[hayasaka-8] EisukeE. Hayasaka EisukeE., Delineation of Schoenoplectiella Lye (Cyperaceae), a Genus Newly Segregated from Schoenoplectus (Rchb.) Palla, „J. Jpn. Bot.”, 87, 2012, s. 169–186 [dostęp 2023-01-28] .

[1]