Jerzy Bartmiński

Jerzy Bartmiński

Jerzy Bartmiński z jednym z wnuków (Warszawa 2006)
Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	19 września 1939 Kruhel Mały
Data i miejsce śmierci	7 lutego 2022 Lublin
Profesor nauk humanistycznych
Specjalność: filologia polska, informacja naukowa, językoznawstwo polskie
Alma Mater	Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Doktorat	1971 – językoznawstwo Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Habilitacja	1978 – językoznawstwo Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
Profesura	1993
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Instytut	Instytut Slawistyki PAN
Odznaczenia

Jerzy Andrzej Bartmiński (ur. 19 września 1939 w Kruhelu Małym^[1], zm. 7 lutego 2022^[2] w Lublinie) – polski językoznawca, etnolingwista, folklorysta, slawista, profesor nauk humanistycznych, profesor zwyczajny Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz Instytutu Slawistyki PAN, członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności.

Od czasu II wojny światowej do 1947 wraz ze swoją matką, starszymi braćmi (Stanisławem i Marianem), a także urodzoną w 1941 siostrą Marią mieszkał na plebanii u swojego wujka Floriana Zająca, pełniącego w latach 1939–1948 funkcję proboszcza w Bączalu Dolnym^[3]. Jerzy Bartmiński rozpoczął naukę w szkole powszechnej w tej miejscowości. Studiował później filologię polską na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (studia ukończył w 1961)^[4]. W 1971 po obronie pracy na temat języka folkloru uzyskał stopień naukowy doktora. Habilitował się w 1978 również na Wydziale Humanistycznym UMCS w oparciu o rozprawę poświęconą derywacji stylistycznej^[5]. W 1993 otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych^[6].

Zawodowo był związany z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, w 1991 objął stanowisko profesora nadzwyczajnego, a w 1997 profesora zwyczajnego^[5]. Od 1976 kierował pracami zespołu badawczego, w oparciu o który powstał Zakład Tekstologii i Gramatyki Współczesnego Języka Polskiego^[7]. W latach 1992–2009 pełnił funkcję kierownika tej jednostki. Na UMCS pełnił m.in. funkcję prorektora ds. studenckich (1990–1993)^[5]. Stworzył dwa nowe kierunki studiów – filologię ukraińską i białoruską. Jest współtwórcą Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Przemyślu (był dyrektorem Instytutu Polonistyki na tej uczelni^[5] i jej profesorem^[6]). Został również profesorem zwyczajnym w Instytucie Slawistyki PAN^[6].

W 2008 został wybrany na członka korespondenta Polskiej Akademii Umiejętności, a 14 czerwca 2014 na członka czynnego tej instytucji w I Wydziale Filologicznym^[8].

Był członkiem założycielem Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, do 2001 pełnił funkcję wiceprezesa zarządu tej instytucji. Zasiadał w jury Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym, a także w Radzie Języka Polskiego^[9] (po raz pierwszy w 1999^[4]) oraz w radzie naukowej czasopisma „Język Polski”^[10].

Był autorem około 300 publikacji^[4]. Jego książka Językowe podstawy obrazu świata była w 2007 nominowana do Nagrody im. Jana Długosza, przyznawanej autorom najbardziej znaczącego polskiego dzieła z dziedziny szeroko pojętej humanistyki o wybitnych wartościach poznawczo-naukowych^[11]. Do obszarów zainteresowań naukowych Jerzego Bartmińskiego wchodziły problemy tekstologii, odmiany i style, semantyka, słownictwo aksjologiczne, gatunki polskiego folkloru, składnia, kategorie językowe, etnolingwistyka (językowy obraz świata, stereotypy językowe).

W latach 70. wraz z żoną Izabelą i we współpracy z księdzem Franciszkiem Blachnickim współtworzył pierwsze kręgi ruchu „Domowego Kościoła” (rodzinnej części ruchu oazowego „Światło-Życie”)^[12]. Od 1962 do 1982 należał do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. W 1980 wstąpił do „Solidarności”, był inicjatorem, współzałożycielem i przewodniczącym uczelnianych struktur związku, a także członkiem prezydium zarządu regionu^[4]. Należał do inicjatorów ruchu „Solidarność Rodzin”, stawiającego sobie zadanie m.in. odbudowania „łańcucha rąk dobrej woli” w Polsce^[13]. W stanie wojennym został internowany na kilkanaście dni w grudniu 1981. Od 1982 był zaangażowany w podziemną działalność związku^[4].

W 1989 współtworzył miejski Komitet Obywatelski. W latach 1992–2003 przewodniczył Fundacji Ruchu Solidarności Rodzin, zajmującej się wyrównywaniem szans edukacyjnych i pomocą uczącej się młodzieży. W latach 1990–2005 był członkiem kolejno ROAD, Unii Demokratycznej i Unii Wolności^[4].

Syn Mieczysława i Franciszki z domu Zając, brat Stanisława, Mariana, Marii, Floriana i Jana. Siostrzeniec księdza Floriana Zająca^[14]. Dwukrotnie żonaty. 15 czerwca 1963 zawarł na Jasnej Górze związek małżeński z Izabelą z domu Górak (1942–1999), z którą miał sześcioro dzieci (w tym Jacka). Od 22 września 2001 był żonaty ze Stanisławą Niebrzegowską-Bartmińską^[15].

Pochowany na cmentarzu przy ul. Unickiej w Lublinie^[16].

• Złoty Krzyż Zasługi (1989)
• Nagroda Polcul Foundation (1989)
• Nagroda im. Oskara Kolberga (1991)^[4]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1999)^[17]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2014)^[18]
• Krzyż Wolności i Solidarności (pośmiertnie, 2022)^[19]
• Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2016)^[20]
• Nagroda „Zasłużony dla Polszczyzny” (2016)^[21]