Jaśliska (gmina)

Jaśliska
	gmina wiejska
	; Rynek w Jaśliskach
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	krośnieński
TERC	1807102
Wójt	Beata Madej
Powierzchnia	165,85 km²
Populacja (2022); • liczba ludności	; 2076
• gęstość	13 os./km²
Kod pocztowy	38-485, 38-542
Tablice rejestracyjne	RKR
	Adres urzędu:Jaśliska 171; 38-485 Jaśliska
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	6
Liczba miejscowości	14
	Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego Jaśliska
	Położenie na mapie Polski Jaśliska
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Jaśliska
	49°27′N 21°48′E/49,442778 21,803611
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Jaśliska – gmina wiejska w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim. Siedzibą gminy są Jaśliska.

Historia

Jako zbiorowa gmina wiejska jednostka funkcjonowała wcześniej w latach 1934–1954 i 1973–1976^[4] w woj. lwowskim, rzeszowskim i krośnieńskim. Siedzibą władz gminy były Jaśliska, które do 1934 Jaśliska posiadały prawa miejskie, choc za II RP funkcjonowały już jako wiejska gmina jednostkowa.

1934–1954

Gmina zbiorowa Jaśliska została utworzona 1 sierpnia 1934 roku w powiecie sanockim w woj. lwowskim z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Czeremcha, Daliowa, Darów, Jasiel, Jaśliska, Kamionka, Lipowiec, Moszczaniec, Polany Surowiczne, Posada Jaśliska, Rudawka Jaśliska, Surowica, Szklary, Wola Niżna, Wola Wyżna i Zawadka Rymanowska^[5]. Gminy te przekształcono 17 września 1934 w 16 gromad (sołectw) gminy Jaśliska^[6].

Po wojnie gmina znalazła się w powiecie sanockim w nowo utworzonym woj. rzeszowskim. Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się nadal z 16 gromad: Czeremcha, Daliowa, Darów, Jasiel, Jaśliska, Kamionka, Lipowiec, Moszczaniec, Polany Surowiczne, Posada Jaśliska, Rudawka Jaśliska, Surowica, Szklary, Wola Niżna, Wola Wyżna i Zawadka Rymanowska^[7].

Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[8]. Jej obszar wszedł w skład nowych gromad: Jaśliska i Wisłok Wielki w powiecie sanockim^[9]. oraz gromady Trzciana w powiecie krośnieńskim^[10].

1973–1976

Gminę wiejską Jaśliska reaktywowano 1 stycznia 1973 w powiecie krośnieńskim w woj. rzeszowskim w związku z kolejną reformą administracyjną^[11]. Gmina objęła 14 obrębów ewidencyjnych w 4 sołectwach^[12].:

Daliowa (obręby ewidencyjne Daliowa, Szklary),
Jaśliska (obręby ewidencyjne Czeremcha, Lipowiec, Jaśliska),
Posada Jaśliska (obręb ewidencyjny Posada Jaśliska),
Wola Niżna (obręby ewidencyjne Darów, Jasiel, Moszczaniec, Polany Surowiczne, Rudawka Jaśliska, Surowica, Wola Wyżna).

Nowa gmina Jaśliska objęła obszar nieco mniejkszy niż w odsłonie sprzed 1954 roku, ponieważ w jej skład nie weszły Kamionka i Zawadka Rymanowska, które włączono do gminy Dukla w powiecie krośnieńskim.

W 1974 roku liczyła 2348 mieszkańców.

1 czerwca 1975 roku gmina znalazła się w nowo utworzonym woj. krośnieńskim^[13].

2 lipca 1976 roku gmina została zniesiona, a jej tereny włączono do gmin^[14]:

Dukla – obszary sołectw: Daliowa (Daliowa i Szklary), Jaśliska (Jaśliska, Lipowiec i Czeremcha), Posada Jaśliska (Posada Jaśliska) oraz część obszaru sołectwa Wola Niżna (Wola Niżna i Wola Wyżna);
Komańcza – część obszaru sołectwa Wola Niżna (Darów, Jasiel, Moszczaniec, Polany Surowiczne, Rudawka Jaśliska i Surowica).

Reaktywacja w 2010

Wniosek o reaktywowanie gminy Jaśliska w 2006 roku spotkał się z negatywną opinią MSWiA, które uznało, że dążenie do podziału gmin jest tendencją przeciwną do kierunku polityki państwa, polegającej na utrzymaniu jednostek dużych i silnych, gdyż takie jednostki posiadają większe możliwości budżetowe, większą zdolność absorpcji środków unijnych, a także efektywniej gospodarują środkami publicznymi. Projektowana gmina Jaśliska liczyłaby zaledwie 2077 mieszkańców i byłaby jednostką o słabym potencjale gospodarczym, co miałoby wpływ na jej niewielkie możliwości dochodowe. Także, proponowany podział spowodowałby osłabienie pozycji nowo powstałych gmin Dukla i Jaśliska, zwłaszcza ich zdolności finansowych i inwestycyjnych^[15].

31 marca 2008 radni z Dukli podjęli ponowną uchwałę o podziale gminy i utworzeniu z jej części nowej gminy Jaśliska. Wniosek złożony w tym roku oparty był na dokumentach załączonych do wniosku rozstrzygniętego negatywnie dwa lata temu. W tej sytuacji MSWiA uznało, że w przypadku negatywnych rozstrzygnięć zainteresowani wnioskodawcy mogą ponownie wystąpić do ministra właściwego do spraw administracji publicznej, lecz wnioski te muszą być opracowane na nowo. W tej sytuacji wniosek Dukli o utworzeniu nowej gminy Jaśliska pozostał bez rozpatrzenia^[16].

Po trzeciej próbie, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2009 roku, gmina została reaktywowana 1 stycznia 2010^[17]. Tym razem MSWiA pominęło uwarunkowania ekonomiczne, uzasadniając pozytywną decyzję argumentami socjalnymi i geograficznymi, takimi jak: wola mieszkańców lokalnej społeczności, lokalne więzi społeczne, historyczne i gospodarcze, jednorodność terytorium pod względem osadniczym oraz zwartość zamieszkałego terenu i jego znaczne oddalenie od siedziby dotychczasowej gminy Dukla, co stanowiło znaczne utrudnienie – zwłaszcza w okresie zimowym – ze względu na trudne warunki terenowe (położenie w obszarze górskim)^[18]. Na obszar gminy złożyły się następujące wsie wchodzące dotychczas w skład gminy Dukla: Czeremcha, Daliowa, Jaśliska, Lipowiec, Posada Jaśliska, Szklary, Wola Niżna, Wola Wyżna.

1 stycznia 2017 roku do gminy włączono jeszcze z gminy Komańcza obręby ewidencyjne: Darów o powierzchni 955,86 ha, Jasiel o powierzchni 1341,99 ha, Moszczaniec o powierzchni 1508,87 ha, Polany Surowiczne o powierzchni 1508,15 ha, Rudawka Jaśliska o powierzchni 422,97 ha, i Surowica o powierzchni 984,87 ha (czyli obszary należące do gminy Jaśliska przed jej zniesieniem w 1976 roku)^[19].

Demografia

Dane z dnia 31.12.2017 roku^[1].

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	2 227	100	1 131	50,8	1096	49,2
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	21		11		10

Piramida wieku mieszkańców gminy Jaśliska w 2014 roku^[1].

Sołectwa

Daliowa, Jaśliska, Moszczaniec, Posada Jaśliska, Szklary i Wola Niżna^[2]

Miejscowości niesołeckie

Darów, Czeremcha, Jasiel, Lipowiec, Polany Surowiczne, Rudawka Jaśliska, Surowica, Wola Wyżna

Sąsiednie gminy

Dukla, Komańcza, Rymanów

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Gmina Jaśliska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b Strona gminy, o gminie. [dostęp 2019-12-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-17)].
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Rzeszowie.
↑ Od 1 sierpnia 1934 do 28 września 1954 oraz od 1 stycznia 1973 do 1 lipca 1976.
↑ Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 649.
↑ Lwowski Dziennik Wojewódzki. 1934, nr 19, poz. 113
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Uchwała Nr 33/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu sanockiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)
↑ Uchwała Nr 24/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu krośnieńskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
↑ Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972, Nr 16, Poz. 193).
↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 19
↑ Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143.
↑ Uzasadnienie MSWiA (2006).
↑ Pismo MSWiA ws utworzenia gminy Jaśliska.
↑ Dz.U. z 2009 r. nr 120, poz. 1000 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2009 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i nazw gmin oraz siedzib ich władz, ustalenia granic niektórych miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta.
↑ Projekt Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia .... 2009 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i nazw gmin oraz siedzib ich władz, ustalenia granic niektórych miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta (skierowany do uzgodnień międzyresortowych z terminem na zgłaszanie ewentualnych uwag do dnia 14 lipca 2009 r.).
↑ Dz.U. z 2016 r. poz. 1134.

[pwl-1] Gmina Jaśliska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[soł-2] Strona gminy, o gminie. [dostęp 2019-12-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-17)].

[us-3] Urząd Statystyczny w Rzeszowie.

[4] Od 1 sierpnia 1934 do 28 września 1954 oraz od 1 stycznia 1973 do 1 lipca 1976.

[5] Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 649.

[6] Lwowski Dziennik Wojewódzki. 1934, nr 19, poz. 113

[7] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.

[8] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[9] Uchwała Nr 33/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu sanockiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)

[10] Uchwała Nr 24/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu krośnieńskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)

[11] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

[start-1973-RZ-12] Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972, Nr 16, Poz. 193).

[13] Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 19

[14] Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143.

[15] Uzasadnienie MSWiA (2006).

[16] Pismo MSWiA ws utworzenia gminy Jaśliska.

[17] Dz.U. z 2009 r. nr 120, poz. 1000 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2009 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i nazw gmin oraz siedzib ich władz, ustalenia granic niektórych miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta.

[18] Projekt Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia .... 2009 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i nazw gmin oraz siedzib ich władz, ustalenia granic niektórych miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta (skierowany do uzgodnień międzyresortowych z terminem na zgłaszanie ewentualnych uwag do dnia 14 lipca 2009 r.).

[19] Dz.U. z 2016 r. poz. 1134.

[b-20] ↑ ^a ^b ^c ^d gmina częściowo przecięta granicą 1939–41

[a-21] ursywą opisano gminy utworzone przez władze hitlerowskie

[1]

Wsie	Daliowa Jasiel Jaśliska Polany Surowiczne Posada Jaśliska Rudawka Jaśliska Surowica Wola Niżna
Osady	Czeremcha Darów Lipowiec Moszczaniec Szklary Wola Wyżna
Części wsi	Ochronka Pod Lasem Radiów Sołtyskie Średnie Za Murami Za Wodą

Miasta	Dukla Iwonicz-Zdrój Jedlicze Rymanów
Gminy miejsko-wiejskie	Dukla Iwonicz-Zdrój Jedlicze Rymanów
Gminy wiejskie	Chorkówka Jaśliska Korczyna Krościenko Wyżne Miejsce Piastowe Wojaszówka