Inspektorat Graniczny Straży Celnej „Chojnice”

Inspektorat Straży Celnej „Chojnice” – jednostka organizacyjna Straży Celnej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1921–1928.

Już w 1918 roku powstające państwo polskie zaczęło tworzyć wyspecjalizowane formacje przeznaczone do ochrony granic Rzeczypospolitej. W kwietniu 1920 roku w Chojnicach stacjonował II dywizjon i 6 szwadron 4 pułku Strzelców Granicznych^[1]. W kolejnych latach inne formacje ochraniały granice w tym rejonie. W 1921 roku w Chojnicach rozmieściło się dowództwo 20 batalionu celnego^[2].

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną^[3]. Jednostki Straży Celnej rozpoczęły przejmowanie odcinków granicy od pododdziałów Batalionów Celnych^[4]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku^[5]. Inspektorat Straży Celnej „Chojnice”, wraz ze swoimi komisariatami i placówkami granicznymi, znalazł się w podporządkowaniu Dyrekcji Ceł „Poznań”^[6]. W 1926 roku w skład inspektoratu wchodziło 5 komisariatów i 31 placówek Straży Celnej^[7].

Rozporządzeniem ministra skarbu z 30 czerwca 1927 roku rozpoczęto reorganizację Straży Celnej^[8]. Odtąd Naczelny Inspektorat Straży Celnej podlegał bezpośrednio ministrowi skarbu, a Naczelnemu Inspektoratowi podlegały inspektoraty okręgowe^[9]. Te ostatnie przejęły kompetencje dyrekcji ceł^[10]. Inspektorat Straży Celnej „Chojnice” przemianowany został na Inspektorat Graniczny Straży Celnej „Chojnice” i wszedł w podporządkowanie Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego Straży Celnej^[11] .

Sąsiednie inspektoraty

• Inspektorat Straży Celnej „Kościerzyna” ⇔ Inspektorat Straży Celnej „Chodzież”

Obsada personalna w 1927^[12]:

• kierownik inspektoratu – starszy komisarz Stanisław Domachowski
• niżsi funkcjonariusze:

starszy przodownik Piotr Skrzypczak (3223)

przodownik Władysław Kapka (2415)

starszy strażnik Andrzej Lewicki (2543)

Organizacja inspektoratu w 1926 roku^[6]:

• komenda – Chojnice
• komisariat Straży Celnej „Sypniewo”
• komisariat Straży Celnej „Kamień Pomorski”
• komisariat Straży Celnej „Chojnice”
• Komisariat Straży Celnej „Konarzynki”
• komisariat Straży Celnej „Brzeźno”

• Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743. (pol.).
• Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927 .
• Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej w Kętrzynie. ISSN 1505-1757. 
• Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918 – 1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088. 
• Muzeum Polskich Formacji Granicznych – Straż Celna 1921–1928. [dostęp 2017-03-17].
• Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin
• Materiały dotyczące przeformowania i rozformowania oddziałów Strzelców Granicznych 1920–1921 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.