Przejdź do zawartości

Hamas

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Hamas
‏حركة المقاومة الإسلامية‎
Ilustracja
Flaga organizacji
Państwo

 Palestyna
/  Izrael

Skrót

‏حَمَاس‎ (Ḥamās)

Lider

Tymczasowy komitet Hamasu[a]

Data założenia

10 grudnia 1987

Adres siedziby

Gaza

Ideologia polityczna

islamizm[1][2], nacjonalizm[2][3], antysyjonizm[1], antysemityzm (zaprzecza)

Członkostwo
międzynarodowe

Bractwo Muzułmańskie (do 2017)

Barwy

     zieleń

Obecni posłowie
74/173
Multimedia w Wikimedia Commons
Wiadomości w Wikinews
Strona internetowa

Hamas (arab. ‏حَمَاس‎, [ħaˈmaːs], dosłownie z arab. „zapał, entuzjazm”, ale też akronim ‏حركة المقاومة الاسلامية‎, trb. Harakat al-Mukawamma al-Islamijja), Muzułmański Ruch Oporu – islamska sunnicka i fundamentalistyczna walcząca o niepodległość Palestyny organizacja polityczno-militarna o charakterze terrorystycznym[4][5].

Zbrojnym skrzydłem Hamasu są brygady Izz ad-Din al-Kassama[2].

Geneza

[edytuj | edytuj kod]

Powstanie Hamasu wiąże się z działalnością Braci Muzułmańskich[2]. Bractwo rozpoczęło działalność w Palestynie w 1935 roku. Palestyńska filia Bractwa była przeciwna planom utworzenia Izraela i pozostawała w opozycji do kolonialnych rządów brytyjskich. W 1936 roku aktywiści Bractwa przyłączyli się do arabskiego powstania, co przysporzyło islamistom popularność na terenie całej Palestyny[3]. Do 1937 roku liczba członków Bractwa w Palestynie wynosiła od 12 do 20 tysięcy[3].

W 1948 roku członkowie Bractwa uczestniczyli w akcjach terrorystycznych wymierzonych w nowo utworzone państwo żydowskie. Równocześnie islamiści zasilili antyizraelskie bataliony wojskowe. Po porażce Arabów w I wojnie z Izraelem, oddziały Bractwa w Strefie Gazy znalazły się pod rządami Egiptu, a na Zachodnim Brzegu Jordanu pod władzą Jordanii. Rządy jordańskie i egipskie były okresem stagnacji ruchu islamskiego[3].

Flaga Bractwa Muzułmańskiego

Pozytywnie na działalność Bractwa wpłynęła wojna sześciodniowa z 1967 roku. W wyniku wojny Izrael zdobył kontrolę nad Strefą Gazy i Zachodnim Brzegiem. Bractwo pod okupacją izraelską rozwinęło działalność charytatywną, edukacyjną, społeczną i kulturową. Działalność ruchu prowadzona była poprzez meczety i organizacje działające przy świątyniach[3]. Organizacje te przez długi czas nie były powiązane z działalnością antyizraelską, ani nie stosowały przemocy, stąd też były finansowane przez Izraelczyków jako przeciwwaga dla świeckich nacjonalistów[3]. W 1978 roku zostało zarejestrowane stowarzyszenie Centrum Islamskie. Organizacja była jedynym arabskim ruchem, na którego działalność oficjalnie zezwoliła administracja izraelska na Terytoriach Okupowanych. W tym okresie islamiści byli więc często uważani za zdrajców. Założycielem organizacji był szajch Ahmad Jasin[3]. Centrum Islamskie działając pod przykrywką stowarzyszenia społecznego przekształcało się stopniowo w ruch zbrojny[3]. Grupa otrzymywała pokaźne wsparcie finansowe z zakatu oraz darowizn od sponsorów z bogatych państw Zatoki Perskiej[2].

Duży wpływ na radykalizację Centrum Islamskiego miała irańska rewolucja islamska. W 1979 roku wewnątrz struktur Centrum Islamskiego powstała Duma Wiernych Wojowników (w literaturze pojawia się też nazwa Chwała Mudżahedinom[6]), która uchodzi za bezpośrednią poprzedniczkę Muzułmańskiego Ruchu Oporu[2]. W 1982 roku przy ruchu islamskim powstała zakonspirowana grupa Palestyńscy Święci Bojownicy, która rok później miała podjąć się pierwszych działań militarnych[2].

W 1983 roku Jassin został aresztowany przez Izraelczyków, a następnie oskarżony o kierowanie nielegalną organizacją zbrojną[2]. Szajch został uwolniony w 1985 roku w następstwie wymiany pomiędzy rządem Izraela a Ludowym Frontem Wyzwolenia Palestyny[2].

W 1985 roku liczba członków Centrum Islamskiego sięgała 2 tysięcy[2].

W 1987 roku Centrum Islamskie przekształciło się w Muzułmański Ruch Oporu. Zmiana spowodowana była rozpoczęciem pierwszej intifady[3]. Izraelskie służby początkowo entuzjastycznie przyjęły utworzenie Hamasu, sądząc, że jego działalność przyczyni się do osłabienia Organizacji Wyzwolenia Palestyny[3] i miejscowej lewicy[2].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Decyzja o powołaniu Hamasu zapadła już podczas pierwszego dnia intifady kamieni[2][3]. Na czele organizacji jako Główny Przewodniczący stanął Jasin, dotychczasowy lider Centrum Islamskiego[2][3]. Hamas włączył się do walki zbrojnej z Izraelem. Jednocześnie kontynuował działalność społeczną[7]. Hamas posługiwał się terrorystycznymi metodami prowadzenia wojny (w tym ataki samobójcze[3]), atakował zarówno cele wojskowe i cywilne Izraela[7]. Kampanię przemocy wobec cywilów Hamas uzasadniał tym, że w Izraelu obowiązuje powszechny pobór do wojska, a więc każdy obywatel Izraela jest potencjalnym żołnierzem[7]. Ofiarami Hamasu padali też ludzie uznani przez islamistów za dewiantów (prostytutki, dilerzy narkotykowi, odstępcy od islamu oraz zwykli kryminaliści). Hamas zyskał popularność głównie w Strefie Gazy, podczas gdy Zachodni Brzeg pozostał pod wpływami al-Fatah[2].

W 1989 roku ruch został oficjalnie zdelegalizowany przez władze Izraela[8].

W 1993 roku Hamas potępił porozumienia z Oslo[3]. W tym samym roku organizacja dołączyła do koalicji Połączone Siły Palestyńskie, grupującej przeciwników ugody z Izraelem[9]. W kolejnych latach islamiści krytykowali władze Autonomii Palestyńskiej, oskarżając je o kolaborację. Między innymi terrorystyczna działalność Hamasu przyczyniła się do wstrzymania izraelsko-palestyńskiego procesu pokojowego[3].

W 2000 roku członkowie grupy włączyli się do intifady Al-Aksa[3]. W trakcie powstania jego aktywiści weszli do sojuszu Palestyńskie Siły Narodowe i Islamskie[10]. W trakcie intifady islamiści po raz kolejny zastosowali taktykę opartą na terroryzmie. Członkowie Hamasu wykazali się samobójczymi zamachami oraz ostrzałem terenów Izraela za pomocą pocisków rakietowych Kassam[3].

Od 2000 roku członkowie Hamasu (indywidualnie) przynależą do Ludowych Komitetów Oporu i Brygad Salah al-Din[11].

22 marca 2004 w ataku rakietowym śmigłowców izraelskich w Gazie zginął Ahmad Jasin[12][13]. Jego następcą na stanowisku lidera Hamasu został Abd al-Aziz ar-Rantisi, który zginął w izraelskim ostrzale już miesiąc po objęciu przywództwa. Na jego miejsce wybrany został Chalid Maszal[14]

W wyborach parlamentarnych w styczniu 2006 roku Hamas otrzymał 76 mandatów (spośród 132), tym samym odebrał al-Fatahowi większość parlamentarną[3]. W marcu 2006 roku Isma’il Hanijja z Hamasu został desygnowany na premiera Autonomii[3]. Rząd kierowany przez Hamas szybko popadł w konflikt z prezydentem Mahmudem Abbasem. Konflikt na linii Hanijja-Abbas doprowadził do zaistnienia w Palestynie sytuacji dwuwładzy: Hamas w praktyce rządził w Strefie Gazy, al-Fatah na Zachodnim Brzegu[3]. Okres kohabitacji przerwał zamach stanu, jaki Hamas przeprowadził w Strefie Gazy, tworząc tam odrębny rząd palestyński. Cała władza w Gazie trafiła w ręce Hamasu w czerwcu 2007 roku[15]. Po przejęciu kontroli nad Strefą Gazy, Hamas rozpoczął usuwanie urzędników al-Fatah ze wszystkich stanowisk. Amnesty International poinformowała o zamknięciu gazet i nękaniu dziennikarzy[16]. Wspomniana organizacja zarzuciła nadto Hamasowi torturowanie i mordowanie przeciwników politycznych[17].

Pod jurysdykcją Hamasu miejsce ma nasilona islamizacja Strefy Gazy[18]. Administracja Hamasu przymyka oko[styl do poprawy] na działalność grup islamskich radykałów i prowadzi reformy mające na celu narzucenie Palestyńczykom religijnego stylu życia. Islamskie reformy postępują stopniowo, a organizacja wycofuje się z nich, kiedy napotykają one wyraźny opór społeczny[19]. Jeszcze w 2007 roku islamiści utworzyli religijny komitet prokuratorski, który zastąpił świecką instytucję Prokuratora Generalnego Gazy. Hamas przyjął w 2008 roku islamski kodeks karny przewidujący kary takie jak chłosta, amputacja rąk, czy śmierć przez powieszenie[19]. Rok później administracja Hamasu zadecydowała o narzuceniu islamskiego ubioru w szkołach oraz segregacji płciowej w trakcie odbywania nauki[19]. Pomimo wyznawania doktryny islamistycznej Hamas zwalcza palestyńskich salafitów. Po 2008 roku służby Hamasu wielokrotnie ścierały się z ekstremistami i zatrzymywały najbardziej wojowniczych aktywistów[20].

Islamistyczne władze nie zostały uznane przez społeczność międzynarodową, a Izrael rozpoczął blokadę Strefy Gazy, wstrzymując całkowicie eksport i import oraz ograniczając dostawy prądu, elektryczności i wody[3]. Izraelska blokada doprowadziła do poważnego kryzysu humanitarnego[3].

W grudniu 2008 roku Izrael rozpoczął operację Płynny Ołów. Celem akcji izraelskiego wojska była likwidacja Hamasu w Strefie Gazy. Przyczyną działań izraelskiej armii był trwający ostrzał obszaru Izraela przez bojowników Muzułmańskiego Ruchu Oporu. Operacja została zakończona po 22 dniach[3].

W kwietniu 2011 roku przedstawiciele Hamasu i al-Fatahu oświadczyli, że zakończyli wzajemny konflikt i wypracowali kompromis[21]. Porozumienie zakładało wspólne działanie na rzecz: utworzenia państwa palestyńskiego w granicach z 1967 roku, ze stolicą we Wschodniej Jerozolimie; utrzymania prawa powrotu uchodźców palestyńskich do ojczyzny; sformowania w przyszłości rządu jedności narodowej i przeprowadzenia nowych wyborów[3]. Od czasu wypracowania porozumienia Hamas wielokrotnie prowadził z al-Fatahem kolejne rozmowy w sprawie pojednania politycznego. Ostatnie porozumienie między ugrupowaniami wypracowano w październiku 2017 roku[21][22].

14–21 listopada 2012 roku izraelskie wojsko prowadziło operację Filar Obrony wymierzoną w obiekty Hamasu w Strefie Gazy[21]. Operacja była odwetem za wzmożony ostrzał rakietowy Izraela jaki palestyńscy bojownicy prowadzili z obszaru Gazy[21].

Pod koniec 2014 roku bojownicy ze Strefy Gazy rozpoczęli wzmożony ostrzał Izraela. W odwecie 8 lipca tego samego roku armia izraelska rozpoczęła w Strefie Gazy operację Ochronny Brzeg. Celem Izraelczyków była likwidacja infrastruktury wykorzystywanej przez bojowników Hamasu, w tym sieci podziemnych tuneli. Operacja została zakończona na początku sierpnia 2014 roku. Islamski Ruch Oporu pomimo dużych strat, jakie poniósł, ogłosił konflikt swoim zwycięstwem[21].

W lecie 2015 roku członkowie Hamasu i al-Fatahu uczestniczyli w starciach z salafitami z organizacji Jund al-Sham, walki miały miejsce w libańskim obozie dla uchodźców palestyńskich Ain al-Hilweh[23].

7 października 2023 roku w godzinach porannych Hamas rozpoczął wymierzoną w Izrael operację „Burza Al-Aksa”, w ramach której najpierw wystrzelił w stronę tego państwa kilka tysięcy rakiet (5000, zgodnie z komunikatem Hamasu), a następnie bojownicy Hamasu przedostali się na terytorium Izraela drogą lądową (forsując barierę na granicy Izraela ze Strefą Gazy w 29 miejscach), morską i powietrzną (wykorzystując do tego celu paralotnie) i dokonali zbrojnego ataku na 22 miejscowości w południowym Izraelu dopuszczając się wielu zbrodni na ludności cywilnej (m.in. na festiwalu muzyki elektronicznej w okolicach kibucu Re’im)[24][25][26][27][28][29][30][31]. Niedługo później Mohammed Deif, najwyższy dowódca brygad Izz ad-Din al-Kassama, wraz z Isma’ilem Hanijją, politycznym liderem Hamasu, powiedział, że operacja „Burza Al-Aksa” była odpowiedzią na izraelskie ataki na kobiety, profanację i rzekome zagrożenia(inne języki) dla meczetu Al-Aksa w Jerozolimie, izraelską okupację(inne języki) terytoriów palestyńskich(inne języki), izraelską blokadę Strefy Gazy, ekspansję nielegalnych osiedli izraelskich, a także trudną sytuację palestyńskich uchodźców oraz więźniów(inne języki)[32][27][33][34][35][36][37]. Według doniesień agencji prasowej Reuters Deif był architektem ataku i planował go od 2021 roku po tym, jak wiosną tego roku do meczetu Al-Aksa wkroczyły izraelskie siły bezpieczeństwa, co wywołało 11-dniowy konflikt pomiędzy Hamasem a Izraelem(inne języki) i spotkało się z oburzeniem w świecie islamu[38]. Podczas ataku Hamasu z 7 października, według izraelskich władz, zginęło 1139 osób, zaś 253 zostały porwane i zabrane do Strefy Gazy przez Hamas jako zakładnicy(inne języki)[39][40]. W reakcji na te wydarzenia Izrael wypowiedział wojnę Hamasowi i zablokował dostawy żywności, wody, prądu oraz paliwa do Strefy Gazy, a następnie w ramach operacji „Żelazne Miecze” najpierw dokonywał ostrzałów rakietowych i nalotów na różne cele w Strefie Gazy, zaś pod koniec października 2023 roku rozpoczął lądową operację wojskową w Strefie Gazy(inne języki)[24][41][42][43][44][45].

31 lipca 2024 roku około godziny 2 czasu lokalnego, szef Biura Politycznego Hamasu i zarazem jego lider Isma’il Hanijja został zabity w Teheranie podczas ataku powietrznego[46][47]. 6 sierpnia 2024 roku nowym szefem Biura Politycznego organizacji został wybrany Jahja Sinwar[48][49]. Dwa miesiące później bo 17 października, Sinwar również został zabity, tym razem w Rafah w trakcie wymiany ognia[50]. Po zabójstwie Jahja Sinwara w Rafah 16 października tymczasowy komitet Hamasu początkowo rozważał możliwość wyznaczenia jednego następcy, ale ostatecznie zdecydował się rządzić za pośrednictwem komisji do czasu zaplanowanych wyborów przywódcy Hamasu w marcu 2025 roku[51].

Wybrane zamachy terrorystyczne przeprowadzone przez grupę

[edytuj | edytuj kod]
  • 28 lipca 1990 roku Hamas przeprowadził zamach bombowy na plaży w Tel Awiwie. W wyniku eksplozji zginął turysta z Kanady[52].
  • 14 grudnia 1990 roku islamiści zamordowali trzech robotników pracujących w Jafie[53].
  • 11 października 1991 roku fundamentalista wjechał samochodem w grupę żołnierzy izraelskich. Dwóch oficerów zginęło, 11 osób zostało rannych[53].
  • 16 kwietnia 1993 roku w Mekholah terrorysta-samobójca zniszczył dwa autobusy izraelskiej armii. Żaden z żołnierzy nie ucierpiał[2].
  • 24 grudnia 1993 roku w Gazie zastrzelony został porucznik Meir Mintz, dowódca oddziału sił specjalnych[54].
  • 13 lutego 1994 roku fundamentaliści przeprowadzili udany zamach na Noama Cohena, funkcjonariusza izraelskiej służby bezpieczeństwa[54].
  • 6 kwietnia 1994 roku Hamas przeprowadził zamach na autobus w Afuli. W samobójczym ataku zginęło 9 osób, a 51 zostało rannych[2][54].
  • 13 kwietnia 1994 roku cztery osoby zginęły w samobójczym ataku na autobus w Haderze[54].
  • 9 października 1994 roku pięciu wojskowych zginęło w ataku Hamasu w Jerozolimie[54].
  • 19 października 1994 roku terrorysta-samobójca wysadził się w autobusie w Tel Awiw-Jafa. Zginęły 22 osoby, 46 zostało rannych[2].
  • 22 stycznia 1995 roku terroryści Hamasu i Palestyńskiego Islamskiego Dżihadu podłożyli dwie bomby na skrzyżowaniu w Beit Lid. Zginęło 18 izraelskich żołnierzy i jeden cywil, a 69 osób zostało rannych[55].
  • 24 lipca 1995 roku w samobójczym ataku na autobus w Ramat Ganie zginęło 5 osób[56].
  • 21 sierpnia 1995 roku w samobójczym ataku na autobus w Jerozolimie zginęły cztery osoby[56].
  • 25 lutego 1996 roku terrorysta-samobójca wysadził się w autobusie w Jerozolimie. Zginęło 26 osób, a 50 zostało rannych[2].
  • 3 marca 1996 roku zamachowiec-samobójca wysadził się w autobusie w Jerozolimie. 19 osób zginęło, 6 zostało rannych[2]. Wśród ofiar było kilku zagranicznych turystów[56].
  • 21 marca 1997 roku terrorysta podłożył bombę na tarasie kawiarni „Apropo” w Tel Awiw-Jafa. 3 osoby zginęły, a 48 zostało rannych[56][2].
  • 30 lipca 1997 roku dwóch terrorystów-samobójców zaatakowało jednocześnie na targu Mehane Jehuda w Jerozolimie. 29 osób zginęło, a 348 zostało rannych[56][2].
  • 4 sierpnia 1997 roku trzech zamachowców-samobójców zaatakowało równocześnie na deptaku Ben Jehuda w Jerozolimie. Zginęło pięć osób, a 181 zostało rannych[57][2].
  • 30 września 1998 roku terrorysta rzucił granat ręczny w pojazd armii izraelskiej w Hebronie. 25 osób zostało rannych[2].
  • 10 października 1999 roku terrorysta wjechał samochodem w tłum izraelskich żołnierzy. Jeden z żołnierzy zginął, 6 zostało rannych[2].
  • 30 października 2000 roku zamachowiec-samobójca wysadził się w jerozolimskiej pizzerii Sbaro. Zginęło 15 osób, a 130 zostało rannych[2].
  • 18 maja 2001 roku terrorysta-samobójca wysadził się w centrum handlowym w Netanja. Zginęło 6 osób, a rannych zostało 100[2].
  • 1 czerwca 2001 roku zamachowiec-samobójca wysadził się na dyskotece w Tel Awiw-Jafa. Zginęło 20 osób, a rannych zostało 120[2].
  • 1 sierpnia 2001 roku zamachowiec-samobójca wysadził się w restauracji w Jerozolimie. Zginęło 15 osób, a rannych zostało 130[2].
  • 1 grudnia 2001 roku dwóch terrorystów-samobójców wysadziło się w centrum handlowym w Jerozolimie. 11 osób zginęło, a rannych zostało 188[2].
  • 2 grudnia 2001 roku w Hajfie zamachowiec-samobójca wysadził się w autobusie. Zginęło 15 osób, a rannych zostało 60[2].
  • 12 grudnia 2001 roku islamiści ostrzelali autobus w miejscowości Emmanuel. 11 osób zabili, a zranili 30[2].
  • 10 lutego 2002 roku fundamentaliści ostrzelali izraelskich wojskowych w Beer Szewa. Zginęły dwie osoby, ranne zostały cztery[2].
  • 7 marca 2002 roku Hamas zaatakował osadę Atzmona. Fundamentaliści zastrzelili tam 5 ludzi, a 24 ranili[2].
  • 21 listopada 2002 roku zamachowiec-samobójca wysadził się w autobusie w Jerozolimie. Zginęło 11 osób, rannych zostało 50[2].
  • Rząd Izraela oskarżył Hamas o to, że jego bojownicy 12 czerwca 2014 roku uprowadzili na Zachodnim Brzegu trzech izraelskich nastolatków. Ciała nastolatków odnaleziono 30 czerwca tego samego roku nieopodal Hebronu[21].
  • Mahmud Abbas oskarżył Hamas o nieudany zamach z 13 marca 2018 roku. Celem ataku bombowego był konwój, którym poruszał się premier AP Rami al-Hamd Allah. Muzułmański Ruch Oporu odciął się od tego incydentu i zapowiedział rozpocz��cie własnego śledztwa w sprawie ataku[58].

Struktury

[edytuj | edytuj kod]
Ćwiczenia wojskowe brygad Izz ad-Din al-Kassama w mieście Gaza w 2013 roku

Na czele formacji stoi Rada Doradcza[7], określana w literaturze również jako Rada Konsultacyjna[3]. W skład Rady wchodzą duchowni z Palestyny i państw Bliskiego Wschodu stanowiących zaplecze ruchu[2]. Rada Doradcza wybiera regionalnych dowódców Muzułmańskiego Ruchu Oporu na obszar Strefy Gazy i Zachodniego Brzegu[2]. Regionalnym dowódcom podlegają z kolei komórki dowódcze, które odpowiedzialne są za działalność Hamasu w terenie[2].

Kwatera Główna Hamasu do 2012 roku znajdowała się w Damaszku, odtąd mieści się w Katarze[59]. Hamas posiada też biura zagraniczne, które mieszczą lub mieściły się w Arabii Saudyjskiej, Iranie oraz Jordanii, przed wojną domową w Syrii posiadał też obozy szkoleniowe na obszarze Syrii i Libanu[2]. Choć Hamas posiada swoje struktury na terenie innych państw, z reguły unika on ingerowania w wewnętrzne sprawy goszczących go krajów[2].

Zbrojnym skrzydłem Hamasu są brygady Izz ad-Din al-Kassama[2]. Wewnątrz ugrupowania istnieje też Aparat Bezpieczeństwa zajmujący się działalnością wywiadowczą, kontrwywiadowczą, likwidacją wewnętrznych przeciwników i kontrolą przestrzegania szariatu[2].

Na terenach palestyńskich posiada szereg stowarzyszeń i komitetów. Zajmują się one głównie kwestiami społecznymi i działalnością humanitarną. Istnieje specjalny pion społeczny Hamasu „Wezwanie”. Pion działa w obszarach takich jak: pomoc społeczną, system oświaty i opieka medyczna[2]. „Wezwanie” kontroluje sieć należących do organizacji obiektów takich jak centra medyczne, szpitale, szkoły, meczety i kluby sportowe[2]. „Wezwanie” odpowiada też za działalność propagandową[2].

Islamski Ruch Oporu jest właścicielem stacji telewizyjnej „Al-Aksa”, która jest tubą propagandową ugrupowania. Tworząc „Al-Aksę” Hamas wzorował się na telewizji „Al-Manar” należącej do Hezbollahu[60]. Organem prasowym Hamasu jest periodyk „Filastin al-Muslimah” (Muzułmańska Palestyna)[61].

Liczebność

[edytuj | edytuj kod]

Całkowita liczba członków Hamasu nie jest znana; szacowano, że w 2023 roku jego zbrojne skrzydło liczyło do 40 000 bojowników[62]. 30–35% z nich zginęło w trwającej od października 2023 wojnie w Strefie Gazy[63].

Wsparcie zagraniczne

[edytuj | edytuj kod]
Wiec zwolenników Hamasu w Damaszku w 2008 roku

Centrum Islamskie i Hamas na przestrzeni lat finansowane były przez szereg państw arabskich. W minionych latach Hamas mógł liczyć na wsparcie pieniężne państw takich jak Arabia Saudyjska, Egipt, Katar, Kuwejt i Sudan[64][65]. Po 1991 roku kraje regionu Zatoki Perskiej znacznie zwiększyły swoje dotacje dla Hamasu, co spowodowane było poparciem OWP dla Saddama Husajna, w trakcie agresji Iraku na Kuwejt i w efekcie utratą zaufania państw regionu dla Jasira Arafata[2]. Wsparcie zakończyło się wraz z zamachem stanu w Egipcie w 2013 roku, kiedy to wojsko pozbawiło władzy miejscowe Bractwo Muzułmańskie. Wojskowy rząd Egiptu i jego sojusznicy z regionu Zatoki Perskiej wstrzymali pomoc dla Hamasu, uważając organizację za palestyńskie skrzydło Braci Muzułmańskich. Jedynym państwem arabskim, które kontynuuje pomoc dla Hamasu, jest Katar[59].

Do czasu wybuchu wojny domowej w Syrii Hamas utrzymywał bardzo bliskie relacje z Iranem, Syrią i Hezbollahem[59]. Na krótko przed wybuchem wojny wsparcie finansowe Iranu dla Hamasu wynosiło od 10 do 15 milionów dolarów miesięcznie[59]. Wsparcie pieniężne fundamentalistom słał też rząd syryjski. Początki pomocy Syrii dla Hamasu sięgają już lat 70. XX wieku, kiedy to Syryjczycy byli jednym z donatorów Centrum Islamskiego[1]. Ponadto w syryjskiej stolicy przez lata znajdowała się Kwatera Główna Hamasu, którą dopiero w 2012 roku przeniesiono do Kataru[59]. Relacje na linii Hamas-Hezbollah sięgają pierwszej połowy lat 90. XX wieku. Bojownicy Hezbollahu roztaczali opiekę nad członkami Hamasu w Libanie, organizowali szkolenia Palestyńczyków w zakresie konstrukcji bomb, czy treningi przyszłych zamachowców-samobójców[2].

Stosunki między Hamasem a Syrią, Iranem i Hezbollahem uległy ochłodzeniu po tym, gdy poparł on opozycję przeciwko syryjskiemu prezydentowi Baszszarowi al-Asadowi, podczas gdy Iran i Hezbollah opowiedziały się po stronie al-Asada[59]. Iran w odwecie zmniejszył pomoc na rzecz Hamasu[59]. Według doniesień medialnych, w 2013 roku Hezbollah nakazał członkom Hamasu opuszczenie Libanu[59][66]. Według ekspertów do spraw Bliskiego Wschodu Hamas posiada obecnie dwóch wyraźnych sojuszników: Katar i Turcję. Obydwa kraje udzieliły Hamasowi pomoc szacowaną na setki milionów dolarów[59].

W XXI wieku wielokrotnie pojawiały się zarzuty względem władz Korei Północnej, że ta wysyła broń bojownikom Hamasu. Handel bronią pomiędzy Koreą Północną a Hamasem ma sięgać co najmniej grudnia 2009 roku, wtedy to zarejestrowany w Gruzji samolot transportowy musiał lądować awaryjnie na lotnisku w Bangkoku. Tajskie służby po sprawdzeniu znajdującego się na samolocie ładunku odkryły 35 ton północnokoreańskiej broni, w tym wyrzutnie rakiet, granaty ręczne oraz rakiety ziemia-powietrze. Rząd Tajlandii ogłosił, że broń miała trafić w ręce islamistów z Hamasu i Hezbollahu. Rząd Korei Północnej miał też podobno dostarczyć fundamentalistom wiedzę o budowie podziemnych tuneli. Reżim Kim Dzong Una w 2014 roku zdementował oskarżenia o współpracę z Hamasem i określił je „amerykańską propagandą”[67][68].

Ideologia

[edytuj | edytuj kod]

Hamas sam siebie określa jako „ruch oporu” i skrzydło Bractwa Muzułmańskiego w Palestynie[3]. Jest ruchem sunnickich fundamentalistów islamskich, który odwołuje się również do palestyńskiego nacjonalizmu[2][3].

Cele ruchu zostały zdefiniowane w Karcie wydanej w sierpniu 1988 roku[1]. Poglądy Hamasu wprost określone zostały jako ideologia dżihadu. Głównym celem organizacji jest całkowite zniszczenie Izraela i zastąpienie go islamskim „Państwem Boga”, czyli Palestyną[1]. Państwo palestyńskie miałoby być państwem wyznaniowym, w którym obowiązującym prawem byłby szariat[2].

Muzułmański Ruch Oporu odrzuca pokojowe rozwiązanie konfliktu z Izraelem i międzynarodowe konferencje dotyczące sporu[1]. Według Karty jedyną drogą do niepodległości Palestyny jest walka zbrojna, dżihad[1]. Wszelkie porozumienia pokojowe zawarte pomiędzy OWP i Izraelem, zostały przez Hamas uznane za zdradę[2]. Izrael w propagandzie Hamasu określany jest jako „reżim syjonistyczny”, państwo kolonialne/neokolonialne[1]. Według Meira Litvaka w przeciwieństwie do OWP, Hamas nie widzi wroga w syjonistach, lecz we wszystkich Żydach. W Karcie wprost znajduje się wezwanie do Palestyńczyków i muzułmanów, aby mordowali oni Żydów, zabijanie Żydów zostało określone mianem „obowiązku”[1][2].

Choć uznawany jest za organizację ekstremistyczną, potępia najbardziej skrajne ruchy terrorystyczne. Przywódcy Hamasu potępili działalność Państwa Islamskiego i zamachy przeprowadzane przez członków wspomnianego ugrupowania[69].

Jako organizacja terrorystyczna

[edytuj | edytuj kod]

Figuruje na listach organizacji terrorystycznych Departamentu Stanu USA[70], Kanady[71], Izraela[72], Japonii[73] i Unii Europejskiej[74].

Australia, Egipt i Wielka Brytania za grupę terrorystyczną uznają wyłącznie skrzydło militarne Hamasu[75][76][77].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ W skład grupy wchodzą Chalid Maszal, Chalil al-Hajja, Zaher Jabarin, Muhammad Ismail Darwisz i anonimowy starszy członek Hamasu.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h i Dietl, Tophoven i Hirschmann 2012 ↓, s. 133
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax Adam Krawczyk: Terroryzm ugrupowań fundamentalistycznych na obszarze Izraela w drugiej połowie XX wieku. sbc.org.pl. [dostęp 2018-02-22]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Mariusz Strużyński: Hamas wobec sporu palestyńsko-izraelskiego. Między procesem pokojowym a eskalacją konfliktu. apcz.umk.pl. [dostęp 2018-02-22]. (ang.).
  4. ↑ Molly Quell, Top EU court returns Hamas to terror list after 3-year break [online], Courthouse News Service, 23 listopada 2021 [dostęp 2023-10-14] (ang.).
  5. ↑ Gilles Kepel: Terror in France: The Rise of Jihad in the West. books.google.pl, 2017. [dostęp 2024-02-02]. (ang.).
  6. ↑ Dietl, Tophoven i Hirschmann 2012 ↓, s. 132.
  7. ↑ a b c d Terroryzm s. 134.
  8. ↑ Barnas 2001 ↓, s. 101
  9. ↑ Hussam Kanafani, Thaer Ghandour, Homeless and neglected, gulfnews.com [zarchiwizowane 2015-12-22] (ang.).
  10. ↑ Statement issued by the National and Islamic Forces. jmcc.org. [dostęp 2017-02-22]. (ang.).
  11. ↑ Profile: Popular Resistance Committees. news.bbc.co.uk. [dostęp 2017-12-11]. (ang.).
  12. ↑ The Life And Death Of Shaikh Yasin. english.aljazeera.net. [dostęp 2014-03-22].
  13. ↑ Assassination of Sheik Yasin Opened Pandora’s box. scoop.co.nz. [dostęp 2014-03-22].
  14. ↑ Palestinian Hamas leader Khaled Meshaal visits Gaza. bbc.com. [dostęp 2017-12-11]. (ang.).
  15. ↑ Beata Belica: Uwarunkowania funkcjonowania palestyńskiego ruchu narodowowyzwoleńczego w latach 1919–2006. repozytorium.amu.edu.pl. [dostęp 2018-02-22]. (pol.).
  16. ↑ Amnesty International: Occupied Palestinian Territories: Torn apart by factional strife. amnesty.org. [dostęp 2018-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-04)]. (ang.).
  17. ↑ Wstrząsający raport AI: Hamas zabijał Palestyńczyków. wiadomosci.wp.pl. [dostęp 2018-02-22]. (pol.).
  18. ↑ HAMAS (Islamic Resistance Movement). globalsecurity.org. [dostęp 2018-03-03]. (ang.).
  19. ↑ a b c C. Jacob: Gaza Hamasu – Cztery lata później; Rozdział 5: Islamizacja Gazy. memri.org. [dostęp 2018-03-03]. (pol.).
  20. ↑ C. Jacob: Gaza Hamasu – Cztery lata później; Rozdział 6: Stosunki Hamasu z Islamskim Dżihadem i salafitami-dżihadystami. memri.org. [dostęp 2018-04-21]. (pol.).
  21. ↑ a b c d e f Hamas, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-03-03] (ang.).
  22. ↑ Jest porozumienie Hamasu i Fatahu. tvn24.pl. [dostęp 2018-03-03]. (pol.).
  23. ↑ Patrick O. Strickland: Double displacement: Palestinians flee violence in Syria, then Lebanon. electronicintifada.net. [dostęp 2018-04-20]. (ang.).
  24. ↑ a b Hamas zaatakował Izrael z morza, lądu i powietrza. Walki w miastach, setki rannych i zabici. [w:] Świat [on-line]. tvn24.pl, 2023-10-07. [dostęp 2023-10-11]. (pol.).
  25. ↑ Ilja Wołżski: David Sharp, izraelski ekspert wojskowy: tragedia, która się wydarzyła, jest największą porażką izraelskich służb wywiadowczych. [w:] Świat [on-line]. wiadomosci.onet.pl, 2023-10-07. [dostęp 2024-02-02]. (pol.).
  26. ↑ HADAS GOLD, RICHARD ALLEN GREENE, AMIR TAL, IBRAHIM DAHMAN, ABEER SALMAN, KAREEM KHADDAR, NADEEN EBRAHIM: Hamas has launched an unprecedented attack against Israel. Here’s what to know. [w:] CNN [on-line]. ksltv.com, 2023-10-08. [dostęp 2024-02-02]. (ang.).
  27. ↑ a b Grad rakiet wystrzelony ze Strefy Gazy. Bojownicy wkroczyli do Izraela. [w:] Konflikty zbrojne [on-line]. rp.pl, 2023-10-07. [dostęp 2024-02-02]. (pol.).
  28. ↑ Izrael: „Haarec”: bojownicy Hamasu sforsowali barierę graniczną w 29 miejscach; większość nie została jeszcze uszczelniona. [w:] Rynki zagraniczne [on-line]. wnp.pl, 2023-10-08. [dostęp 2024-02-02]. (pol.).
  29. ↑ Josef Federman, Issam Adwan: Hamas surprise attack out of Gaza stuns Israel and leaves hundreds dead in fighting, retaliation. [w:] World news [on-line]. apnews.com, 2023-10-08. [dostęp 2024-02-02]. (ang.).
  30. ↑ Marek Matusiak: Izrael zaatakowany. [w:] Publikacje [on-line]. osw.waw.pl, 2023-10-09. [dostęp 2024-02-02]. (pol.).
  31. ↑ Cezary Faber: Rzeź na festiwalu w Izraelu. „Strzelali do nas jak do kaczek”. [w:] Świat [on-line]. rmf24.pl, 2023-10-08. [dostęp 2024-02-02]. (pol.).
  32. ↑ Ramzy Baroud: The roots and hidden meanings of ‘Al-Aqsa Flood’. arabnews.com, 2023-10-09. [dostęp 2024-02-02]. (ang.).
  33. ↑ Ilja Wołżski: David Sharp, izraelski ekspert wojskowy: tragedia, która się wydarzyła, jest największą porażką izraelskich służb wywiadowczych. [w:] Świat [on-line]. wiadomosci.onet.pl, 2023-10-07. [dostęp 2023-10-11]. (pol.).
  34. ↑ Fears of a ground invasion of Gaza grow as Israel vows ‘mighty vengeance’ [online], Al Jazeera [dostęp 2024-06-25] (ang.).
  35. ↑ Bethan McKernan i inni, Seven days of terror that shook the world and changed the Middle East, „The Observer”, 14 października 2023, ISSN 0029-7712 [dostęp 2024-06-25] (ang.).
  36. ↑ Text of the speech by Ismail Haniyeh, on the first day of Operation Al-Aqsa Flood [online], Crescent International [dostęp 2024-06-25].
  37. ↑ Jack Khoury, Hamas releases memo explaining why it waged war on Israel; Gazans question timing, cite criticism of Hamas, „Haaretz”, 21 stycznia 2024 [dostęp 2024-06-25] (ang.).
  38. ↑ arb: Reuters: Atak Hamasu na Izrael był planowany od 2021 r. Stoi za nim jeden człowiek. [w:] Konflikty zbrojne [on-line]. rp.pl, 2023-10-11. [dostęp 2024-02-02]. (pol.).
  39. ↑ Israel social security data reveals true picture of Oct 7 deaths. [w:] Live news [on-line]. france24.com, 2023-12-15. [dostęp 2024-02-02]. (ang.).
  40. ↑ Daniel Estrin: Reaching hostages and prisoners, through Israeli and Palestinian radio. ketr.org, 2024-02-01. [dostęp 2024-02-02]. (ang.).
  41. ↑ Izrael odcina Strefę Gazy. Całkowita blokada dostaw żywności, wody, prądu i paliwa. [w:] Świat [on-line]. tvn24.pl, 2023-10-09. [dostęp 2024-02-02]. (pol.).
  42. ↑ Israel launches operation ‘Iron Swords’ after Hamas’ surprise attack. [w:] World News [on-line]. business-standard.com. [dostęp 2024-02-02]. (ang.).
  43. ↑ Reports of mass casualties as Israeli air attack hits refugee camp in Gaza. [w:] Israel-Palestine conflict [on-line]. aljazeera.com, 2023-10-09. [dostęp 2024-02-02]. (ang.).
  44. ↑ Michał Dobrołowicz, Justyna Lasota-Krawczyk, Karol Żak: Izrael równa z ziemią Strefę Gazy. Rośnie liczba ofiar. [w:] Izrael w stanie wojny [on-line]. rmf24.pl, 2023-10-11. [dostęp 2024-02-02]. (pol.).
  45. ↑ Maps: Tracking the Attacks in Israel and Gaza. nytimes.com, 2023. [dostęp 2024-02-02]. (ang.).
  46. ↑ Profile: Ismail Haniya, Hamas’ political chief. [w:] Hamas [on-line]. aljazeera.com, 2017-05-09. [dostęp 2024-08-03]. (ang.).
  47. ↑ Hamas, IRGC claim Israel eliminated leader Ismail Haniyeh in airstrike on Tehran home [online], 2024-07-31 [dostęp 2024-07-31].
  48. ↑ Hamas names Yahya Sinwar as new leader after Ismail Haniyeh’s killing. [w:] Israel-Palestine conflict [on-line]. aljazeera.com, 2024-08-06. [dostęp 2024-08-08]. (ang.).
  49. ↑ Jakub Wencel, Jahja Sinwar nowym politycznym liderem Hamasu [online], Gazeta Wyborcza, 6 sierpnia 2024.
  50. ↑ Hamas leader Yahya Sinwar killed in Gaza, Israel confirms. CNN, 2024-10-17. [dostęp 2024-10-17]. (ang.).
  51. ↑ Hamas set to choose successor for Sinwar amid ongoing Gaza conflict. New Arab, 2024-11-15. [dostęp 2024-11-15]. (arab.).
  52. ↑ Barnas 2001 ↓, s. 104
  53. ↑ a b Barnas 2001 ↓, s. 105
  54. ↑ a b c d e Barnas 2001 ↓, s. 106
  55. ↑ Barnas 2001 ↓, s. 107, 133
  56. ↑ a b c d e Barnas 2001 ↓, s. 107
  57. ↑ Barnas 2001 ↓, s. 108
  58. ↑ Zamach na premiera Palestyny. W trakcie przejazdu konwoju nastąpiła eksplozja. wprost.pl. [dostęp 2018-03-30]. (pol.).
  59. ↑ a b c d e f g h i Mirren Gidda: Hamas Still Has Some Friends Left. time.com. [dostęp 2018-02-24]. (ang.).
  60. ↑ Rafał Ożarowski: Hezbollah i kwestia palestyńska. konflikty.pl. [dostęp 2018-03-11]. (pol.).
  61. ↑ Jarosław Tomasiewicz: Terroryzm na tle przemocy politycznej (Zarys encyklopedyczny), Katowice 2000, s. 316.
  62. ↑ Samia Nakhoul, How Hamas secretly built a ‘mini-army’ to fight Israel [online], Reuters, 13 października 2023.
  63. ↑ Piotr Celej, Eksperci: Izrael wyeliminował tylko 30–35 proc. bojowników Hamasu, „Dziennik Gazeta Prawna”, 22 maja 2024.
  64. ↑ Terroryzm s. 135.
  65. ↑ Adam Krawczyk: Sudan says it will continue to support Hamas – despite ‘Israeli aggression’. timesofisrael.com. [dostęp 2018-02-22]. (ang.).
  66. ↑ Ariel Ben Solomon: Report: Hezbollah orders Hamas out of Lebanon. jpost.com. [dostęp 2018-03-11]. (ang.).
  67. ↑ Korea Północna wysyła broń Hamasowi? „Fabrykowanie historyjek”. wprost.pl. [dostęp 2018-02-24]. (pol.).
  68. ↑ Korea Północna dozbraja Hamas? Reżim Kima zaprzecza: to fabrykowanie historyjek. tvn24.pl. [dostęp 2018-02-24]. (pol.).
  69. ↑ Hamas, Islamski Dżihad i Hezbollah potępiają zamachy w Paryżu. TVN24. [dostęp 2018-02-22].
  70. ↑ Foreign Terrorist Organizations. state.gov. [dostęp 2018-03-22]. (ang.).
  71. ↑ Currently listed entities. publicsafety.gc.ca. [dostęp 2018-03-19]. (ang.).
  72. ↑ List of Terrorist Organizations and Individuals. justice.gov.il. [dostęp 2018-03-19]. (ang.).
  73. ↑ 注目される国際テロ組織の概要及び最近の動向. moj.go.jp. [dostęp 2018-03-19]. (jap.).
  74. ↑ Wykaz osób, grup i podmiotów objętych zaostrzonymi środkami z dziedziny współpracy policyjno-sądowniczej (czerwiec 2009). lex.europa.eu. [dostęp 2017-09-13]. (pol.).
  75. ↑ Listed terrorist organisations. nationalsecurity.gov.au. [dostęp 2018-03-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-24)]. (ang.).
  76. ↑ Michael Georgy: Egyptian court bans Hamas’ armed wing, lists as terrorist organization. reuters.com. [dostęp 2018-03-19]. (ang.).
  77. ↑ Proscribed terrorist groups or organisations. gov.uk. [dostęp 2018-03-19]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Wilhelm Dietl, Rolf Tophoven, Kai Hirschmann, Terroryzm, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, ISBN 978-83-01-16019-7.
  • Robert M. Barnas: Terroryzm od Asasynów do Osamy bin Ladena. Wrocław: Kirke, 2001. ISBN 978-83-914970-4-3.
Partie polityczne Autonomii Palestyńskiej

Herb Palestyny

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hamas&oldid=75639883”