Grodzisko (gmina)

Grodzisko
	gmina wiejska
	1919-1943
Państwo	Generalne Gubernatorstwo
Dystrykt	(1919–39: województwo kieleckie); (1939: województwo łódzkie); 1939-43: radomski
Powiat	konecki
Siedziba	Grodzisko; Radoska
Populacja (1921); • liczba ludności	; 7072
brak współrzędnych

Grodzisko – dawna gmina wiejska istniejąca do połowy 1943 roku w woj. kieleckim i łódzkim. Siedzibą władz gminy było początkowo Grodzisko, a następnie Radoska^[2].

Historia

Gmina Grodzisko powstała 13 stycznia 1870^[3] w powiecie koneckim w guberni radomskiej w związku z przemianowaniem dotychczasowej gminy Radoszyce na gminę Grodzisko. Przyczyną tego manewru była utrata praw miejskich przez miasto Radoszyce (stanowiące dotąd odrębną gminę miejską) i przekształceniu jego w wiejską gminę Radoszyce w granicach dotychczasowego miasta. Aby uniknąć dwóch jednostek wiejskich o tej samej nazwie, dotychczasową gminę Radoszyce przemianowano na gminę Grodzisko, z siedzibą w Grodzisku^[4]. Gmina miała skomplikowany i bardzo specyficzny kształt: jej obszar był przeperforowany obszarem (dużo mniejszej) gminy Radoszyce, składającej się z około 10 enklaw, z których niektóre zawierały kontrenklawy gminy Grodzisko^[2]. Urząd Gminy w Grodzisku funkcjonował do 1873 roku, po czym został przeniesiony do Radoski^[5].

W okresie międzywojennym gmina Grodzisko należała do powiatu koneckiego w woj. kieleckim. Według stanu z 30 września 1921 roku gmina liczyła 7072 mieszkańców (w tym 511 w Grodzisku) i składała się z 36 miejscowości^[6]. 1 kwietnia 1939 roku gminę wraz z główną częścią powiatu koneckiego^[7] przeniesiono do woj. łódzkiego^[8].

Gmina Grodzisko przetrwała w niezmienionych granicach do połowy 1943 roku, kiedy to została zintegrowana z gminą Radoszyce tworząc gminę Radoszyce^[5]^[9]. Równocześnie trzy gromady z dotychczasowej gminy Grodzisko (Gatniki, Sielpia Mała i Sielpia Wielka) przeszły do gminy Końskie^[10]^[11].

Zobacz też

gmina Grodzisko Dolne

Przypisy

↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. kieleckiego; w czasie II wojny światowej poza administracją polską.
↑ ^a ^b Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
↑ 1 stycznia 1870 według kalendarza juliańskiego
↑ Postanowienie z 24 października (5 listopada) 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 419)
↑ ^a ^b Archiwum Państwowe w Kielcach – Akta gminy Grodzisko. [dostęp 2009-04-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom III - Województwo Kieleckie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1925
↑ Z wyjątkiem gmin miejskich Skarżysko-Kamienna i Szydłowiec oraz gmin wiejskich Bliżyn i Szydłowiec
↑ Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240
↑ Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG
↑ Do gminy Końskie włączono także wieś Piekło z gminy Miedzierza

[1] Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. kieleckiego; w czasie II wojny światowej poza administracją polską.

[gus-2] Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933

[3] 1 stycznia 1870 według kalendarza juliańskiego

[4] Postanowienie z 24 października (5 listopada) 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 419)

[akta-5] Archiwum Państwowe w Kielcach – Akta gminy Grodzisko. [dostęp 2009-04-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

[6] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom III - Województwo Kieleckie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1925

[7] Z wyjątkiem gmin miejskich Skarżysko-Kamienna i Szydłowiec oraz gmin wiejskich Bliżyn i Szydłowiec

[8] Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240

[9] Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.

[amt-10] Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG

[11] Do gminy Końskie włączono także wieś Piekło z gminy Miedzierza

[1]

Przynależność wojewódzka	gubernia radomska (1867–1915) woj. kieleckie (II RP) (1919–39) woj. łódzkie (II RP) (1939) woj. łódzkie (1945–50) woj. kieleckie (1950–75)
Miasta	Gowarczów (do 1870) Kamienna (1923–28) Końskie Przedbórz Radoszyce (do 1870 i 1915–1919) Skarżysko-Kamienna (1928–39 →) Stąporków (od 1967) Szydłowiec (do 1939 →)
Osiedla (1954–72)	Stąporków (do 1966)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Bliżyn (do 1939 →) Borkowice (do 1954) Chlewiska (do 1954) Czermno (do 1954) Dobromierz (do 1923 →) Duraczów (do 1954) Fałków (od 1973) Gowarczów Góry Mokre (do 1954) Grodzisko (1870–1943) Kamienna (1905–22) Końskie Miedzierza (do 1954) Niekłań (Wielki) (do 1926 i od 1973) Odrowąż (od 1926) Pijanów (do 1954) Przedbórz Radoszyce (do 1870) Radoszyce (1870–1915 i 1919–1943) Radoszyce (od 1943) Ruda Maleniecka Skotniki (do 1954) Słupia (od 1973) Smyków (od 1973) Stąporków (od 1973) Sworzyce (← 1927–54) Szydłowiec (do 1939 →)
Gromady (1954–72)	Borkowice (1954–55 →) Borowa (1954–59) Chlewiska (1954 →) Czarna (1954–68) Czermno (1954–72) Dąbrówka (1954–59) Dęba (1954–59) Dziebałtów (1954–72) Fałków (1954–72) Furmanów (1954–61) Gaj (1954–58) Gowarczów (1954–72) Górniki (1954–59) Góry Mokre (1954–72) Grabków (1954–72) Hucisko (1954–68) Huta (1954 →) Jacentów (1954–59) Jakimowice (1954–59) Kapałów (1954–68) Kazanów (1954–68) Kłucko (1954–61) Końskie (1969–72) Kozia Wola (1954–59) Krasna (1954–72) Lipa (1954–68) Miedzierza (1954–68) Mnin (1954–72) Modliszewice (1954–68) Mroczków (1961–72) Niekłań (1954–72) Nieświń (1954–68) Ninków (1954–55 →) Nosalewice (1954–61) Odrowąż (1954–72) Pawłów (1954 →) Pilczyca (1954–72) Płaczków (← 1959–61) Pomyków (1954–72) Przedbórz (1961–72) Przyłogi (1954–72) Radoszyce (1954–72) Rogów (1954–72) Ruda Maleniecka (1954–72) Ruski Bród (1954–55 →) Rzuców (1954–55 →) Skotniki (1954–72) Słupia (1954–72) Smyków (1954–72) Stąporków (1969–72) Stąporków Nowy (1954) Stefanków (1954–55 →) Turowice (1954–61) Wilczkowice (1954–72) Wólka (1954–59) Zaborowice (1954–68)