Doktor Mabuse

Doktor Mabuse

Dr. Mabuse, der Spieler

Rosyjski plakat autorstwa Kazimierza Malewicza
Gatunek	kryminał fantastyka naukowa horror thriller
Data premiery	27 kwietnia 1922 (część I) 1923 (Polska)
Kraj produkcji	Rzesza Niemiecka
Język	niemiecki
Czas trwania	157 min (część I) 114 min (część II)
Reżyseria	Fritz Lang
Scenariusz	Fritz Lang Thea von Harbou
Główne role	Rudolf Klein-Rogge Bernhard Goetzke
Muzyka	Osmán Pérez Freire (1922) Konrad Elfers (1964) Robert Israel (2001) Aljoscha Zimmermann (2001)
Zdjęcia	Carl Hoffman
Produkcja	Erich Pommer
Wytwórnia	Uco-Film GmbH
Dystrybucja	Universum Film AG

Doktor Mabuse (niem. Dr. Mabuse, der Spieler) – niemiecki film niemy z 1922 roku w reżyserii Fritza Langa.

Fritz Lang, który bez powodzenia starał się o reżyserię filmu Gabinet doktora Caligari, zrekompensował to sobie realizacją filmu sensacyjnego, odwołującego się do popularnego opowiadania policyjnego Doktor Mabuse Norberta Jacques’a, a także do cyklu filmowego o Fantomasie autorstwa Louis Feuillade’a. Lang unikał w swoim filmie odwołań do nurtu ekspresjonistycznego, stawiając na realizm w analizie psychicznej bohaterów. Niemniej jednak w Doktorze Mabuse widoczne są cechy charakterystyczne dla ekspresjonizmu, na przykład operowanie kontrastem czerni i bieli oraz eksponowanie cieni; reżyser zastosował też symbole, między innymi formy koliste symbolizujące chaos czy powtórzenia wątków będące analogią do ówczesnej hiperinflacji w Niemczech^[1][2].

Doktor Mabuse jest uznawany za pierwowzór kina kryminalnego. Lang wielokrotnie powracał do wątków tytułowej postaci: w 1932 roku ukazała się kontynuacja filmu pod nazwą Testament doktora Mabuse, a w 1960 roku Tysiąc oczu doktora Mabuse^[2].

• Rudolf Klein-Rogge – dr Mabuse
• Bernhard Goetzke – prokurator Norbert von Wenk
• Aud Egede-Nissen – Cara Carozza
• Paul Richter – Edgar Hull
• Robert Forster-Larrinaga – Spörri
• Hans Adalbert von Schlettow – Georg
• Karl Huszar-Puffy – Hawasch
• Georg John – Pesch
• Gertrude Welcker – hrabina Tusy Told
• Alfred Abel – hrabia Told
• Julius Falkenstein – Karsten
• Lidia Potechina – Rosjanka
• Julius Herrmann – Emil Schramm

• Rudolf Klein-Rogge – dr Mabuse
• Bernhard Goetzke – prokurator Norbert von Wenk
• Gertrude Welcker – hrabina Tusy Told
• Alfred Abel – hrabia Told
• Robert Forster-Larrinaga – Spörri
• Hans Adalbert von Schlettow – Georg
• Karl Huszar-Puffy – Hawasch
• Georg John – Pesch
• Grete Berger – Fine
• Aud Egede-Nissen – Cara Carozza
• Karl Platen – kamerdyner Toldów

Bohaterem filmu jest tytułowy doktor Mabuse – hazardzista i hipnotyzer, a także przywódca potężnego gangu zajmującego się mordem i praniem pieniędzy, który wykorzystuje chaos panujący w Republice Weimarskiej do poszerzenia swojej strefy wpływów. Do rozbicia gangu dąży prokurator von Wenk, któremu udaje się osiągnąć swój cel. Pojmany Mabuse popada w obłęd i zostaje osadzony w szpitalu psychiatrycznym^[1].

• Adam Garbicz, Jacek Klinowski: Kino, wehikuł magiczny. Przewodnik osiągnięć filmu fabularnego. T. 1: Podróż pierwsza 1913–1949. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1981. ISBN 83-08-00298-6.
• Joanna Wojnicka, Olga Katafiasz: Słownik wiedzy o filmie. Bielsko-Biała: Park, 2005. ISBN 83-7266-325-4.

• Doktor Mabuse w bazie Filmweb
• Doktor Mabuse w bazie IMDb (ang.)
• Doktor Mabuse (pierwsza część) dostępny do bezpłatnego pobrania z Internet Archive
• Doktor Mabuse – plakaty w bazie Filmweb