Czubajeczka tarczowata

Czubajeczka tarczowata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	pieczarkowate
Rodzaj	czubajeczka
Gatunek	czubajeczka tarczowata
	Nazwa systematyczna
	Lepiota clypeolaria (Bull.) P. Kumm.; Führ. Pilzk.: 137 (Zwickau, 1871)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Czubajeczka tarczowata (Lepiota clypeolaria (Bull.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lepiota, Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1789 r. Bulliard nadając mu nazwę Agaricus clypeolarius. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. P. Kumm., przenosząc go do rodzaju Lepiota^[1]. Posiada ok. 40 synonimów nazwy naukowej^[2]:

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako bedłka tarczowata lub czubajka tarczowata^[3]. W niektórych atlasach grzybów opisywany jest także jako czubajeczka wełniana^[4] lub wełnista^[5].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 4–7 cm. Młody – jajowaty, później dzwonkowaty, w końcu płaski, z tępym gładkim rdzawobrązowym garbkiem pośrodku. Powierzchnia biaława, białokremowa lub żółtawa z ochrowożółtymi do brązowawych kosmkowatymi łuskami rozmieszczonymi koncentryczne. Na brzegu kapelusza zwisają pozostałości osłony^[6].

Blaszki

Przy trzonie wolne, gęste, białe lub jasnożółtawe^[6].

Trzon

Wysokość od 4 do 10 cm, średnica od 0,5 do 1 cm. Kształt walcowaty, u dołu zgrubiały, daje się wyłamać, rurkowaty. Posiada pierścień, ale szybko zanikający. Powyżej pierścienia powierzchnia jest gładka, poniżej na białym tle pokryta wełnistymi, żółtawymi lub brązowawymi łuskami. Starsze okazy tracą łuski^[6].

Miąższ

Biały do jasnoochrowego. Zapach nieprzyjemny, smak łagodny^[6].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki wrzecionowate lub migdałowate, gładkie, o rozmiarach 11-18,5 × 4-6,5 μm. Cheilocystydy niepozorne, pleurocystyd brak^[7].

Występowanie i siedlisko

Jest szeroko rozprzestrzeniony w Ameryce Północnej i w Europie. Poza tymi kontynentami występowanie tego gatunku jest słabo zbadane, wiadomo jeszcze, że występuje również w Japonii i Korei^[8]. W Europie Środkowej jest dość pospolity^[4].

Rośnie na ziemi w lasach iglastych i liściastych, w parkach. Owocniki wytwarza od lipca do października^[3]. Preferuje miejsca świetliste^[6].

Powierzchnia kapelusza
Trzon i blaszki
Starszy owocnik
Silnie wełnisty trzon

Znaczenie

Grzyb niejadalny, niespożywany ze względu na nieprzyjemny zapach^[6]. Prawdopodobnie jest trujący^[9]

Gatunki podobne

Charakterystyczną cechą pozwalającą odróżnić ten gatunek o kilku podobnych czubajeczek jest silnie wełnista osłona trzonu. Podobna (szczególnie z góry) jest czubajeczka czerwonopochwowa (Lepiota ignivolvata), ale na trzonie nie ma wełnistych kosmków, lecz pomarańczowobrązową strefę pierścieniową^[4]. Podobna jest także czubajeczka brzuchatozarodnikowa (Lepiota magnispora), która ma na kapeluszu, na ochrowym tle żywo żółte do brązowawych łuski i żółtawoochrowy trzon^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
↑ ^a ^b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
↑ Marek Snowarski: Grzyby. Spotkania z przyrodą. Warszawa: Multico, 2014. ISBN 83-7073-776-4.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
↑ MushroomEXpert. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].
↑ Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. Warszawa: Weltbild, 2011. ISBN 978-83-258-0588-3.

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).

[2] Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[Gminder-4] Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.

[5] Marek Snowarski: Grzyby. Spotkania z przyrodą. Warszawa: Multico, 2014. ISBN 83-7073-776-4.

[wag-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[mushroom-7] MushroomEXpert. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).

[8] Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].

[gminder-9] Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. Warszawa: Weltbild, 2011. ISBN 978-83-258-0588-3.

[1]