Przejdź do zawartości

Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej w Braniewie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej w Braniewie
Ilustracja
Obelisk na cmentarzu
Państwo

 Polska

Miejscowość

Braniewo

Adres

ul. Elbląska

Typ cmentarza

wojenny

Stan cmentarza

nieczynny

Powierzchnia cmentarza

6,5 ha

Liczba pochówków

31 237

Data otwarcia

1945–1957

Data ostatniego pochówku

27 sierpnia 2021 3 lotników odnalezionych przez poszukiwaczy z programu Misja Skarb

Architekt

artysta plastyk Bolesław Marszal

Położenie na mapie Braniewa
Mapa konturowa Braniewa, blisko lewej krawiędzi nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej w Braniewie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej w Braniewie”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej w Braniewie”
Położenie na mapie powiatu braniewskiego
Mapa konturowa powiatu braniewskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej w Braniewie”
Ziemia54°22′16″N 19°47′44″E/54,371111 19,795556
Multimedia w Wikimedia Commons

Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej w Braniewie – największa w Europie[1][2] wojenna nekropolia żołnierzy radzieckich poległych lub zmarłych w wyniku ran i chorób odniesionych w czasie II wojny światowej. Położona jest w Braniewie przy ulicy Elbląskiej.

Operacja wschodniopruska Armii Czerwonej

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Operacja wschodniopruska (1945).

W systemie obronnym Prus Wschodnich Braniewo było jednym z ważniejszych punktów strategicznych. Miasto i powiat wchodziły w skład tzw. trójkąta lidzbarskiego, ciągnącego się wzdłuż linii prowadzącej do Zalewu Wiślanego. Samo Braniewo, leżące na ważnym szlaku komunikacyjnym łączącym Elbląg z Królewcem, posiadało znaczący garnizon wojskowy, m.in. stacjonowały tu oddziały piechoty i wojska pancerne. Zwycięstwo w zaciętych walkach w okresie styczeń – marzec 1945 wojska radzieckie okupiły znacznymi ofiarami. W samym tylko rejonie Mamonowa – Tolkmicka – Fromborka – Braniewa poległo 20 926 żołnierzy radzieckich[3].

Historia cmentarza

[edytuj | edytuj kod]

Cmentarz powstawał w latach 1945–1957, skrywa prochy 31 237 żołnierzy radzieckich 2 Frontu Białoruskiego oraz 3 Frontu Białoruskiego, którzy polegli w Prusach Wschodnich w II wojnie światowej. Jest to cmentarz, na którym pochowano największą w Europie liczbę żołnierzy armii radzieckich, poległych w zimie 1945 r. na brzegach Zalewu Wiślanego, w Pasłęku, Elblągu, Górowie Iławeckim, Kętrzynie, Barczewie, Reszlu, Nidzicy. Żołnierzy pochowano w 250[a][4] zbiorowych mogiłach i 20 indywidualnych. Wśród pochowanych 4054 żołnierzy to osoby o ustalonej tożsamości. Zdarzały się również pochówki żołnierzy w mundurach niemieckich[5]. Większość kwater jest bezimienna[6].

Ostatnie pogrzeby na cmentarzu miały miejsce:

  • 20 lutego 2009 r. na cmentarzu został pochowany radziecki żołnierz, którego szczątki znaleziono na poligonie wojskowym w Braniewie. Pogrzeb odbył się z udziałem dwóch duchownych obrządku prawosławnego[7].
  • 27 sierpnia 2021 r. na cmentarzu odbył się pochówek szczątków trzech lotników radzieckich zestrzelonych 4 km na południe od Braniewa 8 marca 1945 r. Wrak wraz ze szczątkami został odnaleziony przez polskich poszukiwaczy wiosną 2020 r.[8]

Co roku, w niedzielę przypadającą w pobliżu 9 maja, odbywają się na cmentarzu uroczystości upamiętniające poległych żołnierzy. W uroczystościach uczestniczą władze polskie i obwodu królewieckiego. Tradycją stał się od 2010 r. zjazd rosyjskich motocyklistów do Braniewa na tę uroczystość, którym przewodzi gubernator obwodu królewieckiego Nikołaj Cukanow. W trakcie wspólnych uroczystości składane są wieńce i odprawione modlitwy ekumeniczne[9].

Architektura

[edytuj | edytuj kod]

Cmentarz zbudowany jest na planie prostokąta; zajmuje 6,5 ha powierzchni. Żołnierzy pochowano w wytyczonych 250 (albo 750 – patrz uwaga a. i przypis[4]) mogiłach zbiorowych, w kształcie jednakowych prostokątów. Mogił indywidualnych jest 20, są one usytuowane obok akcentu centralnego. Mogiły obramowano betonem i każdą z nich oznaczono tablicą z gwiazdą. Budowę cmentarza zakończono w 1968 r. – w tym też czasie wzniesiono akcent plastyczny w formie obelisku z piaskowca, posadowionego na niewielkim podwyższeniu obudowanym kamieniem oraz z wkomponowanymi na narożach dwiema rzeźbami, przedstawiającymi grupę żołnierzy. Przy wejściu na cmentarz umieszczona została tablica zawierająca informację o poległych i miejscach stoczonych bitew. Autorem projektu jest artysta plastyk Bolesław Marszal[4].

Dojazd

[edytuj | edytuj kod]
Pomnik przy drodze wojewódzkiej nr 504 Braniewo – Elbląg

Cmentarz znajduje się przy wjeździe do Braniewa, przy ul. Elbląskiej, przy drodze wojewódzkiej nr 504: Elbląg – Frombork – Braniewo.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Według źródła Groby Żołnierzy Armii Radzieckiej poległych w Polsce w II Wojnie Światowej jest tam 750 zbiorowych mogił.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Валерий Екель, Калининградские байкеры во главе с губернатором почтили память павших в Великой Отечественной войне в польском Бранево [online], Россия 1, 29 kwietnia 2013 [dostęp 2015-03-01] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-02] (ros.).
  2. ↑ Kilkuset Rosjan upamiętniło żołnierzy radzieckich na cmentarzu w Braniewie [online], Wyborcza.pl, 4 maja 2014 [dostęp 2015-03-01] [zarchiwizowane z adresu 2015-03-01].
  3. ↑ Operacja wschodniopruska Armii Czerwonej i wkroczenie wojsk radzieckich do Braniewa 20.03.1945 r.. [dostęp 2015-03-03].
  4. ↑ a b c Groby Żołnierzy Armii Radzieckiej poległych w Polsce w II Wojnie Światowej. [dostęp 2015-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-07)].
  5. ↑ Żołnierski grób w Zawierzu [w:] IKAT. Ilustrowany Kurier Terenowy, nr 20 (42), 4 października 1992, s. 1
  6. ↑ Zarząd cmentarzami w Braniewie. Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej. [dostęp 2015-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
  7. ↑ Jak Braniewo czeka na Putina. [dostęp 2015-03-03].
  8. ↑ O pochówku szczątków trzech lotników radzieckich w Braniewie - O radzieckich memoriałach wojskowych w Polsce - Konsulat Generalny Rosji w Gdańsku [online], gdansk.mid.ru [dostęp 2021-09-11].
  9. ↑ Przekroczyli granicę w strugach deszczu. Aby uczcić pamięć [online], Braniewiak.pl, 6 maja 2012 [dostęp 2015-03-01] [zarchiwizowane z adresu 2012-05-17].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cmentarz_Żołnierzy_Armii_Radzieckiej_w_Braniewie&oldid=72423730”