Bielsk Podlaski

Bielsk Podlaski

miasto i gmina
Urząd Miejski i Starostwo Powiatowe w Bielsku Podlaskim
Herb
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	bielski
Data założenia	XII wiek
Prawa miejskie	1495[1]
Burmistrz	Piotr Wawulski
Powierzchnia	27,01[2] km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	25 938[3] 960,3 os./km²
Strefa numeracyjna	85
Kod pocztowy	17-100 do 17-102
Tablice rejestracyjne	BBI
Położenie na mapie Polski Bielsk Podlaski
Położenie na mapie województwa podlaskiego Bielsk Podlaski
Położenie na mapie powiatu bielskiego Bielsk Podlaski
52°46′06″N 23°11′31″E/52,768333 23,191944
TERC (TERYT)	2003011
SIMC	0922685
Hasło promocyjne: Bielsk Podlaski łączy ludzi
Urząd miejski ul. Kopernika 1 17-100 Bielsk Podlaski
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Bielsk Podlaski – miasto w Polsce, w województwie podlaskim, siedziba powiatu bielskiego oraz gminy wiejskiej Bielsk Podlaski. Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego^[4], w starostwie bielskim w ziemi bielskiej województwa podlaskiego w 1795 roku^[5]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa białostockiego.

Położone na Równinie Bielskiej, nad rzeką Białą, około 50 km na południe od Białegostoku.

Duży ośrodek przemysłu budowlanego; zakłady metalowe, włókiennicze, produkcji napojów gazowanych, przetwórstwa rybnego. Centrum edukacji, jedyne w Polsce Policealne Studium Ikonograficzne; od lat 1992–1993 miejsce festiwali białoruskiej pieśni autorskiej „Jesień Bardów”, Piosenki Religijnej „Śpiewajmy Panu”, Kultury Ukraińskiej „Podlaska Jesień”.

Nazwanie odrzeczne, od rzeki Biała nad którą miasto jest położone. Bielsk gród nad Białą. Na Mazowszu i Pomorzu bardzo często grody nadrzeczne nazywano z pomocą przymiotnikowego przyrostka -sk np. Płońsk od rz. Płoni. Jeszcze częściej nazywano tak grody w języku ruskim: Połock, Kursk, Smoleńsk. Dla odróżnienia od innych Bielsków dodano określnik Podlaski od Podlasie^[6].

Według danych z 2002^[7] Bielsk Podlaski ma obszar 26,88 km², w tym:

• użytki rolne: 72%
• użytki leśne: 2%

Miasto stanowi 1,94% powierzchni powiatu.

W 1563 r. Bielsk liczył wraz z przedmieściami 830 domów (w tym 36 na terenie jurydyki Podzameckiej) i 220 we wsiach miejskich, lustracja z 1576 r. wymieniała 557 domów w mieście oraz 193 place (bez jurydyk) co pozwala szacować ludność Bielska na ponad 3300 mieszkańców w drugiej połowie XVI w.^[8]

Według spisu ludności z 30 września 1921 roku w Bielsku mieszkało 4759 osób w 648 domach, 2239 podało narodowość żydowską, 1904 – polską, 491 – białoruską, 120 – rosyjską, 2 – niemiecką, 1 – czeską, 1 – litewską, 1 – rusińską narodowość^[9]. 2392 osób było wyznania mojżeszowego, 1331 rzymskokatolickiego, 1013 osób było wyznania prawosławnego, 14 ewangelickiego, 8 zadeklarowało przynależność do wyznania greckokatolickiego, 1 – bezwyznaniowiec^[9].

Dane z 31 grudnia 2014^[2][10]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	26 249	100	13 604	51,83	12 645	48,17
Powierzchnia	27,01 km²
Gęstość zaludnienia [os./km²]	972		503,66		468,34

Piramida wieku mieszkańców Bielska Podlaskiego w 2014 roku^[3].

• II wiek p.n.e. – ślady osadnictwa w Bielsku i okolicach (Haćki, Hryniewicze Duże)
• Prawdopodobnie w XII wieku został przez książąt kijowskich^{[potrzebny przypis]} założony na terenie Bielska gród

• 1253 – pierwsza wzmianka o Bielsku w latopisie halicko-wołyńskim
• 1264 – wzmianka o bitwie z Jaćwingami w okolicach grodu
• 1273 – zajęcie grodu przez księcia litewskiego Trojdena

• ok. 1323 Podlasie dostało się pod panowanie litewskiego księcia Giedymina
• 1346 – Podlasie atakowane jest przez krzyżaków
• 1366 – w traktacie pokojowym z litewskim księciem Olgierdem król Kazimierz Wielki określa Bielsk jako gród pod władzą jego brata Kiejstuta
• 1379 – prawdopodobny najazd krzyżaków pod dowództwem Teodoryka von Elner komtura Bałgi^[11]
• 1382 – książę mazowiecki Janusz I Starszy wykorzystuje wojnę domową na Litwie między Kiejstutem i Jagiełłą i zajmuje gród (a także Drohiczyn, Suraż i Mielnik)
• 1383 – wiosną Władysław Jagiełło wypiera księcia Janusza z Bielska i przekazuje go Witoldowi Kiejstutowiczowi
• 1390 – król Władysław Jagiełło przekazuje mazowieckiemu księciu Januszowi I grody w Bielsku, Surażu, Drohiczynie, Mielniku^[12]. Rok później Jagiełło potwierdził tę darowiznę na zamku w Łęczycy^[13]

• 1408 – Jagiełło przekazuje gród Witoldowi
• 1410 – w skład dwóch podlaskich chorągwi wystawionych przeciwko krzyżakom weszła chorągiew drohicka, w której walczyli bielszczanie
• po 26 listopada 1412 – w Bielsku przebywa król Władysław II Jagiełło w drodze na Litwę. Wzrasta ranga Bielska leżącego na trasie z Krakowa do Grodna i Wilna
• 1413 – ziemia drohicka, na terenie której leżał Bielsk, została włączona do utworzonego Województwa trockiego
• 2 stycznia 1430 – ustanowienie w Grodnie wójtostwa dla wójta Andrzeja przez wielkiego księcia litewskiego Witolda. Napłynięcie większej ilości osadników polskich i niemieckich
• 1440
  • wiosna – miasto bez walki zajmuje książę mazowiecki Bolesław IV
  • czerwiec – w mieście przebywa późniejszy król wielki książę litewski Kazimierz Jagiellończyk z 2 tys. „kopijników” w drodze na Litwę
• 26 listopada 1486 – w mieście przebywa król Kazimierz Jagiellończyk w drodze z Litwy
• 1487 – pierwsza wzmianka o Żydach mieszkających w Bielsku - Kazimierz Jagiellończyk oddał w dzierżawę komorę celną w mieście dwóm Żydom z Łucka^[14]
• 18 listopada 1495 – nadanie prawa magdeburskiego przez Aleksandra Jagiellończyka i połączenie miasta lackiego i ruskiego. Przywilej ustanawiał dożywotni urząd wójta, który objął Jakub Hoppen z Gdańska
• 28 września 1496 – w mieście nocuje król Aleksander Jagiellończyk w drodze z Wilna
• 18 lipca 1499 – kolejny przywilej zwalnia mieszczan spod sądowej władzy namiestnika książęcego
• koniec XV w. – powstanie prawosławnego klasztoru św. Mikołaja^[15]

• 1501
  • 9–18 września – w mieście odbył się zjazd rady litewskiej z udziałem króla
  • 3 listopada – zwolniono mieszczan spod sądowej władzy starosty
• 14 listopada 1505 – w mieście nocuje król Aleksander Jagiellończyk w drodze do Grodna
• 1506
  • kr��lowa Helena, żona Aleksandra Jagiellończyka otrzymuje dożywotnie władanie nad Bielskiem
  • 20 grudnia – w mieście przebywa Zygmunt Stary w drodze do Mielnika
• 22–25 lutego 1509 – w mieście w drodze na sejm do Piotrkowa przebywa król Zygmunt Stary
• 1513 – Bielsk zostaje stolicą nowo utworzonego województwa podlaskiego^[17]
• 1516 – powstaje cech rzeźników
• 1530 – ziemia bielska zostaje kupiona od Gasztołdów przez królową Bonę
• 1542 – wzmiankowana jest synagoga i istniejąca gmina żydowska^[14]
• 1549 – powstaje cech szewców
• 1563 – według rejestru pomiary włócznej w mieście było 830 domów. Plan miasta "Bielsk Podlaski w 1563 roku" zrekonstruowany został wraz z komentarzem w serii "Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku", t. 8^[18]
• 1564

• zebrał się tu sejm walny Wielkiego Księstwa Litewskiego^[19]
  • 20 maja –9 lipca w Bielsku przebywa król Zygmunt August
  • 22 lipca^[20] – pożar zamku bielskiego, na którym obradował Zygmunt August z prymasem Jakubem Uchańskim na temat nowej unii polsko-litewskiej, miały wówczas miejsce prace nad redakcją II Statutu Litewskiego. Król obserwował płonący drewniany zamek z przyzamkowych stajni. Nowy zamek dla starosty powstał na Hołowiesku, zaś sądy ziemskie przeniesiono do Brańska
  • proces o mord rytualny Żydów, w związku z którym król Zygmunt wydaje dwa manifesty
• 1561 – Zygmunt August wydzierżawił na 4,5 roku bielskim Żydom prawo do warzenia piwa w Bielsku, Narwi i Kleszczelach.
• 1569 – Włączenie Bielska wraz z województwem podlaskim do Korony Polskiej na mocy unii lubelskiej. Powstaje cech kuśnierzy
• 1571 – powstają cechy piwowarów i słodowników, czapników i krawców
• 1576 – w mieście jest 265 rzemieślników w tym 63 garbarzy i 39 szewców oraz 5 młynów na rzece Białej
• 1591 – pożar niszczy miasto z kościołem i szpitalem św. Marcina (nie odbudowanymi)

• 1641 – wybudowanie Kościoła pw. Matki Boskiej i klasztoru karmelitów z fundacji Adama Kazanowskiego
• 1648 – starcie w Bielsku roty pieszej pod wodzą Samuela Juszkiewicza zaatakowanej przez stojące tam chorągwie Koryckiego i Turobojskiego^[21]
• 1655 – zniszczenie w czasie potopu szwedzkiego dużej części miasta
• 1659 – przeniesienie nowicjatu karmelitów z Wilna do Bielska

• 1776–1780 – został wzniesiony w stylu późnobarokowym Ratusz Miejski
• 1779–1781 – w mieście działała królewska komisja Boni Ordinis (Dobrego Porządku). W mieście było wtedy 97 rzemieślników
• 1784 – pożar miasta, po którym powstaje nowy ratusz i świątynie fundacji Izabelli Elżbiety Branickiej
• 1796 – zaborcy pruscy likwidują klasztor karmelitów i otwierają w nim więzienie

• 1795–1807 – Bielsk w zaborze pruskim
• 1802 – Żydzi uzyskują prawo do osiedlania się w mieście
• 1807 – Bielsk po pokoju w Tylży przechodzi pod zabór rosyjski, ponowne powstanie gminy żydowskiej
• 1812 – przez miasto przechodzą wojska Napoleona
• 1825 – likwidacja monasteru św. Mikołaja z powodu zbyt małej liczby powołań; cerkiew klasztorna zachowuje funkcje parafialnej^[15]
• 1831 – mieszkańcy Bielska biorą udział w powstaniu listopadowym, epidemia cholery
• 1839 – kasata unii w Cesarstwie Rosyjskim
• 1843 – miasto przyłączono do guberni grodzieńskiej
• 1847 – liczba Żydów w mieście sięgnęła 298 osób^[14]
• 1855 – następna epidemia cholery
• 1861 – zgodnie z danymi mieszkało tu 1256 Żydów^[14]
• 1863 – mieszkańcy Bielska biorą udział w powstaniu styczniowym, m.in. w bitwie pod Puchłami i Siemiatyczami, wykonanie w mieście wyroku przez powieszenie na powstańcu Dominiku Bejdzie
• XIX wiek – w dzielnicy Park stacjonuje garnizon wojsk rosyjskich
• 1873 – doprowadzenie linii kolejowej do Brześcia
• 1915 – część mieszkańców ucieka przed wojskami niemieckimi w czasie I wojny światowej (bieżeństwo), spalenie dworca kolejowego

• 1919
  • 19 lutego – opuszczenie miasta przez niemieckie wojska okupacyjne i wkroczenie witanych z entuzjazmem oddziałów POW
  • założenie gimnazjum i szpitala powiatowego
• 1920
  • 29 lipca – miasto zajmują bolszewicy w czasie wojny polsko-bolszewickiej
  • 20 sierpnia – odbicie miasta przez III batalion 1 pułku piechoty Legionów
• 1921 – powstanie Spółdzielni Rolniczo-Handlowej „Rolnik”
• 1923–1937 – burmistrzem miasta był Władysław Żarniewicz
• 1924 – uruchomienie pierwszej elektrowni miejskiej, początek elektryfikacji
• 1925 – otwarcie Rocznej Koedukacyjnej Szkoły Handlowej kierowanej przez Jana Nowotarskiego^[22]
• 1925–1928 – budowa nowego gmachu gimnazjum (liceum)

• 1929 – miasto liczy 5567 mieszkańców. Siedziba powiatowej komendy policji, urzędu skarbowego podatków i opłat; istnieje Kasa Skarbowa, powiatowy zarząd drogowy, powiatowy urząd ziemski, inspektorat szkolny, wydział powiatowy, dwa kościoły katolickie obrządku łacińskiego, dwa greckokatolickie, kilka cerkwi prawosławnych i synagoga. Działało gimnazjum, prepranda nauczycielska, kursy handlowe. Był tu szpital powiatowy. Działały: Oddział Związku Kupców Żydowskich, Oddział Związku Kupców Polskich, Związek Ziemian, Okręgowe Towarzystwo Rolnicze, Koło Pszczelarzy, Związek Rzemieślników, Związek Masarzy. Istniała elektrownia^[23].
• 1932–1939 – starostą bielskim był Zelisław Januszkiewicz
• 1932 – ukazuje się pierwszy numer „Gazety Bielskiej”
• 1936 – pierwszy numer powiatowego miesięcznika „Plon”
• 1937–1939 – burmistrzem miasta był Alfons Erdman
• 1938 – oddanie do użytku nowej szkoły powszechnej (obecnie SP nr 4)
• 1939
  • 11 czerwca – uruchomienie 1500-tonowego spichlerza przy dworcu kolejowym
  • 18 czerwca – przekazanie 35 pułkowi piechoty dwóch karabinów maszynowych ufundowanych przez młodzież powiatu bielskiego, w której to uroczystości wzięło udział 5 tys. mieszkańców. Dar odebrał gen. Franciszek Kleeberg

• 15–23 września 1939 – pierwsza okupacja miasta przez wojska niemieckie i przekazanie przez nich miasta sojuszniczym wojskom radzieckim
• 23 września 1939–1941 – okupacja radziecka. Pierwsze wywózki na Syberię
• 22 czerwca 1941 – zbombardowanie miasta przez Luftwaffe i ponowne wkroczenie do miasta Niemców. Zamordowanie w lesie pilickim ok. 800 Polaków (m.in. nauczycieli, urzędników, księży)
• sierpień 1941 – utworzenie getta dla ludności żydowskiej.

• jesień 1941 – uruchomienie przez Niemców Karnego Obozu Pracy u zbiegu ulic Zamkowej i Poniatowskiego w budynku byłej szkoły żydowskiej^[24].
• 2 listopada 1942 – likwidacja getta i zamordowanie przez Niemców około 100 Żydów pomiędzy ulicą Jagiellońską i Wąską. Wywiezienie części do obozu zagłady w Treblince i Białegostoku
• lipiec 1943 – rozstrzelanie przez Niemców w lesie koło wsi Piliki 50 mieszkańców Bielska (w tym 16 dzieci, byłego burmistrza Erdmana i trzech księży katolickich: Borowskiego, Opiatowskiego i Olszewskiego)^[25]
• 1943 – powstaje budynek obecnego Urzędu Skarbowego
• 30 lipca 1944 – zdobycie miasta przez oddziały Armii Czerwonej (53 korpus 48 Armii i 105 korpus 65 Armii)^[26].

• 1944–1956 – działa Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Bielsku Podlaskim. Najliczniejsza obsada Urzędu była w 1946 roku gdy pracowało tam 60 funkcjonariuszy. W 1947 roku obsada zmniejszyła się w związku z zakończeniem głównych walk z oddziałami partyzantki antykomunistycznej związanym z amnestią 1947 roku. W całym okresie istnienia Urzędu funkcjonariusze narodowości białoruskiej stanowili ponad połowę kadry, ale wśród kadry kierowniczej dominowali Polacy^[27]
• 1956 jesień – ujawnia się działająca w konspiracji Komenda Powiatowa Bielsk Podlaski Narodowego Zjednoczenia Wojskowego
• 1984 – w ratuszu powstało muzeum

• 1991 – wydano pierwszy numer Ukraińskiego Pisma Podlasia „Над Бугом і Нарвою” (Nad Bugiem i Narwią)
• 1992 – powstał Związek Ukraińców Podlasia
• 1994 – w Bielskim Domu Kultury odbywa się pierwsza z serii Jesień Bardów organizowana do dzisiaj przez Związek Młodzieży Białoruskiej w RP
• 2015 – decyzja o powstaniu nowej filii WORD w Bielsku Podlaskim, przez rok będzie przeprowadzany egzamin w kategoriach: AM, A1, A2, A, B1 oraz B^[28]
• 2016 – pierwszy samochodowy rajd w Bielsku Podlaskim^[29]

• Grodzisko średniowieczne (XIII w.) zwane Górą Zamkową bądź Łysą Górką. Gród został zniszczony przez Krzyżaków w 1373 roku, jednak później go odbudowano. Na górze zamkowej w XVI wieku znajdował się drewniany zamek, który spłonął od pioruna podczas obrad możnych litewskich w 1564 roku, gdy w mieście przebywał król Zygmunt August. W pobliżu zamku znajdowały się zabudowania gospodarcze, w tym stajnie królewskie.
• Ratusz późnobarokowy (po 1776) proj. Jan Sękowski
• Zespół kościoła i klasztoru karmelitów ufundowany przez Adama Kazanowskiego starostę bielskiego od 1638 i poświęcony Matce Boskiej z góry Karmel. Przedsięwzięcie również finansowała jego żona Elżbieta (Halszka) Słuszczanka
  • Kościół NMP z Góry Karmel z 1641, późnobarokowy, przebudowany po pożarze w 1784 (po powstaniu listopadowym przekształcony na cerkiew, ponownie kościół od 1921)
  • Klasztor karmelitów trzewiczkowych z 1641, barokowy (po pożarze w 1784 nie odbudowano dwóch skrzydeł)
  • ogrodzenie z basztami i bramą
  • kapliczka

• 
  Kościół pokarmelicki z 1641
• 
  Klasycystyczna Bazylika Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja z 1783
• 
  Kaplica cmentarna św. Wincentego à Paulo.
• 
  Dworek Smulskich
• 
  Zabytkowa plebania z 1900

• Bazylika Narodzenia NMP i św. Mikołaja, zbudowana w 1783 według projektu Szymona Bogumiła Zuga w stylu klasycystycznym, pierwsza wzmianka XV w.
  • dzwonnica w stylu klasycystycznym z 1843
  • ołtarz główny z barokowym obrazem Augustyna Mirysa Matka Boska nawiedza św. Elżbietę,
  • obraz Ukrzyżowanie z 1622 z epitafium poświęconym Hannie Kadłubowskiej, żonie pisarza bielskiego Stanisława Kuleszy
  • plebania drewniana z 1900
• Cerkiew konkatedralna Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy tzw. zamkowa z końca XVI w. (do 1839 unicka), drewniana (parafialna)
• Cerkiew św. Michała (zbudowana w 1789, wieża z 1914) (do 1839 unicka), drewniana (parafialna)
• Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego na Hołowiesku z 1716 (do 1839 unicka), drewniana^[a] (parafialna)
• Cerkiew cmentarna Świętej Trójcy, ufundowana pierwotnie przez królową Bonę (po 1533), od 1596 unicka, istniała do 1774. Odbudowana na przełomie XVIII i XIX w., od 1839 prawosławna. W połowie XIX wieku przeniesiona z dzielnicy Nowe Miasto na cmentarz. Obecnie podlega parafii Opieki Matki Bożej
• Kaplica św. Mikołaja
• Kaplica św. Jerzego

• 
  Cerkiew konkatedralna Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy z XVIII w.
• 
  Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego na Hołowiesku z ok. 1716
• 
  Cerkiew św. Michała z 1789 r.
  (stan w 2010 r.)
• 
  Prawosławna Kaplica św. Mikołaja
• 
  Ulica Kościuszki ze starą zabudową drewnianą

• Cmentarz żydowski z nagrobkami pochodzącymi z okresu od 1850
• Kaplica cmentarna pw. św. Wincentego a Paulo, 1859, nr rej.: A-125 z 3.11.1966
• Zajazd z poł. XIX wieku, ul. Henryka Sienkiewicza 8, nr rej.: 251 z 3.11.1966
• Urbanistyczny układ miejski z XV wieku
• Park przy dawnym dworze w Hołowiesku
• Cmentarz wojenny, ul. Białowieska
• Dom przy ul. Dubicze 20, drewniany, z końca XVIII w., nr rej.: 440 z 30.03.1979

Znaczący węzeł drogowy. W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:

• droga krajowa nr 19: Rzeszów – Lublin – Siemiatycze – Bielsk Podlaski – Białystok – Kuźnica Białostocka
• droga krajowa nr 66: Zambrów – Wysokie Mazowieckie – Bielsk Podlaski – Połowce
• droga wojewódzka nr 689: Bielsk Podlaski – Hajnówka – Białowieża

Przez miasto przebiega linia kolejowa Białystok – Czeremcha (i dalej do Brześcia). Znajduje się tutaj stacja kolejowa.

W 2010 na terenie szpitala przy ulicy Kleszczelowskiej 1 otwarto lądowisko sanitarne.

• Bielski Dom Kultury

W mieście były kręcone zdjęcia do melodramatu filmowego „Znachor” z 1982 w reżyserii Jerzego Hoffmana^[30].

• Szkoła Podstawowa nr 2 im. kpt. Władysława Wysockiego
• Szkoła Podstawowa nr 3 z Dodatkową Nauką Języka Białoruskiego im. Jarosława Kostycewicza
• Szkoła Podstawowa nr 4 im. Adama Mickiewicza
• Szkoła Podstawowa nr 5 im. Szarych Szeregów
• Niepubliczna Szkoła Podstawowa nr 1 św. abp. Łukasza Wojno-Jasienieckiego

• TV Podlasie – Lokalna telewizja istniejąca od 2008 r. emitowana w sieci kablowej TVK Hajnówka Sp.j.

• Gazeta Współczesna – Redakcja w Bielsku Podlaskim przy ulicy Mickiewicza 65
• Kurier Poranny – Redakcja i biuro ogłoszeń w Bielsku Podlaskim przy ulicy Mickiewicza 65
• Над Бугом і Нарвою – Redakcja przy ulicy Ogrodowej 13, skr. poczt. 77
• Бельскі гостінэць – Redakcja przy ulicy Leśnej 13

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące związki wyznaniowe:

• Zbór Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Bielsku Podlaskim

• Parafia Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy
  • Cerkiew konkatedralna Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
• Parafia Opieki Matki Bożej
  • Cerkiew Opieki Matki Bożej
  • Cerkiew cmentarna Świętej Trójcy
• Parafia św. Michała Archanioła
  • Cerkiew św. Michała Archanioła
  • Kaplica Świętej Trójcy przy Policealnym Studium Ikonograficznym
• Parafia Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy
  • Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny
• Parafia Zmartwychwstania Pańskiego
  • Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego

• Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów w Bielsku Podlaskim

• zbór Kościoła Chrystusowego w Bielsku Podlaskim

• Parafia Matki Bożej z Góry Karmel
  • Kościół Matki Bożej z Góry Karmel
• Parafia Miłosierdzia Bożego
  • Kościół Miłosierdzia Bożego
• Parafia Najświętszej Opatrzności Bożej
• Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja
  • Bazylika Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja

• zbór Kościoła Zielonoświątkowego

• zbór Świadków Jehowy^[31]

• Tur Bielsk Podlaski – IV Liga

• KKS Tur Basket Bielsk Podlaski – II Liga

• Emilian Adamiuk – rosyjski lekarz okulista pochodzenia białoruskiego
• Nadzieja Artymowicz, białoruska poetka
• Eugeniusz Berezowiec, burmistrz Miasta w latach 2002–2013
• Mina Bern, polska i amerykańska aktorka i śpiewaczka żydowskiego pochodzenia
• Wojciech Borecki, polski trener piłkarski
• Jarosław Borowski, samorządowiec, burmistrz Miasta od 2013
• Bogdan Borowski, wokalista disco polo
• Petro Bujko, ukraiński lekarz urolog-ginekolog pochodzenia białoruskiego
• Małgorzata Dmitruk, malarka pochodzenia białoruskiego
• Lech Feszler, polski senator
• Doroteusz Fionik, etnograf, historyk, animator kultury białoruskiej na Podlasiu
• Ignacy Fonberg, chemik
• Marcin ks. Giedrojc h. wl. – Dzierżawca Bielska
• Jerzy Hawryluk, poeta, historyk, działacz ukraińskiej mniejszości narodowej w Polsce
• Jerzy Kalina, reżyser pochodzenia białoruskiego
• Ojciec Leon Knabit, polski benedyktyn
• Stefan Kamasa, polski muzyk
• Cezary Kosiński, polski aktor
• Wiktor Kozłowski, leśnik, powstaniec listopadowy
• Józef Lewartowski, polityk i działacz społeczny żydowskiego pochodzenia, przywódca Bloku Antyfaszystowskiego w getcie warszawskim
• Kamila Lićwinko, lekkoatletka
• Iosif Łangbard, białoruski i radziecki architekt
• Jerzy Plutowicz, poeta
• Małgorzata Prokopiuk-Kępka, dziennikarka
• Maciej Radel, aktor
• Romuald Radziwiłłowicz, oficer sztabu Okręgu Warszawa AK, w Powstaniu warszawskim dowódca Batalionu Zaremba-Piorun
• Kamil Skrzypkowski, siatkarz
• Dariusz Snarski, bokser, olimpijczyk
• Andrzej Stepaniuk, polityk, burmistrz Miasta w latach 1994–2002, nauczyciel języka białoruskiego
• Julian Sztatler, pianista
• Kpt. Władysław Wysocki, oficer
• Włodzimierz Zakrzewski, malarz, grafik, plakacista

• Călărași, Mołdawia (2008)
• Călărași, Rumunia (2010)
• Dwe mogili, Bułgaria (2010)
• Kobryń, Białoruś (2015)
• Rachów, Ukraina (2012)
• Swietłahorsk, Białoruś (2006)

• Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1985)^[32]

• Bielsk Podlaski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 214 .
• Historia Żydów w Bielsku Podlaskim na portalu Wirtualny Sztetl
• Bielsku Podlaskim na JewishGen Żydowski portal genealogiczny
• Księga pamiątkowa Żydów z Bielska Podlaskiego Księga Świętej Pamięci Bielskich Podlaskich Żydów, którym życie odebrało podczas Zagłady w latach 1939–1944
• Słownik historyczno-geograficzny województwa podlaskiego w średniowieczu, opr. A. Buczyło, T. Jaszczołt (współpraca archeologiczna M. Bis, W. Bis), z. 1: A-Bojanka, Warszawa 2021 [10] (hasła: Bielsk, Bielsk - leśnictwo, Bielsk - powiat sądowy, Bielsk - starostwo, Bielsk - ziemia i terytorium)