Bardy
wieś | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2022) |
122[2] |
Strefa numeracyjna |
94 |
Kod pocztowy |
78-113[3] |
Tablice rejestracyjne |
ZKL |
SIMC |
0305981 |
Położenie na mapie gminy Dygowo | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego | |
Położenie na mapie powiatu kołobrzeskiego | |
54°06′36″N 15°42′22″E/54,110000 15,706111[1] |
Bardy – wieś sołecka w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie kołobrzeskim, w gminie Dygowo.
Według danych z 1 stycznia 2011 wieś miała 131 mieszkańców[4].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Data powstania miejscowości Bardy (z niem. Bartin) nie jest znana, jednak pochodząca z roku 1276 źródłowa wzmianka wskazuje na czas jej założenia w pierwszej połowie lub najpóźniej około połowy XIII wieku.
- Bardy po raz pierwszy zostały wymienione w dokumencie sporządzonym 7 marca 1276, w którym biskup kamieński Hermann nadaje kapitule kołobrzeskiej jako uposażenie jednej z prebend wsie "...item alia prebenda Moltowe, Graniz, Zymbrowe, (Crune, Poplot, Vloztibure, villa), Peterkoviz, Clobetove, Lubechowe, Dayziz, Pangarowe, Bardi, (...)”.
- Wiadomo też, że w 1276 książę Barnim I i jego syn Bogusław IV sprzedali odziedziczoną po księciu Warcisławie III część ziemi kołobrzeskiej biskupowi Hermannowi von Gleichen z Kamienia za cenę 35 tys. srebrnych marek. Przyjmuje się zatem za prawdopodobne, że podczas swojego pobytu w Kołobrzegu w 1276 r. biskup Hermann zatwierdził kapitule kołobrzeskiej prawo własności do około 50 wsi z terenu ziemi kołobrzeskiej, w tym do miejscowości Bardy.
- Jednakże w późniejszych dokumentach Bardy wymieniane są nie jako własność kapituły kołobrzeskiej, lecz kamieńskiej. Z roku 1308 pochodzi dokument, w którym biskup nadaje kapitule kamieńskiej m.in. wieś Bardy.
- Z kolei z innych jeszcze źródeł wiadomo, że w tym samym czasie miejscowość Bardy była własnością wielce zasłużonej dla kościoła rodziny de Wida. Bracia Gottfried i Ludwig de Wida pozostawili testament, w którym swoje ogromne posiadłości zapisali krewnym, kapitule kamieńskiej, miastu Kołobrzeg oraz Kościołowi.
- W 1332 kapituła kołobrzeska kupiła Bardy z Dębogardem za 1600 marek od biskupa kamieńskiego Fryderyka. Wówczas Bardy weszły w posiadanie kapituły kołobrzeskiej, pozostając jej własnością przez niespełna 500 lat – aż do czasu rozwiązania tej kapituły w 1811.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- cmentarzysko kurhanowe wczesnośredniowieczne, z VIII-IX w., położone 0,4 km na północny zachód od grodziska w Bardach oraz 1,7 km na wschód od drogi z Bard do Pobłocia – 10 kurhanów o wysokości 4–7 m.
- grodzisko z VIII-X w. wyżynne, dwuczłonowe, położone 1,6 km na wschód od Bard.
- osada przyzagrodowa z VIII/IX-X w,, położona bezpośrednio na zachód i północny zachód od grodziska w Bardach.
- osada z 2. połowy XI-XII w., położona bezpośrednio na południowy zachód od północnego skraju wsi, ok. 50 m na zachód od drogi prowadzącej z Bard w kierunku Pobłocia.
Bardy od początku swojego istnienia były wsią wyłącznie chłopską a obszar wsi nie uległ zmianie.
Gospodarowano na zasadzie trójpolówki, dzieląc wspólne dla wszystkich chłopów pola na trzy części (na jednej z nich uprawiano jęczmień, na następnym zboże jare, a trzecie leżało odłogiem, żeby wypocząć). Sposób uprawy poszczególnych części zmieniano cykliczni co roku, tak by po trzech latach otrzymać z każdej części ten sam plon. W stawach znajdujących się w centrum placu wiejskiego od czasów średniowiecza hodowano karpie. Pozostałe tereny, a stanowiły one nawet połowę gruntów wsi, użytkowano jako gminne pastwiska lub lasy.
Na bardowskich polach znajdowały się złoża gliny, torfu i wapienia, występującego w największej ilości na zachód od wsi, przy drodze do Dębogardu. Wapień wydobywano w dwóch kopalniach odkrywkowych, po czym w spalarni wapienia (Kison) przetwarzano na wapno do nawożenia gleby. Uprawiany na wzbogaconej w ten sposób glebie owies z niemałym zyskiem sprzedawano sąsiednim wsiom. Zapewniało to bardzkim chłopom nie tylko dobrobyt, ale także przydomek "blanke Bartiner” (biali Bardyniacy).
W 1861 rząd pruski wydał ustawę znoszącą przywiązanie chłopów do ziemi, co spowodowało początkowo falę emigracji, ale ostatecznie przyczyniło się do rozwoju wsi oraz wzrostu zamożności jej mieszkańców.
W niemałym stopniu do rozwoju wsi przyczyniła się także zakończona w 1882 budowa szosy Dygowo – Pobłocie.
Po 1900 po wschodniej stronie drogi prowadzącej z Dygowa do Bardów wybudowano dla miejscowych rzemieślników i robotników rolnych szereg domów, które pojawiły się po raz pierwszy na mapach w 1925 pod nazwą "Siedlung nach Bartin” (Osiedle do Bardów).
Przed I wojną światową wybudowano także budynek jednoklasowej szkoły.
W 1925 Bardy posiadały 50 domów mieszkalnych.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 2773
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 13 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ Rozwój ludności wg wsi w gminie. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej [on-line]. Urząd Gminy Dygowo, 2011-02-28. [dostęp 2012-06-21].