Andrijan Nikołajew

Andrijan Nikołajew

Андриян Григорьевич Николаев

Data i miejsce urodzenia	5 września 1929 Szorszeły (Czuwaszja)
Data i miejsce śmierci	3 lipca 2004 Czeboksary
Narodowość	czuwaska
Funkcja	pilot-kosmonauta, dowódca misji
Łączny czas misji kosmicznych	21 dni 15 godzin 20 minut i 55 sekund
Misje	Wostok 3, Sojuz 9
Stopień wojskowy	generał major radzieckich Sił Powietrznych
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Andrijan Grigoriewicz Nikołajew (ros. Андриян Григорьевич Николаев; ur. 5 września 1929 w Szorszełach, zm. 3 lipca 2004 w Czeboksarach) – radziecki kosmonauta, generał major radzieckich Sił Powietrznych, dwukrotny Bohater Związku Radzieckiego, Bohater Mongolskiej Republiki Ludowej, Lotnik Kosmonauta ZSRR.

Urodził się we wsi Szorszeły w Czuwaszji w rodzinie chłopskiej^[1]. W 1948 ukończył technikum leśne i rozpoczął pracę w Pietrozawodsku, w Dierewiańskim Gospodarstwie Leśnym^[1]. Tam do 1950 roku pracował jako majster w swoim zawodzie^[2]. W 1950 roku został powołany do Armii Radzieckiej w Kirowabadzie^[1]. Służył w lotnictwie wojskowym początkowo jako strzelec pokładowy. Jesienią 1951 roku został skierowany do szkoły pilotów myśliwskich^[1]. W 1954 roku ukończył wojskową szkołę lotniczą, po czym służył jako pilot^[3]. W oddziale kosmonautów był od 7 marca 1960 do 26 stycznia 1982 roku.

W dniach 11–15 sierpnia 1962 odbył na pokładzie trzeciego załogowego radzieckiego statku kosmicznego, Wostok 3, pierwszy wielodobowy lot kosmiczny (3 doby 22 godziny i 22 minuty). Był to też pierwszy lot grupowy – z Wostokiem 4.

Drugi lot kosmiczny (1–19 czerwca 1970) odbył w charakterze dowódcy statku kosmicznego Sojuz 9, wspólnie z Witalijem Siewastjanowem. Lot trwał 17 dni 16 godzin i 58 minut i był to najdłuższy lot kosmiczny do końca 1970 roku. Trudności w adaptacji organizmów kosmonautów do warunków ziemskich po długotrwałym pobycie w kosmosie, które wówczas się ujawniły, zostały nazwane w radzieckiej literaturze medycznej „efektem Nikołajewa”.

Nikołajew był także dublerem dowódców statków kosmicznych Wostok 2 oraz Sojuz 8. Od 1963 (funkcję objął po Juriju Gagarinie^[2]) do 1968 był dowódcą oddziału kosmonautów. W 1968 ukończył Akademię Techniczną Sił Powietrznych im. N. Żukowskiego, uzyskując tytuł inżyniera. W latach 1968–1992 był zastępcą naczelnika centrum szkolenia kosmonautów. Awansował na stopień generała majora lotnictwa.

Przez 18 lat (od 3 listopada 1963) był mężem kosmonautki Walentiny Tierieszkowej, z którą miał córkę Jelenę (ur. 1964). Małżonkowie rozwiedli się w 1982 roku.

W 1992 Nikołajew przeszedł do rezerwy, mieszkał w Gwiezdnym Miasteczku pod Moskwą. Zmarł 3 lipca 2004 na zawał serca w Czeboksarach w Czuwaszji, gdzie uczestniczył w charakterze sędziego w zawodach sportowych. Na polecenie prezydenta Czuwaszji został pochowany w rodzinnej wsi Szorszeły, na terenie otwartego w 1972 Muzeum Kosmonautyki, co wywołało skandal w Rosji. Jedyna córka Nikołajewa – Jelena czyni starania, aby jej ojciec został pochowany w Gwiezdnym Miasteczku.

Za loty kosmiczne został dwukrotnie uhonorowany tytułem Bohatera Związku Radzieckiego (1962 i 1970), z wręczeniem Orderu Lenina i Złotej Gwiazdy. Odznaczony był ponadto m.in. orderami Czerwonego Sztandaru Pracy i Czerwonej Gwiazdy (1963)^[2].

• alfabetyczna lista kosmonautów
• grupy i oddziały kosmonautów

• Spacefacts.de (ang.)
• Encyclopedia Astronautica (ang.)