1780
Ten artykuł od 2021-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Rządzący państwami w 1780
Wydarzenia w Polsce
[edytuj | edytuj kod]- 11 września – ślub Józefa Wybickiego z Esterą Wierusz Kowalską w Wełnie.
- W Krakowie ogłoszono uroczyście akt reformy Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- W Galicji sporządzono Tabulę Krajową.
- Sejm odrzucił Kodeks Zamoyskiego.
Wydarzenia na świecie
[edytuj | edytuj kod]- 8 stycznia – w trzęsieniu ziemi o sile 7,7 w skali Richtera z epicentrum w okolicy miasta Tebriz w północno-zachodnim Iranie zginęło ponad 80 tys. osób.
- 12 stycznia – w Zurychu ukazało się pierwsze wydanie niemieckojęzycznego dziennika Neue Zürcher Zeitung (jako Zürcher Zeitung).
- 16 stycznia – w trakcie walk o Gibraltar brytyjska flota odniosła zwycięstwo nad eskadrą hiszpańską w bitwie u Przylądka Świętego Wincentego.
- 23 stycznia – w Nowym Jorku zanotowano rekordowo niską dla tego miasta temperaturę (-27 °C).
- 16 kwietnia – założono Uniwersytet w Münsterze.
- 2 maja – William Herschel odkrył pierwszą gwiazdę podwójną ksi Ursae Majoris w konstelacji Wielkiej Niedźwiedzicy.
- 4 maja – w Anglii odbyły się pierwsze Epsom Derby, dziś jeden z najbardziej prestiżowych na świecie wyścigów koni trzyletnich.
- 12 maja – wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych: wojska brytyjskie zdobyły Charleston w Karolinie Południowej.
- 19 maja – dym z ogromnego pożaru lasu w kanadyjskiej prowincji Ontario wywołał tzw. „Ciemny Dzień Nowej Anglii”.
- 29 maja:
- wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych: w czasie bitwy pod Waxhaw żołnierze brytyjscy z oddziału dowodzonego przez gen. Banastre’a Tarletona, mimo wywieszenia białej flagi, zamordowali 113, ranili 150 i schwytali 53 żołnierzy amerykańskich.
- w Londynie wybuchły tygodniowe zamieszki, wywołane przez radykalnych protestantów pod wodzą lorda George’a Gordona, skierowane przeciwko ustępstwom na rzecz katolików.
- 2 czerwca – Rozruchy Gordona: protestujący przeciwko przyznaniu przywilejów dla katolików tłum 40-60 tys. demonstrantów próbował bez skutku wtargnąć do gmachu Izby Gmin w Londynie.
- 23 czerwca – wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych: zwycięstwo wojsk amerykańskich nad brytyjskimi w bitwie pod Springfield.
- 9 lipca – powstała Liga Zbrojnej Neutralności.
- 16 sierpnia – wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych: klęska Amerykanów w bitwie pod Camden.
- 22 sierpnia – z wyprawy dookoła świata powrócił do Anglii statek HMS „Resolution” kapitana Jamesa Cooka, który zginął półtora roku wcześniej na Hawajach w bitwie z tubylcami.
- 21 września – rewolucja amerykańska: Benedict Arnold przekazał Brytyjczykom mapę West Point.
- 4 października – do Anglii powróciły HMS Resolution i HMS Discovery, okręty ocalałe z trzeciej wyprawy badawczej Jamesa Cooka.
- 10 października – na Atlantyku uformował się potężny cyklon tropikalny, który w ciągu następnych dni zabił kilkadziesiąt tysięcy ludzi w rejonie Karaibów.
- 16 października – około 27,5 tys. osób zginęło wskutek trwającego od 10 października cyklonu tropikalnego nad Karaibami.
- 4 listopada – podczas powstania antyhiszpańskiego jego przywódca Tupac Amaru II wkroczył na czele 10 tys. Indian do swej rodzinnej Tinty, gdzie osądził i skazał na śmierć miejscowego hiszpańskiego urzędnika ds. Indian za przekraczanie swoich kompetencji i tyranię wobec mieszkańców regionu.
- 29 listopada – po śmierci cesarzowej Marii Teresy pełnię władzy w cesarstwie przejął jej syn Józef II.
- Wynaleziono szczoteczkę do zębów.
- W kopalni kredy w Maastricht (Holandia) odkryto czaszkę mozazaura (Mosasaurus).
Urodzili się
[edytuj | edytuj kod]- 15 stycznia – John Leeds Kerr, amerykański polityk, senator ze stanu Maryland
- 18 marca – Miłosz Obrenowić, książę Serbii (zm. 1860)
- 16 kwietnia - Jozef Czauczik, słowacki malarz (zm. 1857)
- 1 maja
- John McKinley, amerykański prawnik, polityk, senator ze stanu Alabama (zm. 1852)
- Augusta Pruska, księżniczka pruska Hesji-Kassel (zm. 1841)
- 1 czerwca – Carl von Clausewitz, pruski generał (zm. 1831)
- 29 sierpnia – Jean Ingres, francuski malarz (zm. 1867)
- 1 października – Göran Wahlenberg, szwedzki lekarz, botanik, geograf i geolog, badacz flory Skandynawii, Alp i Karpat (zm. 1851)
- 12 października – Gottlieb Karl Lange, pruski prawnik, nadburmistrz Wrocławia (zm. 1842)
- 17 października – Richard Johnson, amerykański polityk, wiceprezydent USA (zm. 1850)
- 22 października – John Forsyth, amerykański polityk, senator ze stanu Georgia (zm. 1841)
- 1 grudnia – Bernhard Rudolf Abeken, niemiecki filolog (zm. 1866)
- 13 grudnia
- Johann Wolfgang Döbereiner, niemiecki chemik (zm. 1849)
- Karl Robert Nesselrode, rosyjski dyplomata (zm. 1862)
- 24 grudnia - Stanisław Adam Miączyński, generał i adiutant ks. Józefa Poniatowskiego
- 26 grudnia - Julia Clary-Bonaparte, królowa Neapolu i Hiszpanii (zm. 1845)
- data dzienna nieznana:
- Sebastian Nam I-gwan, koreański męczennik, święty katolicki (zm. 1839)
- Ján Ruman Driečny (starszy), słowacki pasterz, myśliwy i przewodnik tatrzański (zm. po 1840)
Zmarli
[edytuj | edytuj kod]- 20 marca – Andrzej Stanisław Młodziejowski, polski duchowny katolicki, biskup przemyski (ur. 1717)
- 8 sierpnia – Tadeusz Reytan, polski działacz patriotyczny i poseł na sejm (ur. 1742)
- 28 listopada – Wacław Hieronim Sierakowski, polski duchowny katolicki, biskup przemyski (ur. 1700)
- 29 listopada – Maria Teresa Habsburg, cesarzowa rzymsko-niemiecka, królowa Czech i Węgier (ur. 1717)
Święta ruchome
[edytuj | edytuj kod]- Tłusty czwartek: 3 lutego
- Ostatki: 8 lutego
- Popielec: 9 lutego
- Niedziela Palmowa: 19 marca
- Wielki Czwartek: 23 marca
- Wielki Piątek: 24 marca
- Wielka Sobota: 25 marca
- Wielkanoc: 26 marca
- Poniedziałek Wielkanocny: 27 marca
- Wniebowstąpienie Pańskie: 4 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 14 maja
- Boże Ciało: 25 maja
