Ernest Wilimowski
Pełne imię i nazwisko |
Ernest Otton Wilimowski | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Data i miejsce urodzenia | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Data i miejsce śmierci | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wzrost |
174 cm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Pozycja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kariera juniorska | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kariera seniorska[a] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kariera reprezentacyjna | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kariera trenerska | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ernest Otton Wilimowski (ur. jako Ernst Otto Pradella 23 czerwca 1916 w Katowicach, zm. 30 sierpnia 1997 w Karlsruhe) – polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski (1934–1939) i III Rzeszy (1941–1942).
Wilimowski przeszedł do historii mistrzostw świata jako strzelec trzech lub czterech bramek (nie ma jednoznacznych dowodów) w meczu Brazylia – Polska (6:5) podczas Mistrzostw Świata 1938 we Francji, przez co przez 56 lat był rekordzistą pod względem liczby zdobytych goli w jednym meczu. Jego rekord został pobity podczas Mistrzostw Świata 1994 w Stanach Zjednoczonych, kiedy to Oleg Salenko w meczu grupy B przeciwko Kamerunowi (6:1) strzelił 5 bramek dla reprezentacji Rosji.
Czterokrotny mistrz Polski z klubem Ruch Hajduki Wielkie (1934, 1935, 1936, 1938), czterokrotny król strzelców ligi polskiej (1934, 1936, 1938[2], 1939). Jako pierwszy piłkarz w historii ligi zdobył w jednym meczu siedem, osiem, dziewięć i dziesięć goli. Dysponował bardzo dobrym dryblingiem oraz znakomitą skutecznością strzelecką. Łącznie w karierze strzelił 1175 goli w oficjalnych i nieoficjalnych meczach[3], natomiast w oficjalnych meczach według statystyk RSSSF strzelił 683 gole, co daje mu 15. miejsce na liście strzelców wszech czasów[4][5].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Ernest Wilimowski urodził się w Katowicach, w Prowincji Śląsk Cesarstwa Niemieckiego jako Ernst Otto Pradella. Pochodził z górnośląskiej rodziny mieszkającej. Jego matka, Pauline Florentine Pradella (1895–1981) urodziła chłopca jako panna, w akcie urodzenia nie widnieją dane ojca. Najprawdopodobniej ojciec Ernesta (który miał mieć na imię Ernst Roman) zginął jako żołnierz na froncie wschodnim podczas I wojny światowej. Istniała również hipoteza (z czasem sfalsyfikowana co do faktów), że prawdziwym ojcem Ernesta był Roman Wilimowski, zaginiony na wojnie, a więc nieuznany oficjalnie za ojca[6]. W 1922 roku wschodnia część rejencji opolskiej stała się częścią Polski i Ernest tym samym został obywatelem II RP. W 1929 jego matka Paulina Pradella wyszła za mąż za urzędnika i powstańca śląskiego z polskiej rodziny przybyłej na Górny Śląsk, Romana Wilimowskiego (1895–1941), który usynowił 13-letniego Ernesta nadając mu jednocześnie swoje nazwisko. Rodzicami jego matki Pauliny byli Johann Pradella i Klara z d. Bekersch z Załęża (do 1924 r. Załęże było samodzielną wsią, od 1924 r. dzielnica Katowic); natomiast rodzicami ojczyma byli Teodor Wilimowski oraz Paulina z d. Musiałek, rodowici Polacy osiedli przed 1890 rokiem w Chorzowie, w obecnej dzielnicy Batory (dawniej Bismarckhütte/Hajduki Wielkie). W domu w przeważającej części mówił w gwarze śląskiej, w szkole i publicznie używał języka polskiego (ukończył gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Katowicach), a czasami niemieckiego, lecz tylko ze względu na niemieckie poczucie narodowe matki oraz jej rodziny. Jako obywatel polski mówił o sobie „Górnoślązak” (Oberschlesier)[7]. Jako dziecko próbował sił również w kilku innych dyscyplinach sportu (m.in. piłce ręcznej i hokeju na lodzie). 6 czerwca 1929 r. Ernest Pradella zmienił rodowe nazwisko matki na Wilimowski.
Ernest Wilimowski karierę piłkarską rozpoczął w niemieckim klubie 1.FC Katowice. Andrzej Gowarzewski twierdził, że w wieku 12 lat i 295 dni zadebiutował w pierwszej lidze. Klub w kwietniu 1929 r. miał duże problemy kadrowe i sprowadził z okolicznych klubów kilku zawodników, wśród nich gracza o nazwisku Pradelok (ówczesny pseudonim Ernesta), który rozegrał całe spotkanie ligowe 14 kwietnia 1929 r. przeciwko zespołowi Klub Turystów Łódź. Zawodnik o takim nazwisku dla 1.FC więcej nie zagrał. Według A. Gowarzewskiego w województwie śląskim był jeden piłkarz o takim nazwisku – Wincenty Pradelok, wówczas gracz Orła Wełnowiec (klub związany historycznie z powstaniem Katowic). Po latach ten piłkarz spotkał się z A. Gowarzewskim, a zapytany o tamten mecz odparł, że jako syn powstańca śląskiego nie zagrałby dla niemieckiego klubu[8].
Twierdzenie o młodziutkim Pradeloku jako Wilimowskim sfalsyfikowali Jerzy Miatkowski i Jarosław Owsiański w opublikowanej w 2019 roku książce 1929. Zielone mistrzostwo. Zagadnienie ważne, ponieważ dotyczy najlepszego polskiego piłkarza z lat międzywojennych XX wieku. Autorzy przytaczają następujące argumenty: 1) w zapowiedzi prasowej omawiającej sytuację drużyny 1.FC przed sezonem 1929, która ukazała się 30 marca, pojawiła się informacja: […] Nowym nabytkiem klubu jest młody Pradellok, członek bardzo dobrej drużyny Orzeł Wełnowiec[9], tymczasem nie wiadomo nic o tym, żeby E.Wilimowski był kiedykolwiek piłkarzem Orła Wełnowiec; 2) słynny później reprezentant Polski i Niemiec nie był wówczas nawet w wieku juniora, co stanowiłoby formalną przeszkodę do oficjalnego zgłoszenia go jako zawodnika w Wydziale Gier i Dyscypliny; 3) Pradellok rozpoczął mecz na bardzo odpowiedzialnej pozycji środkowego pomocnika, na której nie wystawiano zwykle młokosów, a powszechnie wiadomo, iż Ernest Wilimowski całe życie grał w ataku jako lewy łącznik; 4) sportowiec jako 13-latek miał wyjątkowo skromną posturę i był o głowę niższy od swoich rówieśników, czego dowodzi opublikowana fotografia młodzieżowego zespołu 1.FC Katowice, co przekreślałoby jakiekolwiek szanse w jego rywalizacji z mocno zbudowanymi seniorami. Zdaniem autorów w meczu wystąpił Gerhard Pelagius Pradellok (Gerard Pradellok), ur. 23 września 1906 roku w Dębie, dzisiejszej dzielnicy Katowic, jako syn Piotra i Augustyny z d. Maludy. Po swym pierwszym i zarazem ostatnim ligowym występie stracił miejsce w jedenastce 1.FC, więc próbował ponownie grać w Orle Wełnowiec. Jednakże jego udział w meczu Orzeł W. – Iskra Siemianowice (2:1), rozegranym 26 maja 1929 w ramach śląskiej klasy A, zakończył się przyznaniem walkoweru dla gości, co potwierdza „Polska Zachodnia”[10]. Powodem takiej decyzji był właśnie udział Pradelloka, który nie był uprawniony do gry w tym spotkaniu.
W 1933 talent Ernesta Wilimowskiego zauważyli działacze Ruchu Hajduki Wielkie, którego wkrótce został zawodnikiem. Debiut zaliczył 2 stycznia 1934 w meczu sparingowym z KS Chorzów[11]. Natomiast w ekstraklasie zadebiutował 8 kwietnia 1934 w wygranym 3:0 wyjazdowym spotkaniu z Cracovią[12][13], pierwszą bramkę strzelił 29 kwietnia 1934 w Chorzowie w 17. minucie pojedynku z Wisłą Kraków (4:1), podwyższając wynik na 2:0[14].
Z tym klubem Ernest Wilimowski czterokrotnie zdobywał mistrzostwo Polski (1934, 1935, 1936, 1938) oraz czterokrotnie był królem strzelców (1934 – 33 gole, 1936 – 18 goli, 1938[15] - 21 goli, 1939 – 26 goli; rozgrywki niedokończone z powodu wybuchu II wojny światowej). Dnia 21 maja 1939 roku w Chorzowie podczas meczu ligowego z Union-Touring Łódź (12:1) Wilimowski strzelił 10 bramek, co do chwili obecnej pozostaje rekordem ekstraklasy[16][17][18].
Zawodnik ostatnią bramkę w ekstraklasie strzelił dnia 2 lipca 1939 roku w 62. minucie meczu u siebie z Polonią Warszawa, który zakończył się porażką Niebieskich 2:3[19], a ostatni mecz rozegrał dnia 20 sierpnia 1939 roku na wyjeździe z Wartą Poznań, który zakończył się zwycięstwem gospodarzy 5:2[20].
Łącznie dla Ruchu Hajduki Wielkie katowicki sportowiec rozegrał w ekstraklasie 86 meczów, w których strzelił 117 bramek. Dwukrotnie znajdował się w Top 10 Plebiscytu Przeglądu Sportowego na najlepszego polskiego sportowca (1934 – 4. miejsce, 1937 – 7. miejsce). Znajduje się także na liście najskuteczniejszych zawodników w historii meczów rozgrywanych o mistrzostwo Polski, tj. Klub 100.
Po wybuchu II wojny światowej został wpisany na niemiecką listę narodowościową. W 1940 roku wyjechał w głąb III Rzeszy do Saksonii, a prawie cała Polska uznała go za zdrajcę narodu, mimo że do wyjazdu namawiał go m.in. Józef Kałuża, trener reprezentacji Polski[21]. W celu uniknięcia służby wojskowej w Wehrmachcie został policjantem i kontynuował karierę sportową w barwach III Rzeszy. Grał w klubach: Bismarckhütter SV (1939), 1. FC Kattowitz (1939–1940), PSV Chemnitz (1940–1942 – Puchar Związku Rzeszy w 1941 roku), TSV 1860 Monachium (1942–1943), w którego barwach dnia 15 listopada 1942 roku na Stadionie Olimpijskim w Berlinie po zwycięstwie 2:0 z Schalke Gelsenkirchen (Wilimowski strzelił bramkę w 80 minucie na 1:0) w finale zdobył Puchar Niemiec 1942 (Tschammer-Pokal), a Górnoślązak z 14 golami został królem strzelców tych rozgrywek. Następnie reprezentował barwy LSV Mölders Krakau (1943), 1. FC Kattowitz (1944), Karlsruher FV (1944), VfB Stuttgart (1944).
W 1942 roku jego matka – Paulina Wilimowska, za romans z radzieckim żydem , trafiła do obozu koncentracyjnego Auschwitz i pracowała u jednego z obozowych oficerów SS. Z pomocą przyszedł as lotnictwa myśliwskiego Luftwaffe, pułkownik Hermann Graf, twórca drużyny piłkarskiej Rote Jäger (1943–1944), dzięki jego interwencji została zwolniona z obozu.
Po zakończeniu II wojny światowej Ernest za grę w reprezentacji III Rzeszy został wymazany z historii polskiej piłki. Grał w klubach: SG Kassel (1946), SG Merseburg (1946), SG Chemnitz-West (1946–1948), SG Babelsberg (1947 – 2 mecze), TSG Arolsen (1947 – 1 mecz), Hameln 07 (1947), TSV Detmold (1948), BC Augsburg (1948–49 – 6 meczów, 3 gole), francuski RC Strasbourg (1949 – 1 mecz), Offenburger FV (1949–1950 – był również grającym trenerem), FC Singen 04 (1950–1951 – 30 meczów, 16 goli), VfR Kaiserslautern (1951–1955 – 90 meczów, 70 goli) oraz Kehler FV, w którym w 1959 roku zakończył piłkarską karierę.
W 1951 roku ożenił się z Klarą Mehne – córką restauratora z Offenburga (druga żona; w 1939 roku ożenił się z Elżbietą Ławnik[22][23] – z którą miał czworo dzieci, córki Sylvia, Sigrid i Ulle oraz syn Rainer, oraz pięcioro wnucząt: Steven, Timo, Dapher, Janis, Nicole[24]).
Osiadł w Karlsruhe, gdzie pracował jako urzędnik, odmówił pracy w Niemieckim Związku Piłkarskim (DFB)[25]. Jednak wykonywanie zawodu na pełnym etacie nie stanowiło przeszkody w amatorskiej grze w piłkę nożną oraz w pracy trenerskiej w klubach niższych klas rozgrywkowych, gdyż był bardzo oddany swojej pasji (potrafił jednego dnia prowadzić treningi w dwóch klubach w różnych miejscowościach)[23].
Po drugiej wojnie światowej nie wrócił na Górny Śląsk, choć w 1995 roku była nawet szansa, żeby po latach przyjechał tam na zaproszenie działaczy Ruchu Chorzów z okazji 75-lecia istnienia klubu, jednak ze względu na chorobę żony, a przede wszystkim niepochlebne opinie (na kilka dni przed przyjazdem, dziennikarz sportowy Bohdan Tomaszewski publicznie nazwał go zdrajcą i stwierdził, że nie powinien on przyjeżdżać do Polski) spowodowały rezygnację Wilimowskiego z przyjazdu do Polski[26].
Ernest Wilimowski zmarł dnia 30 sierpnia 1997 roku w Karlsruhe w wieku 81 lat (choć polska prasa podawała informacje o jego śmierci już w latach 50. XX wieku[27].). Na pogrzebie była obecna rodzina, znajomi, sąsiedzi, a także delegacja z wieńcem Niemieckiego Związku Piłki Nożnej; nie było delegacji PZPN[22].
Kariera reprezentacyjna
[edytuj | edytuj kod]Reprezentacja Polski
[edytuj | edytuj kod]W seniorskiej reprezentacji Polski miał zadebiutować 15 kwietnia 1934 na Stadionie Letná w Pradze, w rewanżowym spotkaniu eliminacyjnym do Mistrzostwa Świata 1934 przeciwko Czechosłowacji (zaledwie 7 dni po ligowym debiucie w barwach Ruchu). Do meczu jednak nie doszło z powodów politycznych (zobacz: Czechosłowacko-polski konflikt o Śląsk Cieszyński), bowiem 11 kwietnia 1934 kierowane przez Józefa Becka polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych wraz z ówczesnym rządem zakazały „biało-czerwonym” wyjazdu do Pragi, odmawiając wydania wiz drużynowych[12]. W reprezentacji Wilimowski zadebiutował więc ponad miesiąc później – 21 maja 1934 w przegranym 2:4 meczu towarzyskim z Danią w Kopenhadze, mając 17 lat i 332 dni (najmłodszy wówczas reprezentant Polski w historii). Dwa dni później, 23 maja 1934 w Sztokholmie podczas towarzyskiego meczu ze Szwecją strzelił swoją pierwszą bramkę dla drużyny narodowej.
W 1936 za udział w libacji alkoholowej Wilimowski został wyrzucony z olimpijskiej reprezentacji Polski, która przygotowywała się do igrzysk w Berlinie (choć jak podaje Andrzej Gowarzewski, prawdziwym powodem było jego rzekome zawodowstwo[potrzebny przypis]).
W kadrze ponownie zagrał 4 października 1936 w Kopenhadze w przegranym 1:2 meczu towarzyskim z Danią, znów stanowiąc o sile drużyny. Grał również w meczach eliminacyjnych do mistrzostw świata 1938, w których rywalem Polski była Jugosławia. W dwumeczu lepsza okazała się Polska (4:0 w Warszawie – 1 bramka Wilimowskiego, 0:1 w Belgradzie), która tym samym zakwalifikowała się do mistrzostw świata 1938 we Francji
Rywalem w pierwszej rundzie tego turnieju była Brazylia. Mecz, który odbył się 5 czerwca 1938 w Strasburgu i zakończył się zwycięstwem Canarinhos 5:6 po dogrywce, był jednym z najlepszych w karierze Wilimowskiego, gdyż zdobył w nim cztery bramki (53., 59., 89. i 118. minuta). Bramkę strzelił także Fryderyk Scherfke (23. minuta) z rzutu karnego podyktowanego po faulu na Wilimowskim. Reprezentacja Polski odpadła z turnieju, ale Wilimowski był wymieniany jako jeden z najlepszych piłkarzy turnieju.
Drugi najlepszy mecz w karierze Wilimowski zagrał w Warszawie 27 sierpnia 1939, gdy reprezentacja Polski towarzysko podejmowała ówczesnych wicemistrzów świata – Węgrów. Już po 30. minutach gry było 2:0 dla Węgier, jednak Wilimowski zdołał strzelić hat-tricka (33., 64. i 76. minuta) oraz wywalczył dla swojej drużyny rzut karny, który wykorzystał Leonard Piątek (w 75. minucie). Mecz zakończył się zwycięstwem Polaków 4:2. Było to ostatnie spotkanie polskiej kadry przed wybuchem II wojny światowej, a dla Wilimowskiego ostatnie w reprezentacji Polski, w której łącznie w latach 1934–1939 rozegrał 22 mecze i strzelił 21 bramek.
Reprezentacja Śląska
[edytuj | edytuj kod]Ernest Wilimowski grał również w reprezentacji polskiego Śląska, w której w latach 1934–1939 rozegrał 6 meczów i strzelił 7 bramek[28]. Najczęstszym rywalem kadry polskiego Śląska była reprezentacja Śląska Niemieckiego, których mecze nazywane były przez niemiecką prasę małymi meczami międzypaństwowymi (niem. „kleine Länderspiele”). Wilimowski debiut w reprezentacyjnej drużynie Śląska zaliczył 19 marca 1934 w Bytomiu w bezbramkowo zremisowanym meczu z odwiecznym rywalem ze Śląska Niemieckiego, a 24 marca 1935 w Zabrzu w zremisowanym 3:3 meczu z tym samym rywalem strzelił swoje trzy pierwsze bramki dla reprezentacji Śląska. Ostatni mecz w kadrze Śląska Ernest Wilimowski rozegrał 8 stycznia 1939 w Bytomiu, kiedy to zespół ten przegrał 3:5 z reprezentacją Śląska Niemieckiego.
Reprezentacja Niemiec
[edytuj | edytuj kod]Po wybuchu II wojny światowej Wilimowski grał w barwach reprezentacji III Rzeszy prowadzonej przez Seppa Herbergera, w której również imponował strzelecką skutecznością, gdyż w latach 1941–1942 w 8 meczach zdobył aż 13 bramek. Debiut w kadrze III Rzeszy zaliczył 1 czerwca 1941 w Bukareszcie w wygranym 4:1 meczu towarzyskim z Rumunią, w którym Wilimowski strzelił 2 bramki.
16 sierpnia 1942 doszło do najważniejszego piłkarskiego wydarzenia na Górnym Śląsku w czasie II wojny światowej. W Bytomiu na Stadionie im. marszałka Hindenburga, Niemcy z Wilimowskim w składzie rozgromili Rumunię 7:0, a Wilimowski strzelił jedną z bramek. Mecz na stadionie oglądało 55 000 widzów, a jak głosiła legenda, wśród nich byli Gerard Cieślik i Ernest Pohl[29]. W rzeczywistości obaj po latach przyznali, że to wymysł dziennikarza; Cieślika nie było wtedy stać na bilet tramwajowy z Chorzowa do Bytomia, a Pohl Wilimowskiego nigdy nie widział na oczy (Ten redaktor chcioł, abym tam był, to żech był)[30].
Ostatni mecz w drużynie III Rzeszy Wilimowski rozegrał 22 listopada 1942 w Bratysławie w towarzyskim wygranym 5:2 spotkaniu ze Słowacją.
Statystyki
[edytuj | edytuj kod]Ruch Chorzów
[edytuj | edytuj kod]Sezon | Rozgrywki | Mecze | Bramki |
---|---|---|---|
1934 | Liga | 21 | 34 |
1935 | Liga | 7 | 8 |
1936 | Liga | 15 | 18 |
1937 | Liga | 16 | 9 |
1938 | Liga | 14 | 21 |
1939 | Liga | 13 | 27 |
Łącznie | 86 | 117[1] |
Reprezentacyjne
[edytuj | edytuj kod]Reprezentacja | Rok | Mecze | Bramki |
---|---|---|---|
Polska | |||
1934 | 5 | 3 | |
1935 | 0 | 0 | |
1936 | 1 | 0 | |
1937 | 4 | 3 | |
1938 | 8 | 10 | |
1939 | 4 | 5 | |
Łącznie | 22 | 21 | |
Polski Śląsk | |||
1934 | 1 | 0 | |
1935 | 1 | 3 | |
1936 | 0 | 0 | |
1937 | 2 | 3 | |
1938 | 1 | 1 | |
1939 | 1 | 0 | |
Łącznie | 6 | 7 | |
III Rzesza | |||
1941 | 4 | 6 | |
1942 | 4 | 7 | |
Łącznie | 8 | 13 |
Sukcesy
[edytuj | edytuj kod]Ruch Hajduki Wielkie
[edytuj | edytuj kod]PSV Chemnitz
[edytuj | edytuj kod]- Puchar Związku Rzeszy: 1941
TSV 1860 Monachium
[edytuj | edytuj kod]Indywidualne
[edytuj | edytuj kod]- król strzelców ekstraklasy: 1934, 1936, 1938[31], 1939
- król strzelców Pucharu Niemiec: 1942
- król strzelców Saksonii: 1941
- król strzelców Bawarii: 1942
- król strzelców Oberligi Südwest: 1955[23]
- 4. miejsce w Plebiscycie Przeglądu Sportowego: 1934
- 7. miejsce w Plebiscycie Przeglądu Sportowego: 1937
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Order Złotego Orła Polskiego Związku Piłki Nożnej[23]
Inne dyscypliny
[edytuj | edytuj kod]Ernest Wilimowski oprócz piłki nożnej grał również w hokeja na lodzie na pozycji bramkarza w barwach Pogoni Katowice[32], świetnie jeździł na nartach oraz grał w szachy[22].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]- Dnia 7 września 2007 roku działacze Ruchu Autonomii Śląska wystąpili z propozycją, by Stadion Ruchu Chorzów nazwać imieniem Ernesta Wilimowskiego. Do dzisiaj władze miasta Chorzowa nie podjęły decyzji w tej sprawie[33].
- Od 2010 roku klub 1. FC Katowice organizuje coroczny Turniej im. Ernesta Wilimowskiego dla drużyn juniorskich[34].
Wilimowski w kulturze
[edytuj | edytuj kod]- W 1996 ukazała się biografia Ernesta Wilimowskiego pt. Fußball – Sport ohne Grenzen. Die Lebensgeschichte des Fußball-Altnationalspielers Ernst Willimowski, której autorem był zięć Wilimowskiego (Karl-Heinz Haarke – mąż Sylvii)[29].
- Postać Wilimowskiego była ukazana w filmie pt. Do góry nogami z 1982 w reżyserii Stanisława Jędryki jako piłkarz „Wili” Wilamowski, którą kreował Jan Jurewicz[35][36].
- W 2012 padł pomysł nakręcenia filmu fabularnego o życiu Ernesta Wilimowskiego. Film miał nosić tytuł Ezi, a reżyserem miał być Jarosław Marszewski[7][37][38].
- W 2016 chorwacki pisarz Miljenko Jergović opublikował powieść „Wilimowski”, której akcja dzieje się wokół radiowej relacji z meczu z Brazylią, słuchanej przez bohaterów[39].
- W 2019 polski dokumentalista futbolu Mariusz Kowoll zaprezentował pełną listę meczów rozegranych przez Ernesta Wilimowskiego w czasie wojny.
Varia
[edytuj | edytuj kod]- Ernest Wilimowski posiadał niezwykłą anomalię anatomiczną – sześć palców u prawej stopy[21].
- Po meczu mistrzostw świata 1938 – Brazylia – Polska (6:5), w którym Wilimowski strzelił cztery bramki, dostał propozycję gry w jednym z brazylijskich klubów, jednak mimo podpisania wstępnego kontraktu, do transferu nie doszło w wyniku protestów polskich działaczy[24].
- Według relacji córki Sylvii podczas wizyty w Tarnowskich Górach w 2007 roku Wilimowski pod koniec grudnia 1938 roku w Nowym Targu spotkał si�� z Karolem Wojtyłą (późniejszym papieżem Janem Pawłem II) i razem jeździli trasami Beskidu Zachodniego oraz byli też na pasterce w Nowym Targu[22].
- Podczas mistrzostw świata 1974 w RFN Wilimowski chciał spotkać się z piłkarzami reprezentacji Polski, jednak służby SB odpowiedzialne za ochronę reprezentacji Polski nie dopuściły do tego spotkania, chociaż dobrze wiedziały, kim jest starszy mężczyzna[23].
- Wilimowski namiętnie obstawiał mecze w zakładach bukmacherskich, w których bardzo często wygrywał[29].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Dane na podstawie opracowania, które zalicza mu jednego gola w meczu, w którym nie figuruje w składzie Ruchu.
- ↑ Ernest Wilimowski | Historia Ruchu Chorzów [online], historiaruchu.pl [dostęp 2024-06-27] (pol.).
- ↑ „Kicker”. 100, s. 2, 15 grudnia 1969.
- ↑ Best Goalscorers All-Time (Official Matches) (ang.).
- ↑ 8. miejsce – Ernest Wilimowski (554 gole) [data dostępu: 2016-04-22].
- ↑ Ernest Wilimowski – Pokonany przez historię | KGNET Piekary Śląskie [online], www.kg.net.pl [dostęp 2019-04-11] .
- ↑ a b Sławny Ernest Wilimowski bohaterem filmu fabularnego [data dostępu: 2012-05-02].
- ↑ Człowiek, który zawstydza Wikipedię. Rozmowa z pierwszym archiwistą polskiego futbolu [data dostępu: 2017-02-07].
- ↑ „Przegląd Sportowy” nr 14 (417), 30.03.1929, s. 4.
- ↑ „Polska Zachodnia” nr 301, 3.11.1929, s. 12.
- ↑ Ernest Wilimowski – Pokonany przez historię.
- ↑ a b Leszek Jarosz , 1934: Polska, czyli pierwszy polityczny walkower [online], sport.tvp.pl, 28 grudnia 2013 [dostęp 2018-05-09] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-17] (pol.).
- ↑ 1934-04-08 Cracovia – Ruch Hajduki Wielkie 0-3.
- ↑ 1934-04-29 Ruch Hajduki Wielkie – Wisła Kraków 4-1.
- ↑ Ernest Wilimowski | Historia Ruchu Chorzów [online], historiaruchu.pl [dostęp 2024-06-27] (pol.).
- ↑ Rocznica strzeleckiego rekordu „Eziego” [data dostępu: 2015-05-21].
- ↑ 1939-05-21 Ruch Chorzów – Union-Touring Łódź 12-1.
- ↑ Ruch Chorzów – Historia (cz. 23).
- ↑ 1939-07-02 Ruch Chorzów – Polonia Warszawa 2-3.
- ↑ 1939-08-20 Warta Poznań – Ruch Chorzów 5-2.
- ↑ a b Legendy Futbolu: Ruch, volkslista, gra dla Niemiec, czyli Ernest Wilimowski (11). pilkanozna.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-27)]. [data dostępu: 2013-01-09].
- ↑ a b c d Nasi na mundialu (V) Wilimowski i inni. dzienniknowy.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-14)]. [data dostępu: 2014-07-05].
- ↑ a b c d e Niezapomniany ćwierćfinał i jego bohater – 5 czerwca 1938 Strasburg [data dostępu: 2010-07-02].
- ↑ a b Ernest Wilimowski tęsknił za Śląskiem [data dostępu: 2007-05-25].
- ↑ Futbol jest wielki: Ernest Wilimowski [data dostępu: 2010-01-12].
- ↑ Ernest Wilimowski – bohater czy zdrajca? [data dostępu: 2014-11-10].
- ↑ Ernest Wilimowski, najlepszy przedwojenny piłkarz reprezentacji Śląska [data dostępu: 2012-03-18].
- ↑ Wielka piłkarska rywalizacja: piłkarskie mecze Polski Śląsk – Niemiecki Śląsk. Część II: lata 30. [data dostępu: 2006-06-13].
- ↑ a b c Dariusz Matyja: Encyklopedia gwiazd polskiego sportu. Warszawa: Aha!, 2011, s. 143. ISBN 978-83-60334-95-9.
- ↑ Andrzej Gowarzewski: MISTRZOSTWA POLSKI. LUDZIE (1918-1939). 100 lat prawdziwej historii (1), Wydawnictwo GiA, Katowice 2017, s. 246.
- ↑ Ernest Wilimowski | Historia Ruchu Chorzów [online], historiaruchu.pl [dostęp 2024-06-27] (pol.).
- ↑ Siedem Groszy, 1934, R. 3, nr 30, s. 7. www.dlibra.bs.katowice.pl. [dostęp 2017-05-21].
- ↑ Ernest Wilimowski patronem stadionu Ruchu? [data dostępu: 2007-09-07].
- ↑ Wkrótce turniej im. Ernesta Wilimowskiego [data dostępu: 2012-06-05].
- ↑ Poligon: „Momenty były”, czyli piłka w kadrze [data dostępu: 2009-03-27].
- ↑ TVP Kultura oraz inne kanały telewizyjne [data dostępu: 2009-03-06].
- ↑ Ezi – film i autorzy.
- ↑ Historia najlepszego polskiego piłkarza trafi na ekrany [data dostępu: 2012-06-01].
- ↑ [1] [data dostępu: 2016-06-24].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Gowarzewski, Mistrzostwa Polski. Ludzie 1918-1939. 100 lat prawdziwej historii, Katowice: Wydawnictwo GiA, 2017, ISBN 83-88-23261-4, OCLC 1020437596 .
- Bogdan Snoch: Górnośląski Leksykon Biograficzny. Suplement do wydania drugiego. Katowice: Muzeum Śląskie, 2006, s. 123. ISBN 83-60353-11-5.
- Karl-Heinz Haarke, Georg Kachel: Fußball – Sport ohne Grenzen. Die Lebensgeschichte des Fußball-Altnationalspielers Ernst Willimowski. Dülmen: Laumann-Verlag, 1996. ISBN 3-87466-259-4.
- Jerzy Miatkowski, Jarosław Owsiański: 1929. Zielone mistrzostwo. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2019, s. 1–415. ISBN 978-83-7986-210-8.
- Mariusz Kowoll: Futbol ponad wszystko. Katowice: ?, 2019, s. 1–424. ISBN 978-83-953900-0-5.
- Thomas Urban: Czarny orzeł biały orzeł. Piłkarze w trybach polityki. Tłum Wawrzyniec Sawicki. W-wo Naukowe „Śląsk”, Katowice 2012, s. 43–70, ISBN 978-83-7164-727-7.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Willimowski – Fußballer für Deutschland und Polen (dokumentacja audiowizualna po-niemiecku)
- Ernest Wilimowski
- Ernest Wilimowski w bazie WorldFootball.net (ang.)
- Ernst Willimowski, [w:] baza Transfermarkt (zawodnicy) [dostęp 2020-11-21] .
- Ernest Wilimowski w bazie National Football Teams (ang.)
- Ernest Wilimowski w bazie FootballDatabase.eu (ang. • fr. • hiszp.)
- Reprezentanci Polski w piłce nożnej
- Reprezentanci Niemiec w piłce nożnej
- Piłkarze 1. FC Katowice
- Piłkarze Ruchu Chorzów
- Piłkarze TSV 1860 Monachium
- Piłkarze FC Augsburg
- Piłkarze RC Strasbourg
- Uczestnicy Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 1938
- Królowie strzelców Ekstraklasy
- Niemieccy trenerzy piłkarscy
- Klub 100
- Sportowcy Pogoni Katowice
- Polscy volksdeutsche
- Policja w III Rzeszy
- Trenerzy piłkarzy niemieckich klubów
- Polacy w Niemczech
- Ludzie urodzeni w Katowicach
- Urodzeni w 1916
- Zmarli w 1997