Węglan litu
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
Li2CO3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
73,89 g/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
biały lub prawie biały, lekki proszek[1] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Inne aniony | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Inne kationy | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ATC | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Stosowanie w ciąży |
kategoria D | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Węglan litu – nieorganiczny związek chemiczny, sól litowa kwasu węglowego.
Zastosowanie
Stosowany w produkcji gotowych zapraw budowlanych do przyspieszania wiązania cementu.
Zastosowanie medyczne
W psychiatrii węglan litu jest stosowany jako lek normotymiczny (stabilizujący nastrój) zarówno w leczeniu epizodów chorobowych, jak i w profilaktyce choroby afektywnej dwubiegunowej[5].
Ma działanie stabilizujące nastrój, a także pewne działanie przeciwmaniakalne. Węglan litu był pierwszym w historii farmakoterapii lekiem zastosowanym w profilaktyce wystąpienia objawów choroby psychicznej, a odkrycie jego leczniczych właściwości na tym polu było w znacznej mierze dziełem przypadku[6]. Pomimo iż jest on niewątpliwie jednym z najskuteczniejszych leków stosowanych w farmakoterapii choroby afektywnej dwubiegunowej, wykazuje wiele skutków ubocznych ze strony układu nerwowego, pokarmowego, krążenia, jak również układu wewnątrzwydzielniczego. Lit prawdopodobnie bardziej zapobiega epizodom manii niż depresji i może zmniejszać ryzyko popełnienia samobójstwa[7].
Mechanizm działania
Aktualnie za najbardziej prawdopodobne uznaje się, że jony litu hamują przemianę trisfosforanu inozytolu (IP3) do inozytolu, substratu do resyntezy fosfatydyloinozytolodifosforanu (PhIP2). Wiadomo, że jedno- i dwuwartościowe kationy wpływają na syntezę, magazynowanie, uwalnianie i wychwytywanie zwrotne ośrodkowych neuroprzekaźników: katecholamin i serotoniny. Neuroprzekaźniki te są zaangażowane w patogenezę stanów maniakalnych i depresyjnych. Wiele wskazuje, że działanie przeciwmaniakalne jonów litu może być wynikiem zwiększenia wychwytywania zwrotnego noradrenaliny i zwiększenia wrażliwości receptorów serotoninowych.
Farmakokinetyka
Węglan litu po podaniu doustnym łatwo się wchłania, osiągając maksymalne stężenie w surowicy po ok. 2–4 godzinach. Okres półtrwania wynosi 10–42 godzin. Nie wiąże się z białkami osocza, nie jest metabolizowany i wydalany jest prawie wyłącznie przez nerki (95–98%) i z tego względu wydolność nerek wpływa na jego poziom we krwi.
Przeciwwskazania
- uczulenie na lit
- niewydolność serca
- niewydolność nerek
- niedoczynność tarczycy
- niewyrównane nadciśnienie tętnicze
- zaburzenia wodno-elektrolitowe
- choroba Addisona
- ciąża i okres karmienia piersią (kategoria D)
- choroby mózgu przebiegające z otępieniem
- padaczka
- parkinsonizm
- wiek do 12 lat
- nadużywanie alkoholu
Działania niepożądane
- nadmierne pragnienie
- spadek apetytu
- nudności
- drżenie rąk
- osłabienie mięśniowe
- wysypka grudkowo-plamista
- zahamowanie czynności tarczycy
Interakcje z innymi lekami
Leki zwiększające poziom węglanu litu we krwi i zwiększające ryzyko wystąpienia zatrucia:
- tetracykliny
- metronidazol
- leki moczopędne
- inhibitory konwertazy angiotensyny
- neuroleptyki, np. chloropromazyna, flufenazyna, haloperydol i inne
- niesteroidowe leki przeciwzapalne
- blokery kanału wapniowego
- inne.
Leki zmniejszające poziom węglanu litu we krwi i jego skuteczność w leczeniu:
- metyloksantyny
- zwiększenie spożycia chlorku sodu lub wodorowęglanu sodu
Dawkowanie
Dawkowanie indywidualne ustalane jest przez lekarza specjalistę, który ma doświadczenie w leczeniu tym lekiem.
Lek podaje się 2–3 razy dziennie, a dawki zwiększa się stopniowo. Zalecana jest kontrola stężenia leku we krwi. Powinno ono się znajdować w przedziale 0,6–1,6 mmol/l.
U większości osób zakres dawek terapeutycznych wynosi 500–1500 mg na dobę.
Po przekroczeniu stężenia litu w surowicy 1,6 mmol/l należy się liczyć z wystąpieniem ciężkich powikłań, chociaż nie ma bezpośredniego związku między poziomem leku we krwi a wystąpieniem objawów zatrucia. Inne czynniki takie jak wiek, zaburzenia wodno-elektrolitowe lub towarzyszące schorzenia mogą wpływać na ujawnienie się zatrucia.
U osób w wieku podeszłym należy stosować mniejsze dawki leku.
Ciąża
Kategoria D – istnieją dowody na niekorzystne działanie leku na płód, ale w pewnych sytuacjach klinicznych potencjalne korzyści z jego zastosowania przewyższają ryzyko (np. w stanach zagrażających życiu lub chorobach, w których inne, bezpieczne leki nie mogą być zastosowane lub są nieskuteczne).
Objawy zatrucia
Zależą do pewnego stopnia od poziomu węglanu litu we krwi. W przypadku przedawkowania może doprowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia nerek.
Przypisy
- ↑ a b Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4.
- ↑ a b c d Komisja Europejska – Europejskie Biuro Chemiczne: IUCLID Dataset – lithium carbonate. [dostęp 2010-06-16]. (ang.).
- ↑ a b c d e Węglan litu (nr 13010) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2011-06-25]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Węglan litu (nr 13010) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-06-25]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Frederick K. Goodwin, Kay Redfield Jamison, Manic-depressive illness: bipolar disorders and recurrent depression, wyd. 2, Nowy Jork: Oxford University Press, 2007, ISBN 978-0-19-513579-4.
- ↑ Rafał Jaeschke: Skuteczność i bezpieczeństwo stosowania allopurinolu lub dipirydamolu w połączeniu z litem w przypadku ostrej manii w przebiegu zaburzenia afektywnego dwubiegunowego – badanie z randomizacją. Medycyna Praktyczna. [dostęp 2011-06-25]. (pol.).
- ↑ R.J. Baldessarini i inni, Decreased risk of suicides and attempts during long-term lithium treatment: a meta-analytic review, „Bipolar disorders”, 5, cz. 2, 8, 2006, s. 625–639, DOI: 10.1111/j.1399-5618.2006.00344.x, PMID: 17042835.
Bibliografia
- Stephen M. Stahl: Podstawy psychofarmakologii. Leki przyciwpsychotyczne i normotymiczne. Gdańsk: Via Medica, 2007. ISBN 978-83-60945-42-1.
