czuć

wymowa:

IPA: [t͡ʃut͡ɕ], AS: [čuć] ​^?/i

​^?/i

znaczenia:

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. poczuć)

(1.1) odbierać wrażenia za pomocą zmysłu dotyku

(1.2) odbierać wrażenia za pomocą zmysłu węchu

(1.3) odbierać wrażenia psychiczne lub odbierać wrażenia za pomocą zmysłów

(1.4) gw. lwow. słyszeć

(1.5) st.pol. czuwać, pilnować^[1]

(1.6) gw. (Bukowina) śmierdzieć^[2]

czasownik zwrotny niedokonany czuć się

(2.1) mieć jakieś samopoczucie, nastrój, odczucie

odmiana:

(1.1-3)^[3] koniugacja Xa

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		czuć
czas teraźniejszy		czuję	czujesz	czuje	czujemy	czujecie	czują
czas przeszły	m	czułem	czułeś	czuł	czuliśmy	czuliście	czuli
	ż	czułam	czułaś	czuła	czułyśmy	czułyście	czuły
	n	czułom	czułoś	czuło
tryb rozkazujący		niech czuję	czuj	niech czuje	czujmy	czujcie	niech czują
pozostałe formy czas przyszły m będę czuł, będę czuć będziesz czuł, będziesz czuć będzie czuł, będzie czuć będziemy czuli, będziemy czuć będziecie czuli, będziecie czuć będą czuli, będą czuć ż będę czuła, będę czuć będziesz czuła, będziesz czuć będzie czuła, będzie czuć będziemy czuły, będziemy czuć będziecie czuły, będziecie czuć będą czuły, będą czuć n będę czuło, będę czuć będziesz czuło, będziesz czuć będzie czuło, będzie czuć czas zaprzeszły m czułem był czułeś był czuł był czuliśmy byli czuliście byli czuli byli ż czułam była czułaś była czuła była czułyśmy były czułyście były czuły były n czułom było czułoś było czuło było forma bezosobowa czasu przeszłego czuto tryb przypuszczający m czułbym, byłbym czuł czułbyś, byłbyś czuł czułby, byłby czuł czulibyśmy, bylibyśmy czuli czulibyście, bylibyście czuli czuliby, byliby czuli ż czułabym, byłabym czuła czułabyś, byłabyś czuła czułaby, byłaby czuła czułybyśmy, byłybyśmy czuły czułybyście, byłybyście czuły czułyby, byłyby czuły n czułobym, byłobym czuło czułobyś, byłobyś czuło czułoby, byłoby czuło imiesłów przymiotnikowy czynny m czujący, nieczujący ż czująca, nieczująca czujące, nieczujące n czujące, nieczujące imiesłów przymiotnikowy bierny m czuty, nieczuty czuci, nieczuci ż czuta, nieczuta czute, nieczute n czute, nieczute imiesłów przysłówkowy współczesny czując, nie czując rzeczownik odczasownikowy czucie, nieczucie

(2.1) koniugacja Xa

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		czuć się
czas teraźniejszy		czuję się	czujesz się	czuje się	czujemy się	czujecie się	czują się
czas przeszły	m	czułem się	czułeś się	czuł się	czuliśmy się	czuliście się	czuli się
	ż	czułam się	czułaś się	czuła się	czułyśmy się	czułyście się	czuły się
	n	czułom się	czułoś się	czuło się
tryb rozkazujący		niech się czuję	czuj się	niech się czuje	czujmy się	czujcie się	niech się czują
pozostałe formy czas przyszły m będę się czuł, będę się czuć będziesz się czuł, będziesz się czuć będzie się czuł, będzie się czuć będziemy się czuli, będziemy się czuć będziecie się czuli, będziecie się czuć będą się czuli, będą się czuć ż będę się czuła, będę się czuć będziesz się czuła, będziesz się czuć będzie się czuła, będzie się czuć będziemy się czuły, będziemy się czuć będziecie się czuły, będziecie się czuć będą się czuły, będą się czuć n będę się czuło, będę się czuć będziesz się czuło, będziesz się czuć będzie się czuło, będzie się czuć czas zaprzeszły m czułem się był czułeś się był czuł się był czuliśmy się byli czuliście się byli czuli się byli ż czułam się była czułaś się była czuła się była czułyśmy się były czułyście się były czuły się były n czułom się było czułoś się było czuło się było forma bezosobowa czasu przeszłego czuto się tryb przypuszczający m czułbym się, byłbym się czuł czułbyś się, byłbyś się czuł czułby się, byłby się czuł czulibyśmy się, bylibyśmy się czuli czulibyście się, bylibyście się czuli czuliby się, byliby się czuli ż czułabym się, byłabym się czuła czułabyś się, byłabyś się czuła czułaby się, byłaby się czuła czułybyśmy się, byłybyśmy się czuły czułybyście się, byłybyście się czuły czułyby się, byłyby się czuły n czułobym się, byłobym się czuło czułobyś się, byłobyś się czuło czułoby się, byłoby się czuło imiesłów przymiotnikowy czynny m czujący się, nieczujący się ż czująca się, nieczująca się czujące się, nieczujące się n czujące się, nieczujące się imiesłów przymiotnikowy bierny m czuty, nieczuty czuci, nieczuci ż czuta, nieczuta czute, nieczute n czute, nieczute imiesłów przysłówkowy współczesny czując się, nie czując się rzeczownik odczasownikowy czucie się, nieczucie się

przykłady:

(1.1) Kiedy się zbudziłem, to poczułem mrowienie na karku.

(1.2) Gotujesz coś? Bo czuję spaleniznę…

(1.3) Wyczuliśmy wroga znajdującego się w pobliżu – to te dudnienia bębnów go zdradziły.

(2.1) Kiedy wstałem z łóżka, czułem się jak nowo narodzony.

(2.1) Przy nim czuję się jak idiota.

(2.1) Źle się czuję, boli mnie głowa. Chyba będę chory.

(2.1) Nie czuję się dobrze z tym, że mu to powiedziałem.

składnia:

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. wyczuwanie n, odczucie n, poczucie n, czucie n, uczucie n, przeczucie n, wyczucie n, czułość ż, czuwak mrz

czas. poczuć, uczuć, czuwać, odczuwać, wyczuwać, przeczuwać, czuły

przym. czuły, czujny, czuciowy

przysł. czule

związki frazeologiczne:

bosy Hryć czuje się Ukraińcem • czuć bluesa • czuć coś przez skórę • czuć miętę • czuć się jak ryba w wodzie • czuć się jak u siebie w domu • czuć się jak zbity pies • czuć się na siłach • czuć wilka w życie • czuć, że coś śmierdzi • nie czuć nóg

etymologia:

czuć dawniej znaczyło także czuwać • czuć zapach (por. cuch, cuchnąć, „ czuć z ust”)

prasł. *čuti < praindoeur. *kow-

uwagi:

u Słowian rdzeń czu- (z skju-, dlatego wahania w nagłosie) służy słuchowi i węchowi, podczas gdy u Greków i Niemców wzrokowi: np. niem. schauen; por. łac. caveo → „czuwam, strzegę się”, n.gr. ἀκούω (akaouō) → „słyszę” (zob. akustyka), niem. hören → „słyszeć” (z gockiego 𐌷𐌰𐌿𐍃𐌾𐌰𐌽 (hausjan)), n.gr. κοέω (koeo) → „miarkuję”, sanskr. कवि (kawi-) → „wieszczy”. Litewszczyźnie brak tego pnia.^[4]

tłumaczenia:

(1.4) zobacz listę tłumaczeń w haśle: słyszeć

• angielski: (1.1) feel; (1.2) smell; (1.3) feel; (2.1) feel
• arabski: (1.2) شعر, حس; (1.3) تشمم, شم
• bhodźpuri: (1.2) महकना
• cerkiewnosłowiański: (1.1) чꙋти, чоути; (1.3) чꙋти, чоути
• chiński standardowy: (2.1) 觉得 (juéde), 感到 (gǎndào), 感觉 (gǎnjué)
• czeski: (1.1) cítit; (1.3) cítit
• duński: (1.1) føle; (1.3) føle; (2.1) føle sig
• elfdalski: (1.2) lupta
• esperanto: (2.1) farti
• fenicki: (1.1) 𐤇𐤎
• hiszpański: (1.1) sentir; (1.2) oler; (1.3) presentir; (2.1) sentirse
• islandzki: (1.1) finna fyrir; (1.2) lykta; (2.1) hafa, segja, líða
• kaszubski: (1.1) czëc; (1.2) czëc; (1.3) czëc; (1.4) czëc
• kataloński: (1.1) sentir
• manx: (1.2) soaral
• niemiecki: (1.1) fühlen, spüren; (1.2) riechen; (1.3) fühlen, spüren
• ormiański: (1.2) հոտ գալ
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1)  ; (1.2) czuć ładny zapach:  ; (2.1)  , jak się czujesz:  
• rosyjski: (1.1) чувствовать; (1.3) чувствовать
• sanskryt: (1.2) उपघ्ना; (1.3) विद्
• staroirlandzki: (1.2) bolad
• szwedzki: (1.3) känna, må
• ukraiński: (1.1) відчувати
• waloński: (1.2) sinti
• włoski: (1.1) sentire
• wolof: (1.1) larmba

źródła: