Wiktor Arvay

Wiktor Arvay^[1][a] urodził się 1 czerwca 1877 w Brzesku^[1][2]. Jego rodzicami byli Adolf (naczelnik sądu w Brzesku) i Józefa Horaczek^[3][4]. Był pochodzenia węgierskiego^[5]. Był wyznania rzymskokatolickiego^[1]. W 1894 zdał z odznaczeniem egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum w Bochni (w jego klasie gimnazjalnej był Franciszek Bujak)^[6]. W trakcie nauki otrzymał stypendium fundacji Zakordonowej przyznane w styczniu 1891^[7]. Później podczas studiów na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego otrzymał stypendium przyznane 14 stycznia 1897 przez wydział krajowy^[8]. Ukończył studia na Wydziale Matematyczno-Fizycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego^[3].

Podjął pracę nauczyciela od 18 września 1898^[1]. Pracował jako nauczyciel w Jarosławiu^[3]. Był nauczycielem C. K. Gimnazjum św. Anny w Krakowie, gdzie uczył języka greckiego, matematyki, fizyki^[9][10]. Od 1900 do 1901 odbywał służbę wojskową^[1]. Egzamin zawodowy złożył 18 maja 1901^[1]. Rozporządzeniem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 19 lipca 1901 jako zastępca nauczyciela został przeniesiony z C. K. Gimnazjum św. Anny w Krakowie do C. K. III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie^[11][12][13]. Rozporządzeniem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 2 października 1901 został uwolniony od obowiązków służbowych w tej szkole^[14]. Reskryptem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 15 listopada 1901 jako kandydat stanu nauczycielskiego został mianowany zastępcą nauczyciela w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku^[15]. Jako egzaminowany zastępca nauczyciela uczył w tej szkole języka polskiego, języka łacińskiego i matematyki od 1901 do 1902^[16][17]. W 1902 został członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”^[18]. 9 czerwca 1902 został mianowany nauczycielem rzeczywistym^[1]. Reskryptem z 9 czerwca 1903 C. K. Ministra Wyznań i Oświecenia został mianowany nauczycielem rzeczywistym w C. K. I Gimnazjum w Tarnowie od 1 września 1902^[19][20]. W tej szkole uczył w kolejnych latach przedmiotów matematyki i fizyki^{[1][2][21][22]}. W 1911 otrzymał VIII klasę rangi w zawodzie^[23]. Na początku XX wieku w Tarnowie był działaczem Towarzystwa Oświaty Ludowej (jako prelegent, popularyzator informacji dotyczących promieni rentgenowskich) oraz Towarzystwa Szkoły Ludowej^[24][25]. Działał w towarzystwie „Opieka nad młodzieżą szkół średnich w Tarnowie”^[26], był członkiem dyrekcji Towarzystwa Budowlanego w Tarnowie^[27]. Był także członkiem tarnowskiego gniazda TG „Sokół”^[28]. Został odznaczony austro-węgierskim Krzyżem Jubileuszowym dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych^[22].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w latach 20. i 30. II Rzeczypospolitej pozostawał nauczycielem I Państwowego Gimnazjum im. Kazimierza Brodzińskiego w Tarnowie, wykładając matematykę, propedeutykę filozoficzną, a także prowadząc wycieczki krajoznawcze i kierując kółkiem fotograficznym^{[2][29][30][31][32][33][34]}. Rozporządzeniem Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego z 2 sierpnia 1924 powierzono mu kierownictwo nad zakładem szkoły, które sprawował do 31 grudnia 1924^[29]. Równolegle uczył także w tarnowskim I Prywatnym Liceum Żeńskim im. Sióstr Urszulanek^[35]. Nauczycielem tarnowskiego gimnazjum był od 1902 do 1931^[36]. Rozporządzeniem KOSK z 28 stycznia 1922 został przeniesiony w stan spoczynku z dniem 1 lutego 1932^[37].

Był członkiem czynnym zwyczajnym Towarzystwa dla Popierania Nauki Polskiej we Lwowie^[38]. W Tarnowie działał społecznie^[2][3]. Poza działalnością oświatową należał do tarnowskiego oddziału „Sokoła” oraz Towarzystwa Literackiego^[2]. Został działaczem założonego w 1924 tarnowskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, został członkiem pierwszego zarządu^[39], w 1925 był skarbnikiem^[40], od 31 marca 1927 pełnił funkcję prezesa do 1933^[41], w tym czasie był założycielem sekcji narciarskiej^[42] oraz działał na rzecz rozwoju fotografii amatorskiej^[43]. W wyborach w 1929 został wybrany zastępcą radnego Rady Miejskiej w Tarnowie^[44]. Został członkiem zarządu powołanego w 1929 Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Tarnowie^[45]. Działał w ramach przygotowań obchodów jubileuszu 800-lecia miasta Tarnowa (1930), był wówczas autorem odczytu pt. Z dawnego szkolnictwa^[46]. W Tarnowie zamieszkiwał przy ulicy Legionów 21^[47]. Podczas II wojny światowej w trakcie okupacji niemieckiej uczestniczył w tajnym nauczaniu^[3][3].

Po przejściu na emeryturę i zamieszkaniu w Krakowie poświęcił się pracy historycznej i archiwalnej^[2]. W Krakowie zamieszkiwał przy ulicy Skałecznej 8^[b]. Pod koniec lat 50. był prawdopodobnie najstarszym żyjącym profesorem sanockiego gimnazjum, jednak nie był w stanie wziąć udziału w zjeździe jubileuszowym wychowanków tej szkoły w 1958^[48]. Był współorganizatorem obchodów jubileuszu 400-lecia I Gimnazjum i Liceum w Tarnowie w 1959^[2]. Zmarł wkrótce potem 10 marca 1959 w szpitalu w Krakowie^{[2][3][36][49][50]}. Został pochowany na tamtejszym cmentarzu Rakowickim (kwatera LXX, rząd 16, miejsce 10)^[50].

Dokumenty dotyczące rodziny Wiktora Arwaya trafiły do Kurii Diecezjalnej w Tarnowie^[51].

Na cmentarzu Rakowickim został pochowany także inż. Stefan Arvay, mierniczy przysięgły (zm. 1946)^[52].

• Euklidesa elementów księga pierwsza (1911)^[53]
• Założenie pełnej kolonii akademickiej w Tarnowie (urywek z dziejów gimnazjum tarnowskiego) (opublikowane w Sprawozdaniach Dyrekcji I. Państwowego Gimnazjum im. Kazimierza Brodzińskiego w Tarnowie; cz. I – 1927, cz. II 1929, cz. III – 1932)^[54]
• Przyczynki do dziejów szkolnictwa tarnowskiego w XVI-XVIII w. (maszynopis)^[2]
• Szkice z dziejów Tarnowa 1772-1800 (maszynopis)^[2]
• Moje wspomnienia szkolne ze szkoły powszechnej i średniej 1884–1894 (cz. I i II; rękopis)^[55]