Maria Kaczyńska

Córka Lidii z domu Piszczako (1916 – 18 maja 2004^[6]) i Czesława Mackiewiczów (1910 – 16 lutego 1976^[7])^[8]. Ochrzczona we wrześniu 1942 w kościele parafialnym w Naroczy^[9]. Po II wojnie światowej jej rodzina została przymusowo wysiedlona z Wileńszczyzny. Czesław Mackiewicz nosił pseudonim konspiracyjny „Szczygieł”, działał w Organizacji Wojskowej „Wilki”, walczył w Okręgu Wilno Armii Krajowej, IV Brygadzie Partyzanckiej AK^[10]. Jeden z jego braci walczył w szeregach II Korpusu gen. Władysława Andersa pod Monte Cassino, zaś drugi, Witold (1913–1940) był ofiarą zbrodni katyńskiej zamordowanym w Charkowie (razem z nim przetrzymywany był i następnie zamordowany mąż siostry matki Marii Kaczyńskiej, ppor. Jan Mackiewicz^[11][12]; inny brat, Mieczysław został także aresztowany, lecz następnie zwolniony z obozu w Ostaszkowie z uwagi na zbyt niski stopień wojskowy^[13]). W 1945 rodzina Mackiewiczów przeniosła się z Wileńszczyzny na Ziemie Odzyskane i osiadła w Człuchowie^[14]. W 1949 Czesław Mackiewicz wyrokiem sądu został skazany na karę pięciu lat więzienia za działalność w AK (karę anulowano w wyniku amnestii), po czym utracił zatrudnienie w nadleśnictwie i rodzina przeniosła się do położonego nieopodal Złotowa, gdzie zamieszkiwali do 1951 (w tym czasie Lidia Mackiewicz pracowała jako nauczycielka)^[15]. Brat Marii Kaczyńskiej, płk dr inż. Konrad Mackiewicz był pracownikiem Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych^[16]. Ojciec Marii Kaczyńskiej, Czesław, zmarł wskutek obrażeń odniesionych w wypadku drogowym^[17].

Wywód genealogiczny

Maria Kaczyńska urodziła się z wadą serca, ponadto często chorowała na zapalenie płuc, w związku z czym w 1951 rodzice zdecydowali o rocznym wyjeździe do sanatorium w Rabce (wpierw wyjechała tam matka z Marią i Konradem, a w 1953 dołączył do nich ojciec i zamieszkali tam na stałe)^[18]. W 1955 przeszła operację serca, którą przeprowadził prof. Leon Manteuffel-Szoege^[19][20]. Tam ukończyła szkołę podstawową i w latach 1957–1961 uczęszczała do I Liceum Ogólnokształcącego im. Eugeniusza Romera w Rabce^[21], gdzie w 1961 uzyskała maturę^[22]. Przez wiele lat pobierała lekcje gry na fortepianie^[23].

W 1961 roku zaczęła studiować handel zagraniczny (specjalność: transport morski) w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Sopocie. W latach 1966–1968 przebywała na urlopie dziekańskim. W tym czasie wyjechała na 6 miesięcy do Londynu w ramach au pair. Następnie przedłużyła pobyt w Anglii i uczęszczała do szkoły językowej Richmond Institute of Further Education. W 1967 roku wyjechała do Paryża, gdzie przez pół roku uczęszczała na kurs języka francuskiego. W 1969 roku uzyskała tytuł zawodowy magistra nauk ekonomicznych, broniąc pracę pt. Reklamy polskich towarów spożywczych na rynku brytyjskim^[24].

Znała język angielski i francuski, porozumiewała się także w językach hiszpańskim i rosyjskim^[23].

Po ukończeniu studiów podjęła pracę w Instytucie Morskim w Gdańsku w pracowni badań koniunkturalnych, gdzie przeprowadzała badania perspektyw rozwoju rynków frachtowych na Dalekim Wschodzie^[25]. Przyszłego męża poznała w 1976, gdy pracowała naukowo w Instytucie Morskim, a on studiował. Dwa lata później się pobrali^[26]. Wydział II SB w Gdańsku zarejestrował Marię Mackiewicz jako kontakt operacyjny (nr rej. 22626) od 26 lutego 1977 do 11 lipca 1978^[27]. Maria Kaczyńska po urlopie macierzyńskim nie powróciła do pracy zawodowej, a zarabiała jako korepetytorka i tłumaczka. Maria i Lech Kaczyńscy mieli córkę Martę (ur. 1980), absolwentkę prawa na Uniwersytecie Gdańskim, oraz dwie wnuczki, Ewę i Martynę^[28] (ich ojcem jest były mąż Marty, Marcin Dubieniecki). Maria i Lech Kaczyńscy mieszkali w Sopocie^[29].

Jako pierwsza dama^[31] podjęła działania wspierające działalność charytatywną^[32].

Objęła patronat nad wieloma akcjami dobroczynnymi (m.in. Galą Charytatywną z okazji 60-lecia Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci UNICEF). Została także honorowym patronem akcji „Zakopane bez barier”.

9 listopada 2006 została matką chrzestną pierwszego polskiego samolotu myśliwskiego typu F-16 „Jastrząb”.

W lutym 2007 opowiedziała się za pozostawieniem Doliny Rospudy w nienaruszonym stanie.

8 marca 2007 podpisała się pod apelem kobiet mediów do parlamentarzystów o pozostawienie bez zmian zapisu konstytucji w dziedzinie ochrony życia, co wywołało gwałtowną krytykę o. Tadeusza Rydzyka.

13 maja 2007 wraz z Ludmiłą Putiną otworzyła Dom Polski w Sankt Petersburgu.

8 czerwca 2007 podejmowała w Helu małżonkę prezydenta George’a W. Busha – Laurę Bush.

8 lipca 2007 tygodnik Wprost ujawnił nagrania z wykładu o. Tadeusza Rydzyka, który powiedział o Marii Kaczyńskiej (według niektórych^{[według kogo?]} domniemana wypowiedź odnosi się do Magdaleny Środy) m.in.: Pani prezydentowa z taką eutanazją? Ty czarownico! Ja ci dam! Jak zabijać ludzi, to sama się podstaw pierwsza. Wypowiedź ta była związana z zaproszeniem 8 marca 2007 do pałacu prezydenckiego środowisk feministycznych, w tym Magdaleny Środy, która jednoznacznie wypowiadała się za prawem do eutanazji.

16 września 2007 Maria Kaczyńska odwiedziła w szpitalu w Ustrzykach Dolnych Czeczenkę, której trzy martwe córki znaleziono w Bieszczadach. Kamisa D. i jej synek Mahomet trafili do szpitala po tym, jak zostali zatrzymani przez polską Straż Graniczną podczas nielegalnego przekraczania granicy polsko-ukraińskiej.

22 października 2007 pani prezydentowa wzięła udział w obchodach 30-lecia Instytutu „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”, które Prezydent RP Lech Kaczyński objął honorowym patronatem. Uroczystość odbyła się w Filharmonii Narodowej w Warszawie.

Odbywała spotkania z Przewodniczącą Międzynarodowego Zgromadzenia Kobiet Ministrów, Madeleine Albright^[33][34][35], z którą 25 kwietnia 2008 podjęła wspólną inicjatywą dotyczącą działań na rzecz profilaktyki zdrowotnej kobiet i zainicjowała podpisy pod „Deklaracją na rzecz poprawy sytuacji zdrowotnej kobiet w Europie Środkowej”^[36]. Ponadto w styczniu 2009 zaangażowała się w akcję IV Tygodnia Walki z Rakiem Szyjki Macicy^[37].

W imieniu prezydenta uczestniczyła jako Specjalny Wysłannik Prezydenta RP w wielu uroczystościach międzynarodowych, reprezentując de facto głowę państwa polskiego. 1 lutego 2006 podjęła w Pałacu Prezydenckim księżniczkę Annę.

Maria Kaczyńska jako Specjalny Wysłannik Prezydenta RP uczestniczyła w następujących wydarzeniach:

• 7 lutego 2006 – pogrzeb byłego prezydenta Niemiec Johannesa Raua
• 10 marca 2006 – zaprzysiężenie prezydent Chile Michelle Bachelet
• 26 marca 2006 – pogrzeb byłego Prezydenta Estonii Lennarta Meri
• 1 grudnia 2006 – zaprzysiężenie prezydenta Meksyku Felipe Calderóna
• 7 marca 2008 – pogrzeb Wielkiego Mistrza Suwerennego Wojskowego Zakonu Maltańskiego Andrew Bertiego

• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, postanowieniem z 16 kwietnia 2010 marszałka Sejmu Bronisława Komorowskiego wykonującego obowiązki prezydenta RP, na wniosek Kapituły Orderu Odrodzenia Polski, „za wybitne zasługi w służbie państwu i społeczeństwu”)^[38][39].
• Krzyż Wielki Orderu Witolda Wielkiego (15 kwietnia 2009, Litwa)^[40]
• Xirka Ġieħ ir-Repubblika (26 stycznia 2009, Malta)^[41]
• Krzyż Wielki Orderu Infanta Henryka (1 września 2008, Portugalia)^[42].
• Krzyż Wielki dla Damy Orderu Zasługi Zakonu Maltańskiego (14 maja 2007)

• W listopadzie 2006 Maria Kaczyńska otrzymała tytuł i statuetkę Człowiek Otwartego Serca, przyznawaną przez Kapitułę Stowarzyszenia Osób i Dzieci Niepełnosprawnych Pomocna Dłoń.
• W grudniu 2006 prezydentowa otrzymała tytuł honorowego Przyjaciela Palestyńskiego Towarzystwa im. Fryderyka Chopina, który jest nadawany przez Palestyńskie Towarzystwo im. Fryderyka Chopina miłośnikom muzyki oraz promotorom kultury, literatury i sztuki.
• W listopadzie 2007 Maria Kaczyńska otrzymała tytuł honorowego Anioła Kliniki Budzik, który został nadany Pani Prezydentowej przez Fundację Ewy Błaszczyk Akogo? za zaangażowanie w budowę Kliniki Budzik.
• Od 13 grudnia 2007 przewodniczyła Honorowemu Komitetowi Rozwoju Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli^[43]
• 25 stycznia 2008 prezydentowa Kaczyńska otrzymała statuetkę Mecenasa Polskiej Ekologii, przyznawaną przez Narodową Radę Ekologiczną za zaangażowanie w problemy ochrony środowiska.
• W kwietniu 2008 imieniem i nazwiskiem prezydentowej Marii Kaczyńskiej oficjalnie nazwano nową odmianę uprawną tulipana o nazwie systematycznej Tulipa L. 'Maria Kaczynska'. Była pierwszą osobistością z Polski, która została w ten sposób uhonorowana. 24 kwietnia 2008 w ambasadzie Holandii w Warszawie Maria Kaczyńska otrzymała jednego „swojego” tulipana w szklanej donicy. Odmiana ta ma być zasadzona na dziedzińcu Pałacu Prezydenckiego w Warszawie.
• 31 maja 2008 otrzymała Specjalnego Super Wiktora 2007 „za wrażliwość ponad podziałami”^[44].
• 3 października 2008 Marię Kaczyńską uhonorowano Bursztynową Różą – wyróżnieniem przyznawanym w uznaniu za działalność charytatywną pod hasłem Miej serce i patrzaj w serce – przeciw obojętności.
• W styczniu 2009 Maria Kaczyńska otrzymała honorowe członkostwo maltańskiego towarzystwa Xirka Ġieħ ir-Repubblika, nadawane za zasługi dla Republiki Malty^[45].
• 17 marca 2009 Maria Kaczyńska została uhonorowana orderem „Ambasadora Rozwoju Profilaktyki Zdrowia w Polsce 2009” za zaangażowanie na rzecz profilaktyki onkologicznej, poprawy sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce oraz zapobieganiu krzywdzeniu i wykorzystywaniu dzieci, a także za zaangażowanie w problemy ochrony środowiska. Odznaczenie to przyznawane jest przez Fundację „Akademia Zdrowia i Urody”, Stałe Przedstawicielstwo ONZ w Polsce oraz Światową Organizację Zdrowia.
• Odznaka honorowa „Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego” (pośmiertnie, 2010)^[46].

Maria Kaczyńska zginęła 10 kwietnia 2010 w wyniku katastrofy wojskowego samolotu Tu-154M nr 101 w Smoleńsku w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej^[47]. Tego dnia około godziny 8:40 czasu polskiego samolot, w którym razem ze swoim mężem Lechem i delegacją udawała się na uroczystości rocznicowe w Katyniu, rozbił się w pobliżu lotniska Smoleńsk-Siewiernyj w Smoleńsku^[48]. W wyniku tej katastrofy śmierć poniosły wszystkie osoby znajdujące się na pokładzie samolotu. Jej ciało zostało zidentyfikowane przez jej brata, Konrada Mackiewicza^{[19][49][50][51][52]}.

13 kwietnia 2010 trumna z ciałem Marii Kaczyńskiej została przewieziona samolotem wojskowym z Moskwy do Warszawy i wystawiona na widok publiczny wraz z trumną męża w Sali Kolumnowej Pałacu Prezydenckiego w Warszawie^[53]. Według szacunków Kancelarii Prezydenta, w dniach 13–17 kwietnia prezydenckiej parze mogło oddać hołd ok. 180 tys. osób^[54].

18 kwietnia 2010 Maria Kaczyńska została pochowana wraz z mężem w bazylice archikatedralnej św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie w krypcie pod Wieżą Srebrnych Dzwonów na Wawelu^[55]. W 2010 w kwaterze 92. Cmentarza Powązkowskiego w Warszawie powstał symboliczny grób Lecha i Marii Kaczyńskich^[56].

Szczątki pary prezydenckiej zostały ekshumowane 15 listopada 2016 w ramach zaplanowanych przez Prokuraturę Generalną ekshumacji ofiar katastrofy smoleńskiej, a następnie przebadane w Zakładzie Medycyny Sądowej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego^[57]. Ponowny pochówek w tym samym miejscu miał miejsce trzy dni później z udziałem prezydenta Andrzeja Dudy i premier Beaty Szydło. Trumny pary prezydenckiej zostały umieszczone w nowym sarkofagu wykonanym z marmuru karraryjskiego^[58].

• W 2010 pamięci Marii Kaczyńskiej została poświęcona książka pierwszej damy Gruzji Sandry Roelofs „Historia idealistki” (Tbilisi 2010)^[59]. W 2011 Sandra Roelofs ustanowiła stypendium im. Marii Kaczyńskiej w dziedzinie muzyki poważnej i medycyny^[60].
• Imię Lecha i Marii Kaczyńskiego otrzymały ulica Czarnomorska w dzielnicy Isani w gruzińskiej stolicy Tbilisi (13 kwietnia 2010)^[61] i ulica w Batumi (25 maja 2010)^[62].
• Imieniem Marii i Lecha Kaczyńskich postanowiono nazwać szpital w Essassa w rejonie Libreville w Gabonie (kwiecień 2010)^[63].
• 16 kwietnia 2010 Rada Miasta Sopotu nazwała imieniem Lecha i Marii Kaczyńskich dotychczasowy Park Południowy, położony na terenie miasta^[64].
• 28 kwietnia 2010 imieniem Lecha i Marii Kaczyńskich nazwano park poniżej tarasu spacerowego Kamiennej Góry w Gdyni^[65]
• Wizerunki Lecha i Marii Kaczyńskich znalazły się na znaczkach pocztowych wydanych przez poczty kilku państw afrykańskich: Mozambiku, Togo, Gwinei Bissau, Liberii oraz Wysp Świętego Tomasza i Książęcej, a także karaibskiego Saint Vincent i Grenadyny^[66].
• 4 kwietnia 2011 Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu monetę o nominale 100 zł z wizerunkiem Lecha Kaczyńskiego i Marii Kaczyńskiej (złoto próby 900/1000, masa 8 g, średnica 21 mm, nakład 5000 egz.)^[67].
• 20 maja 2010 imieniem Marii Kaczyńskiej nazwano Centrum Profilaktyki Przeciwrakowej w dzielnicy Varketili w Tbilisi w Gruzji^[68].
• 15 grudnia 2011 szkole podstawowej w miejscowości Podsarnie w województwie małopolskim nadano imię patronów Lecha i Marii Kaczyńskich^[69].
• 18 czerwca 2013 w Radomiu odsłonięto pomnik pary prezydenckiej Lecha i Marii Kaczyńskich^[70].
• w 2013 r. we Wrocławiu nadano imię Marii i Lecha Kaczyńskich bulwarowi.
• 8 kwietnia 2015 odbyła się premiera filmu dokumentalnego pt. Dama, upamiętniającego Marię Kaczyńską, autorstwa Marii Dłużewskiej^[71].
• 9 kwietnia 2017 w Elmwood Park nadano ulicy imię pary prezydenckiej Lecha i Marii Kaczyńskich^[72].
• 1 czerwca 2021 skwer w Poznaniu otrzymał imię Marii i Lecha Kaczyńskich^[73].

• AnnaA. Poppek AnnaA., Obrączki. Opowieść o rodzinie Marii i Lecha Kaczyńskich, Warszawa: G+J Gruner+Jahr Polska, 2010, ISBN 978-83-623-43-08-9 .
• Barbara Stanisławczyk: Ostatni krzyk. Od Katynia do Smoleńska historie dramatów i miłości. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”, 2011. ISBN 978-83-7510-814-9.