Estat Latin de Constantinòple

L”Empèri Latin de Constantinòble (var. Empèri Latin e Estat latin de Constantinòble) es un estat latin fondat en 1204 après la presa de Constantinòble durant la Quatrena Crosada e desaparegut en 1261 après la reconquista de la capitala bizantina per l'Empèri de Nicèa. Sa fondacion èra liada ais ambicions personalas dei caps crosats, a la volontat per lei Crosats de crear en Orient de reiaumes fidèus a la Glèisa Catolica Romana e ais interès marchands de la Republica de Venècia dins la region. Pasmens, l'Empèri aguèt de dificultats per instaurar sa dominacion sus la region e demorèt sota la pression militara dei principats bizantins creats après l'afondrament de l'Empèri Bizantin. A partir de la fin deis ans 1230, foguèt reduch a la defensiva e lei Bizantins reconquistèron finalament Constantinòble en 1261.

Après la presa de Constantinòble per lei soudats de la Quatrena Crosada lo 12 d'abriu de 1204, lei venceires decidèron de se partejar lo territòri bizantin segon un tractat conclut en març entre Crosats e Venecians. En particular, foguèt installat un patriarca catolic e un collègi constituït de sièis ecclesiastics e de sièis barons elegiguèt lo còmte Baudoïn VI d'Enaut coma emperaire.

Pasmens, lo territòri de l'emperaire novèu èra relativament pichon a respècte de l'Empèri Bizantin destruch per la Crosada. D'efiech, Bonifaci de Montferrat, candidat batut per lo tròne de Constantinòble, obtenguèt lo Reiaume de Tessalonica centrat dins lo nòrd de Grècia. Dins lo centre e lo sud de la region, foguèron egalament formats un Ducat d'Atenas^[1] e un Principat d'Acaia. La màger part deis illas de la Mar Egèa foguèt annexada per Republica de Venècia que sa flòta contrarotlava lo sector. Enfin, en Epir, a Trebizonda e a Nicèa, d'oficiers bizantins gardèron lo poder e fondèron de principats bizantins.

Emperaire de 1204 a 1206, Baudoïn VI mau contentèt rapidament l'elèit grèc que foguèt exclucha dau poder. Aquò entraïnèt de revòutas e renforcèt lei principats bizantins d'Epir e de Nicèa. De mai, lei relacions se desgradèron tanben entre Crosats e Bulgars. Lo 14 d'abriu de 1205, Baudoïn VI foguèt ansin batut e capturat per lo tsar Kaloian (1196-1207) a la batalha d'Andrinòple.

Baudoïn moriguèt en captivitat e foguèt remplaçat per son fraire Enric I^èr (1206-1216). Politic abil, lo sobeiran novèu aprofichèt leis atrocitats bulgaras per obtenir lo sostèn dei Grècs. Puei, formèt una aliança amb lei Turcs. Aquò li permetèt d'arrestar una ataca de Teodòr I^èr Lascaris (1205-1222), emperaire de Nicèa e de se dirigir vèrs Grècia.

Entre 1207 e 1208, Kaloian foguèt assassinat e son successor batut a Filipolis en aost de 1208. Aquò li permetèt de sauvar lo Reiaume de Tessalonica que foguèt reconegut coma vassau de l'Empèri Latin en 1209. Ansin, Acaia e Atenas passèron tanben sota la senhoriá de Constantinòble car èran vassaus de Tessalonica.

Après la mòrt d'Enric I^èr en 1216, sa sòrre Iolanda d'Enaut li succediguèt amb son marit Pèire II de Courtenay (1216-1219). Dins aquò, aqueu darrier organizèt son coronament a Roma e foguèt capturat per la flòta dau Despotat d'Epir avans d'arribar dins sa capitala. Moriguèt en captivitat e foguèt remplaçat per son fraire, Robèrt de Courtenau (1221-1228).

En 1224, l'armada de Robèrt foguèt durament batuda per lei tropas de Nicèa menadas per Joan III Ducas (1222-1254). Aquela desfacha aguèt de consequéncias grèvas amb de pèrdas territòrialas importantas e la restauracion de l'independéncia deis estats latins de la region. Ansin, l'Empèri foguèt reduch a la region de Constantinòble. En parallèl, Epir conquistèt Tessalonica, egalament en 1224.

Per faciar aquela situacion malaisada, la noblesa fisèt lo poder en 1229 a Joan de Brienne que foguèt coronat coemperaire de Baudoïn II de Courtenay (1228-1261). Cap militar energic, Joan de Brienne resistiguèt, gràcias a una ajuda militara veneciana, a una coalicion gropant Bulgaria, Nicèa e Epir que menèt un sètge de Constantinòble de 1235-1236.

Après la mòrt de Joan de Brienne en 1237, divèrsei rivalitats minèron l'Empèri e la situacion generala evolucionèt a l'avantatge dei Bizantins de Nicèa. Aprofichant lei conflictes en Itàlia, l'emperaire Joan III Ducas concluguèt una aliança amb lo Sant Empèri Roman Germanic que permetèt ai Bizantins de metre la pression sus lei republicas marchandas italianas dirèctament dins la peninsula. Baudoïn II enregistrèt plusors succès defensius mai foguèt jamai en mesura de restaurar la poissança de l'Empèri.

En 1261, decidèt de viatjar en Occident per assaiar de restaurar la patz entre la papautat e lo Sant Empèri. Son objectiu èra de rompre l'aliança germanobizantina. Pasmens, Miquèu VIII Paleòleg aprofichèt la situacion per intrar per suspresa dins Constantinòble lo 25 de julhet de 1261. Aquò li permetèt de restaurar l'Empèri Bizantin entraïnant la disparicion de l'Empèri Latin.

De son caire, Baudoïn II assaièt de formar una coalicion amb Borgonha e Nàpols en li cedissent sei drechs feudaus sus Tessalonica e Acaia. Pasmens, lo projècte mau capitèt.

L'Empèri Latin assaièt formalament de mantenir lei tradicions de la cort imperiala bizantina. Pasmens, dins lei fachs, lei Crosats avián pas lei ressorsas necessàriasa un tal esfòrç. Introduguèron donc la feudalitat dins la region e laissèron lo contraròtle de l'economia ai Venecians. La cultura latina e la religion catolica foguèron impausadas amb un succès limitat maugrat l'expulsion deis evesques grècs ostils. En revènge, lo poder imperiau foguèt pas pron poderós per atacar lei privilègis dei monastèris ortodòxs que gardèron son autonòmia.

• (fr) Jean Longnon, L'empire Latin de Constantinople et la Principauté de Morée, Payot, 1949.
• (fr) Jacques Heers, Chute et mort de Constantinople : 1204-1453, Perrin, 2007.
• (fr) Charles Verlinden, Les empereurs belges de Constantinople, Éditions Jourdan le Clercq, 2005.

1. ↑ Pasmens, en despiech de son nom, la capitala dau Ducas d'Atenas èra Tebas.