Օլգերտ Կրոդերս

Օլգերտ Կրոդերս լատիշ․՝ Oļģerts Kroders
Ծնվել է	օգոստոսի 9, 1921(1921-08-09)[1]
Ծննդավայր	Ռիգա, Լատվիական Հանրապետություն
Մահացել է	հոկտեմբերի 10, 2012(2012-10-10) (91 տարեկան) կամ հոկտեմբերի 9, 2012(2012-10-09)[1] (91 տարեկան)
Մահվան վայր	Վալմիերա, Լատվիա
Կրթություն	Ռուսաստանի թատերական արվեստի համալսարան
Քաղաքացիություն	Լատվիա և  ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	դերասան
Պարգևներ և մրցանակներ

Օլգերտ Կրոդերս (լատիշ․՝ Oļģerts Kroders (9 օգոստոս 1921 թվական, Ռիգա, Լատվիա - 10 հոկտեմբեր 2012 թվական, Վալմիերա, Լատվիա), թատրոնի լատվիացի դերասան, ռեժիսոր և ուսուցիչ։ Լատվիական ԽՍՀ ժողովրդական արտիստ (1988)։

Ծնվել է 1921 թվականի օգոստոսի 9-ին Ռիգայում, հայտնի լրագրող, թատերական քննադատ և թարգմանիչ Ռոբերտ Կրոդերսի և դերասանուհի Գերտի Վուլֆի ընտանիքում։ Նրա հորեղբայրն է լրագրող Արտուրս Կրոդերսը, եղբայրը՝ լրագրող և գեղարվեստական քննադատ Գունարս Կրոդերսը։ Ավարտել է Ռիգայի երկրորդ գիմնազիան (1940 թվականին)։ Սովորել է Լատվիայի համալսարանի հոգեբանական և փիլիսոփայական ֆակուլտետներում։ Պատժվել է և աքսորվել Սիբիր^[2]։ 1956 թվականին Լատվիա վերադառնալուց հետո նա տարվում է բեմական արվեստով, մասնակցում է Տպագրական արդյունաբերության բանվորների կենտրոնական ակումբի թատերախմբի սիրողական ներկայացումներին։ Աշխատել է Դալիեսի թատրոնի ռեժիսորի օգնական, հրապարակել է իր դիտողությունները թատրոնի առօրյայի վերաբերյալ։ Թատրոնի ռեժիսորի ինքնուրույն պրոֆեսիոնալ կարիերան սկսել է Լիեպաում։ Եղել է ռեժիսոր Լիեպայի թատրոնում (1959-1963 թվականներին)։ Ավարտել է Մոսկվայի թատերական արվեստի պետական ինստիտուտի ռեժիսորական բարձրագույն դասընթացները (1964 թվականին)։ Եղել է ռեժիսոր Վալմիերսկի դրամատիկական թատրոնում (1964-1974 թվականներին), գլխավոր ռեժիսոր Լիեպայի թատրոնում (1974-1990 թվականներին)։ 1990 թվականից եղել է ռեժիսոր Ազգային թատրոնում, 1990-1995 թվականներին եղել է նրա գեղարվեստական ղեկավարը։

Մասնակցել է լատվիական թատրոնների բեմադրմանը որպես հրավիրված ռեժիսոր։ Խաղացել է Նոր Ռիգայի թատրոնի բեմում։ Նկարահանվել է մի քանի կինոստուդիաների ֆիլմերում։ Ռիգայի կինոստուդիայում իր առաջնելույթը կատարել է ռեժիսոր Ռոլանդ Կալնինշի «Խորը շնչեք» (1967 թվական) ֆիլմում, որտեղ խաղացել է փոքր դեր։

«Կփորձեմ լինել բաց» (Mēģinu būt atklāts, 1993) կենսագրական հիշողությունների գրքի հեղինակն է։ Բազմիցս ներկայացվել և արժանացել է «Spēlmaņu nakts» թատերական մրցանակների։ Ազգային թատերական արվեստում ունեցած նշանակալի ներդրման համար արժանացել է Լատվիայի բարձրագույն մրցանակի՝ Երեք աստղերի շքանշանի։ Առաջին անգամ ամուսնացել է կինոքննադատ Մայա Աուգստկալնի հետ, երկրորդ անգամ՝ ռեժիսոր Ռիտա Կրոդերի հետ^[3]։ Մահացել է Վալմիերեում 2012 թվականի հոկտեմբերի 10-ին^[4]։

• 1988 — Լատվիայի ԽՍՀ-ի ժողովրդական արտիստ
• 2001 — Երեք աստղի շքանշանի կավալեր
• 2007 — Լատվիայի գիտությունների ակադեմիայի պատվավոր անդամ^[4]։

• 1995 — «Այրվող մթում», Անտոնիո Բուերո Վալեխո — Դոն Պաբլո
• 1996 — «Ճայը», Անտոն Չեխով — Սորին

• 1959 — «Կրակի մեջ», Յա. Կալնինշի օպերան ըստ Ռուդոլֆ Բլաումանիս ստեղծագործության
• 1962 — «Ծիտիկների վաճառողը», Կարլ Ցելլեր
• 1962 — «Աղվեսուկները», Լիլիան Հելման
• 1963 — «Այդպիսի սեր», Պավել Կոգոուտ
• 1976 — «Մարիա Ստյուարտ», Ֆրիդրիխ Շիլլեր
• 1977 — «Կրակ և գիշեր», Ռայսնիսի
• 1977 — «Ոճիր և պատիժ», ըստ Ֆեոդոր Դոստոևսկի
• 1977 — «Վասա Ժելեզնովա», Մաքսիմ Գորկի
• 1978 — «Բերնարդ Ալբայի տունը», Ֆեդերիկո Գարսիա Լորկա
• 1979 — «Կաստիլյան պատիվ», Վիկտոր Հյուգո
• 1979 — «Կարմիր գլխարկը և գայլը» Կ Բրյուկներկա
• 1980 — «Ձմեռային հեքիաթ», Վիլյամ Շեքսպիր
• 1980 — «Դաջված վարդ», Թենեսի Ուիլյամս
• 1981 — «Աննա Կարենինա», ըստ Լև Տոլստոյի վեպի
• 1982 — «Անօժիտըը», Ալեքսանդր Օստրովսկի
• 1983 — «Ինչքան էլ ժխտես…» Յանիսա Լուսիսա
• 1983 — «Ասք Իոստե Բերլինգի մասին», Սելմի Լագերլյով
• 1984 — «Զիտարների ընտանիքը», ըստ Վիլիս Լացիսայի վեպի
• 1985 — «Այա» Յանիսա Յաունսուդրաբինյա
• 1987 — «Ճայը», Անտոն Պավլովիչ Չեխով
• 1987 — «Քամուց քշվածները», ըստ Մարգարետ Միտչելի վեպի
• 1997 — «Պեր Գյունտ», Հենրիկ Իբսեն
• 2000 — «Հաճելի ստախոս», Ջերոմ Կիլտի
• 2001 — «Երեք քույրեր», Անտոն Չեխով

• 1964 — «104 թերթ սիրո մասին» Էդվարդ Ռազդինկի
• 1966 — «Տուն, որտեղ մենք ծնվել ենք» Պավել Կոգոուտ
• 1967 — «Հիանալի պատմություն», Վիկտոր Ռոզով, ըստ Իվան Գոնչարովի վեպի
• 1968 — «Զիկովները», Մաքսիմ Գորկի
• 1970 — «Մոլորված տղան» Ռուդոլֆ Բլաումանիս
• 1970 — «Քայլք տառապանքով», ըստ Ալեքսեյ Տոլստոյի
• 1972 — «Համլետ», Վիլյամ Շեքսպիր
• 1995 — «Վեց կերպարներ՝ հեղինակին որոնելիս», Լուիջի Պիրանդելո
• 1996 — «Ընտանի թշնամի», Յա. Զեյբոլտա
• 1998 — «Յուն Գաբրիել Բորկման», Հենրիկ Իբսեն

• 1990 — «Լոլիտա» Էդվարդ Օլբի, ըստ Վլադիմիր Նաբոկովի վեպի
• 1991 — «Խաղա, պարիր», Ռայսնի
• 1994 — «Ոճիր և պատիժ», ըստ Ֆեոդոր Դոստոևսկու վեպի
• 1994 — «Վայրի Дикая բադ», Հենրիկ Իբսեն
• 1995 — «Սալեմյան վհուկներ», Արթուր Միլլեր
• 1995 — «Բերնարդ Ալբայի տունը», Ֆեդերիկո Գարսիա Լորկա

• 1990 — «Ռիչարդ III» Վիլիամ Շեքսպիր

• 1996 — «Դուստրերը և որդիները», Սերգեյ Նայդյոնով
• 1997 — «Կարմիր գլխարկը և գայլը», Կ. Բրյուկներ

• 1998 — «Փչիր հովիկ», Ռայնիս
• 1999 — «Օթելլո», Վիլյամ Շեքսպիր
• 2001 — «Մերձություն», Պատրիկ Մարբեր

• 2000 — «Անառակ որդին», Ռուդոլֆ Բլաումանիս

• 1967 — Խորը շնչեք — ռեժիսոր
• 1968 — 24-25 չի վերադառնում — Գունար Յանսոնս
• 1970 — Համարձակություն  — մայոր
• 1973 — Ճանաչում — բարոն ֆոն Օստեր
• 1973 — Ցեպլիսի խարդախությունը — պատգամավոր Կլյավինշ
• 1973 — Բժիշկ Իվենսի լռությունը — Գրասս
• 1975 — Նավակայան
• 1977 — Նվերներ հեռախոսով — խորհրդատու
• 1978 — Եզակի նշանակության ջոկատ — վրացական գեներալ
• 1978 — Քո որդին — քննադատ
• 1979 — Սպասեք «Ջոն Գրաֆտոնին» — Լուկշին
• 1982 — Ամենաերկար ծղոտիկը — Էդվարդ Վիլկս
• 1982 — Նիկոլո Պագանինի — Մետերնիխ
• 1983 — Թռիչք Ատլանտյան օվկիանոսի վրայով — շեֆը «Լոկխիդ»ից
• 1984 — Պրոֆեսոր Դոուելի կտակը — պրոֆեսոր Դոուել
• 1985 — Դարի պայմանագիրը — Շտիլիկե
• 1986 — Վերջին ճանապարհը — Նեսելրոդե
• 1986 — Վերջին ռեպորտաժը — Շրաուդենբախ
• 1991 — Կանտի գերեզմանը — Էմանուել Կանտ
• 1992 — Դե Գրանշան ընտանիքի գաղտնիքները — գրաֆ դե Գրանշանг
• 1992— Սարդ
• 1996 — Աննա — Բլանկեֆելդ
• 2001 — Պահմտոցի — Անդերսոն

• «Ольгерт Кродерс на официальном сайте Латвийского университета» (լատվիերեն). Latvijas Universitāte (vesture.lu.lv). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
• «Умер выдающийся латвийский режиссёр Ольгерт Кродерс». AS DELFI (showtime.delfi.lv). 2012 թ․ հոկտեմբերի 10. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.

• Oļģerts Kroders. Mēģinu būt atklāts. Rīga: Māksla, 1993. 84., 85. lpp.