Սանյա Իվեկովիչ

Սանյա Իվեկովիչ
Ծնվել է	հունվարի 6, 1949 (75 տարեկան) կամ հունիսի 1, 1949 (75 տարեկան)
Ծննդավայր	Զագրեբ, Խորվաթիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն, ՀՍՖՀ
Քաղաքացիություն	Խորվաթիա
Մասնագիտություն	լուսանկարիչ, քանդակագործ, վիզուալ արտիստ, վիդեոնկարիչ, performance artist և արվեստագետ
Ոճ	ֆեմինիստական արվեստ
Պարգևներ	Զագրեբի մրցանակ
Անդամակցություն	Documenta
	Sanja Iveković Վիքիպահեստում

Սանյա Իվեկովիչ (խորվ.՝ Sanja Iveković, հունվարի 6, 1949(1949-01-06)^[1] կամ հունիսի 1, 1949(1949-06-01)^[2], Զագրեբ, Խորվաթիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն, ՀՍՖՀ^[2]), խորվաթ նկարչուհի, քանդակագործ, լուսանկարչուհի։ Նա համարվում է նախկին Հարավսլավիայի առաջատար նկարչուհիներից մեկը և շարունակում է ոգեշնչել բազմաթիվ երիտասարդ նկարչուհիների^[4]։

Կենսագրություն

1968-1971 թվականներին Սանյա Իվեկովիչը սովորել է Զագրեբի Գերավեստի ակադեմիայում։ Նրա՝ նկարչուհու կարիերան սկսվել է Խորվաթական գարնան ժամանակ՝ 1970-ական թվականների սկզբին, երբ մյուս երիտասարդ նկարիչների հետ նա հրաժարվեց հետևել իշխող միտումներին՝ ընտրություն կատարելով հօգուտ նորարարական տեսագրությունների, կոնցեպտուալ ֆոտոմոնտաժների և պերֆոմանսների^[5]։ Իր աշխատանքների մեջ Իվեկովիչը կենտրոնացնում է ուշադրությունն իր կյանքի և կնոջ դերը ժամանակակից հասարակության մեջ թեմայի վրա։ Նա դարձավ առաջին խորվաթ նկարչուհին, որը հայտարարել է իր ֆեմինիստական հայացքների մասին^[6]։ 1994 թվականին Իվեկովիչը դարձավ Կանանց ուսումնասիրությունների կենտրոնի հիմնադիրներից մեկը Զագրեբում^[7]։

Ստեղծագործական կյանք

Իր կարիերայի հենց սկզբից Իվեկովիչին հետաքրքրում էր կնոջ կերպարը հասարակության մեջ։ Նրա աշխատանքների մեջ կարելի է առանձնացնել այնպիսի գործեր, ինչպես «Double Life»-ը (1975), որտեղ նկարչուհին զույգերով դասավորել է 66 լուսանկար՝ իր անձնական կյանքից և նման մոդելների լուսանկարներ` ամսագրային գովազդներից, «Make Up - Make Down»-ը (1978)՝ կազմված նրա ինքնանկարներից, որոնք արվել էին կինո և լուսաժապավենների վրա, «General Alert: Soap Opera» (1995), որը վերաբերում է կանանց կերպարին հեռուստատեսության մեջ, և «Figure & Ground»` կոլաժների շարք, որտեղ պատկերված են կին-մոդելներ, որոնք նման են զինված ահաբեկիչների, ողողված են կեղծ արյունով և կրում են առաջատար դիզայների զինվորական ոճի հագուստ^[8]։

Իվեկովիչը նաև հայտնի է որպես քանդակագործ։ 2001 թվականին նա պատրաստեց արձան, որը կրկնօրինակում էր Ոսկե տիկնոջը` Լյուքսեմբուրգի ազգային խորհրդանիշը, սակայն այն պատկերել է հղի վիճակում։ Որոշ ժամանակ արձանը, որը ստացել է «Ռոզա Լյուքսեմբուրգ» անվանումը, գտնվում էր բնօրինակից ոչ հեռու` ցնցելով պատահական անցորդներին։ «Women’s House» նախագիծը, որն իրականացվում էր 1998 թվականից, իրենից ներկայացնում է բռնության ենթարկված կանանց դեմքերի` գիպսե ծեփակերտների կիսաշրջանով շարված պատկերասրահ^[8]։

2010 թվականին Կվանգջուի բիենալեում Իվեկովիչը ներկայացրեց «On the Barricades» պերֆոմանսը՝ ի հիշատակ 1980 թվականի մայիսի 18-ին Կվանգջուում տեղի ունեցած ապստամբության։ Ինչպես և «Rohrbach Living Memorial» (2005) պերֆոմանսում, որը նվիրվել է գնչուների ճակատագրին` Հոլոքոստի զոհերի հիշատակին, նրան օգնեցին կամավորներ, որոնք պատկերում էին զոհերի արձանները։ Նրանց վրա 10 մոնիտորներ կային, որոնց վրա հեռարձակվում էր 545 զոհերի լուսանկարների սլայդ-շոուն, որոնց աչքերը նկարչուհին դիտմամբ փակել էր^[9]։

Ճանաչում

2009 թվականին Իվեկովիչը Գրաց քաղաքում դարձավ Camera Austria Award մրցանակակիր, քանի որ լուսանկարը ճանաչվեց նրա կոնցեպտուալ աշխատանքների անբաժանելի մասը։ Ժյուրին նշեց նրա աշխատանքների ակտուալությունը և դրա նշանակությունը երիտասարդ սերնդի համար, ինչպես նաև նկարչուհու սոցիալական և քաղաքական ակտիվությունը, որը գրավում է ուշադրությունը հասարակության մեջ կնոջ դերի վրա այնպիսի ստեղծագործությունների միջոցով, ինչպես «Women’s House»-ն է^[10]։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բարսելոնայի ժամանակակից արվեստի թանգարան — 1995.
↑ https://www.zagreb.hr/u-2022-godini/178906
↑ «Sanja Iveković: General Alert, Selected Works 1974—2007» Արխիվացված 2012-09-09 archive.today. (շվեդ.) Retrieved 25 February 2011.
↑ Roxana Marcoci, «New at MoMA: Sanja Iveković's Double Life», MoMA, April 15, 2010. Retrieved 25 February 2011.
↑ «Sanja Iveković», Media Art Net. Retrieved 25 February 2011.
↑ Katarzyna Pabijanek, «'Women’s House': Sanja Iveković Discusses Recent Projects» Արխիվացված 2018-02-28 Wayback Machine, ArtMargins. Retrieved 25 February 2011.
↑ ^8,0 ^8,1 Vivian Rehberg, «Sanja Iveković» Արխիվացված 2010-10-02 Wayback Machine, Frieze Magazine, No 125, September 2009. Retrieved 25 February 2011.
↑ «Sanja Ivekovic at Gwangju Art Biennale 2010», Designboom. Retrieved 26 February 2011.
↑ Camera Austria-Preis der Stadt Graz für zeitgenössische Fotografie 2009 Արխիվացված 2011-05-31 Wayback Machine

Արտաքին հղումներ

Հակիրճ կենսագրություն (անգլ.)
Հոդված New York Times ամսագրում, (անգլ.)
Սանյա Իվեկովիչը Youtube-ում

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սանյա Իվեկովիչ» հոդվածին։

[_6ebe841cbd49e1cf-1] 1,0 ^1,1 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.

[_e52db37c995a7e86-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բարսելոնայի ժամանակակից արվեստի թանգարան — 1995.

[_7c08dca7d155e781-3] ttps://www.zagreb.hr/u-2022-godini/178906

[4] «Sanja Iveković: General Alert, Selected Works 1974—2007» Արխիվացված 2012-09-09 archive.today. (շվեդ.) Retrieved 25 February 2011.

[5] Roxana Marcoci, «New at MoMA: Sanja Iveković's Double Life», MoMA, April 15, 2010. Retrieved 25 February 2011.

[6] «Sanja Iveković», Media Art Net. Retrieved 25 February 2011.

[7] Katarzyna Pabijanek, «'Women’s House': Sanja Iveković Discusses Recent Projects» Արխիվացված 2018-02-28 Wayback Machine, ArtMargins. Retrieved 25 February 2011.

[frieze-8] 8,0 ^8,1 Vivian Rehberg, «Sanja Iveković» Արխիվացված 2010-10-02 Wayback Machine, Frieze Magazine, No 125, September 2009. Retrieved 25 February 2011.

[9] «Sanja Ivekovic at Gwangju Art Biennale 2010», Designboom. Retrieved 26 February 2011.

[10] Camera Austria-Preis der Stadt Graz für zeitgenössische Fotografie 2009 Արխիվացված 2011-05-31 Wayback Machine

[1]