Մալիշկա
| Գյուղ | |||
|---|---|---|---|
| Մալիշկա | |||
 Մալիշկա գյուղը գարնանը | |||
| Երկիր |  Հայաստան | ||
| Մարզ | Վայոց ձորի մարզ | ||
| Համայնք | Վայոց Ձորի մարզ, Շարուր-Դարալագյազի գավառ և Եղեգնաձորի շրջան | ||
| Գյուղապետ | Նազարյան Գարիկ | ||
| Մակերես | 86 կմ² | ||
| ԲԾՄ | 1200 մ | ||
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն | ||
| Բնակչություն | ▼4460 մարդ (2011)[1] | ||
| Ազգային կազմ | Հայեր | ||
| Կրոնական կազմ | Հայ Առաքելական եկեղեցի | ||
| Ժամային գոտի | UTC+4 | ||
| |||
Մալիշկա, գյուղ Հայաստանի Վայոց ձորի մարզում[2], մարզկենտրոնից 4 կմ հարավ-արևելք, Արփայի աջակողմյան Մալիշկա վտակի ափին, պատմական Մոզ քաղաքի հարևանությամբ։
Աշխարհագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բնակավայրը փռված է Արփա գետի աջ ափին, շուրջ 250 հա-ի վրա։ Գյուղի վարչական տարածքը կազմում է 7150 հա, սահմանակից է Եղեգնաձոր և Վայք քաղաքներին, Գլաձոր, Վերնաշեն, Կարմրաշեն, Հերհեր, Արին, Զեդեա և Ագարակաձոր գյուղերին։ Գյուղի տարածքով է անցնում Հայաստան-Իրան միջպետական ավտոմայրուղին։
Բնակչություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գյուղը վերաբնակցվել է 1828-1831 թթ. Իրանի Խոյի և Սալմաստի գավառներից ներգաղթած հայ ընտանիքներով։ Այդ տարիներին վերաբնակեցվել է 42 ընտանիք։
Մալիշկայի ազգաբնակչության փոփոխությունը[3].
| Տարի | 1831 | 1873 | 1897 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 261 | 717 | 1281 | 1808 | 2368 | 2715 | 3538 | 3980 | 4766 | 4591 | 4460[4] |
Տնտեսություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գյուղն ունի 92 տնտեսություն։ Գյուղի տնտեսության գլխավոր ճյուղը գյուղատնտեսությունն է։ Արոտավայրերը զբաղեցնում են 1136.8 հեկտար տարածք, վարելահողերը՝ 6.9 հեկտար, խոտհարքերը՝ 197 հեկտար։
Բնակչությունը զբաղվում է խաղողագործությամբ, ծխախոտագործությամբ, պտղաբուծությամբ, անասնապահությամբ, դաշտավարությամբ և մեղվաբուծությամբ։
Պատմամշակութային կառույցներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մալիշկայում կա Սբ. Գևորգ եկեղեցի (1850 թ.), իսկ 3 կմ հարավ-արևելք պատմական Մոզ քաղաքի ավերակները (VII-XV դդ.), VII դարի ամրոց, IX-XIV դարերի խաչքարեր։ Գյուղի շրջակայքում են գտնվում “Բերդաջուր” և “Ահեկաբերդ” միջնադարյան ամրոցները, իսկ 1,5 կմ արևելք՝ XVIII դարի կամուրջ։
Գյուղում անցած դարում կառուցվել է երկու հուշարձան՝ Հայրենական մեծ պատերազմում զոհված մալիշկեցիների հիշատակին, իսկ այս տարի կառուցվել է հուշաքար աղբյուր՝ Արցախյան պատերազմում զոհվածների հիշատակին։
Մալիշկայում ներկայումս գործում է սուրբ Աննա եկեղեցին, որի հարակից բարեկարգ տարածքը հարմարավետ հանգստի գոտի է դարձել բնակչության, առանձնապես երիտասարդների, համար։
Կենցաղ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գյուղում գործում է 2 միջնակարգ դպրոց, 2 մանկապարտեզ, մշակույթի տուն, առողջապահական կենտրոն, առևտրի 20 կետ, զովացուցիչ ջրերի 2 փոքր արտադրամասեր, ապահովված է խմելու և ոռոգման ջրով։ Խորհրդային տարիներին գյուղում գործել է կոնդեսատրների գործարանը շուրջ 600 աշխատեղով, որը այնուհետև վերափոխվել է թանկարժեք քարերի մշակման և ոսկու վերամշակման արտադրամասի, սակայն այսօր չի գործում։
Մշակույթի տանը գործում է գրադարանը, պարի, նկարչության, ըմբշամարտի, խմբակներ։
Մալիշկայի տոնավաճառ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]19-րդ դարի կեսերին գյուղում եռանդուն գործունեություն է ծավալել ծնունդով շամախեցի, ռուսական բանակի կապիտան, բանաստեղծ, Վայոց ձորի գավառի տեսուչ Պետրոս Մադաթյանը (մականունը՝ Սեյադ)։ Նրա ջանքերով գյուղում կառուցվել է առևտրական 60 կրպակ։ Պիտի բացվեր նաև արհեստավորաց տուն և վարժարան, որոնց շնորհիվ պիտի ծաղկում ապրեին հայկական մի քանի հնագույն արհեստներ։ 1857 թվականին Պետրոս Մադաթյանը թույլատրություն է ստանում ռուսական կառավարությունից Մալիշկա գյուղում տոնավաճառ կազմակերպելու համար։ Այս տոնավաճառը պետք է դառնար ավանդական և տեղի ունենար ամեն տարվա մայիսի 23-ից մինչև հունիսի 4-ը։ Այս նախաձեռնությունը ձախողվում է, իսկ կրպ��կներն ու տոնավաճառի համար հանպատրաստից տաղավարները քանդվում են։ Հետագայում փորձեր են արվել վերակենդանացնել այս գաղափարը, բայց անհաջող[5]։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (հայ.)
- ↑ Վայոց մարզի մարդահամար, 2008 (անգլ.)
- ↑ «Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 131» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ սեպտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2014 Հունիսի 13-ին.
- ↑ 2011 թ Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները
- ↑ Հանրագիտակ օրացույց, 1991, Հայկական հանրագիտարանի գլխավոր խմբագրություն
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Մալիշկա բնակավայրը «GEOnet Names Server» կայքում։
- World Gazeteer: Armenia(չաշխատող հղում) – World-Gazetteer.com
- 2001 թվականի Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները, Հայաստանի վիճակագրական կոմիտե
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մալիշկա» հոդվածին։ |
| ||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||
