Էրոս և Պսիքե (նկար, Վան Դեյք)

Էրոս և Պսիքե
տեսակ	գեղանկար
նկարիչ	Անտոնիս վան Դեյք[1]
տարի	1638 և 1639[2]
բարձրություն	199,4 սանտիմետր և 200,2 սանտիմետր[2]
լայնություն	191,8 սանտիմետր և 192,6 սանտիմետր[2]
ուղղություն	բարոկկո
ժանր	դիցաբանական գեղանկարչություն և նյու
նյութ	յուղաներկ[2] և կտավ[2]
գտնվում է	Հեմփթոն Քորթ և Թագավորական հավաքածու[2]
հավաքածու	Հեմփթոն Քորթ և Թագավորական հավաքածու[2]
հիմնական թեմա	Cupid and Psyche?
կայք
Ծանոթագրություններ
Cupid and Psyche (van Dyck) Վիքիպահեստում

«Էրոս և Պսիքե» (անգլ.՝ Cupid and Psyche), բարոկկո ոճում ստեղծագործող հոլանդացի գեղանկարիչ Անտոնիս վան Դեյքի նկարներից։ Ստեղծագործությունը կտավին է հանձնվել 1638 թվականին։ Նկարի համար որպես սյուժե ծառայել է Հին Հունաստանի դիցաբանության սիրո պատմություն, որը ծավալվել է Էրոսի և Պսիքեի միջև։ Այսօր «Էրոս և Պսիքե» ստեղծագործությունը պահպանվում և ցուցադրվում է Քենսինգթոնյան պալատի թագավորական հավաքածուում՝ Միացյալ Թագավորությունում^[3]։

«Էրոս և Պսիքե» կտավը ստեղծվել է այն ժամանակ, երբ Անտոնիս վան Դեյքն ապրում էր Լոնդոնում, ուր տեղափոխվել էր դեռևս 1632 թվականին։ Այս ստեղծագործությունը նկարիչը վրձնել է 1638 թվականին և համարվում է նրա մահվանից առաջ կատարված վերջին աշխատանքներից մեկը։ Նկարի սյուժեի համար հեղինակն օգտագործել է Հունական դիցաբանության այն պատումը, որը նվիրված է Ամուրի և Պսիքեի սիրո պատմությանը։ «Էրոս և Պսիքե» կտավում նկարիչը պատկերել է այն ժամանակաշրջանը, երբ երկար բաժանումից հետո Էրոսը գտնում է Պսիքեին, ով արդեն մտել էր հավերժական քուն։ Ենթադրվում է, որ Անտոնիս վան Դեյքին այս աշխատանքը պատվիրել են Քվինս հաուսի համար, որը գտնվում է Գրինվիչում^[4]։ Սըր Պիտեր Լելին՝ հոլանդացի նկարիչ և կոլեկցիոներ, համարվում էր Անտոնիս վան Դեյքի արվեստի երկրպագու և ամեն ինչով ցանկանում էր նրան ընդօրինակել։ Անտոնիս վան Դեյքի մահվանից հետո, 1660 թվականին Լելին ձեռք բերեց հեղինակի նկարների շարքը, որոնց թվում էր նաև «Էրոս և Պսիքե» ստեղծագործությունը^[5]։

Նկարի համար որպես սյուժե է ծառայել Ապուլեոսի «Մետամորֆոզներ կամ Ոսկե ավանակը» վեպի պատմվածքներից մեկը։ Պսիքեն մահկանացու ընտանիքի երրորդ դուստրն էր։ Էրոսը սիրահարվում է վերջինիս և ցանկանում է նրան կնության վերցնել։ Այս որոշմանը դեմ էր Էրոսի մայրը՝ Վեներան։ Էրոսը Պսիքեի հետ ուղևորվում է դղյակ, որտեղ Պսիքեին ներկայանում էր միայն գիշերները և չէր թույլատրում, որպեսզի լուսավորության ներքո Պսիքեն նայի իրեն։ Պսիքեի քույրերը համոզեցին աղջկան, որպեսզի թաքուն կերպով նայի Էրոսին։ Նա էլ, անսալով քույրերի համառելուն, մոմի լույսով լուսավորում է Էրոսի դեմքը։ Այդ մոմից թափվող տաք կաթիլներից Էրոսն հանկարծ արթնանում է ու բարկացած լքում դղյակը՝ մենակ թողնելով Պսիքեին։ Վերջինս երկար փնտրտուքներից հաջողություններ չունենալով, որոշում է դիմել Վեներային։ Էրոսի մայրը աղջկան որոշում է զանազան բարդագույն հանձնարարություններ տալ, որպեսզի ի վերջո, ազատվի նրանից։ Դրանցից մեկն այն էր, որ Պսիքեն պիտի անդրշիրիմյան թագավորությունից ապակե զարդատուփը բերեր։ Պրոզերպինան՝ բերրիության և ստորգետնյա աշխարհի աստվածուհին, տեսնելով Պսիքեին, խղճահարությամբ է լցվում նրա հանդեպ։ Տալիս է նրան ապակե զարդատուփը և խստորեն զգուշացնում, որ հանկարծ չբացի այդ արկղիկը։ Հետդարձի ճանապարհին, չդիմանալով հետաքրքրասիրությունից, Պսիքեն բացում է արկղիկը և վայրկենական համակվում հավերժական քնով։ Էրոսը, որն արդեն ապաքինվել էր մոմի այրվածքներից, սկսում է Պսիքեին փնտրել։ Երկար փնտրտուքների արդյունքում Էրոսը գտնում է աղջկան անգիտակից վիճակում։ Նա համբուրում է Պսիքեին, որի արդյունքում վերջինս արթնանում է հավերժական քնից^[6][7]։

• Профиль картины на сайте Королевской коллекции в Кенсингтонгском дворце

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էրոս և Պսիքե (նկար, Վան Դեյք)» հոդվածին։

Թեմատիկ կայքեր RKDimages