Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա
Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա անգլ.՝ American Academy of Arts and Sciences | |
|---|---|
 | |
 | |
| Հապավում | AAAS |
| Տեսակ | գիտական ընկերություն, ակադեմիական հրատարակիչ և ոչ առևտրային կազմակերպություն |
| Կարգախոս | Sub Libertate Florent |
| Հիմնադրվել է | մայիսի 4, 1780 |
| Հիմնադրիր | Ջոն Ադամս և James Bowdoin? |
| Անդամ է | American Council of Learned Societies?[1], Հասարակական գիտությունների ասոցիացիաների կոնսորցիում[2], National Humanities Alliance?[3] և Committee on Publication Ethics?[4] |
| Նախագահ | Laurie L. Patton?[5] և David W. Oxtoby?[6] |
| Երկիր |  ԱՄՆ |
| Կայք | amacad.org(անգլ.) |
 American Academy of Arts and Sciences Վիքիպահեստում | |
Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա (անգլ.՝ American Academy of Arts and Sciences, AAA&S), Միացյալ Նահանգների ամենահին գիտական կազմակերպություններից մեկն է, ակադեմիական և քաղաքական հետազոտությունների անկախ կենտրոն:
Գլխամասային գրասենյակը գտնվում է Քեմբրիջում (Մասաչուսեթս): Գիտական ընկերությունների ամերիկյան խորհրդի անդամ է [7] :
Անդամությունը ընտրովի է. անդամ կարող են դառնալ ակադեմիական գիտաճյուղերի (ճշգրիտ, բնական, հասարակական, հումանիտար գիտությունների) առաջատար գիտնականները, արվեստի գործիչները, խոշոր գործարարներն ու կառավարիչները, պետական ու հասարակական ականավոր գործիչները: Ակադեմիայի ողջ պատմության ընթացքում, 2022 թվականի դրությամբ, նրա անդամ են ընտրվել 13,5 հազար, ակտիվ անդամ են ճանաչվել 5,7 հազարից ավելի մարդ: Ակադեմիայի ներկայիս անդամների մեծ մասն ապրում է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում: Թվաքանակով երկրորդ տեղն զբաղեցնում են բրիտանացիները (2016 թվականի դրությամբ վերջիններիս թիվը կազմել է շուրջ 180)[8].
Ակադեմիայի հիմնական տպագիր օրգանը Dædalus ամսագիրն է։ Անդամների համար Քեմբրիջում կանոնավոր կերպով միջոցառումներ են անցկացվում: Ակադեմիան կազմակերպում է մի շարք կոնֆերանսներ, իրականացնում է հետազոտական նախագծեր և հանդիսանում է մի շարք մրցանակների, այդ թվում՝ Ռամֆորդի մրցանակի հիմնադիրը:
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ակադեմիան ամերիկյան հեղափոխության ժամանակ՝ 1780 թվականին Բոստոնում հիմնադրել են Ջեյմս Բաուդոյնը / James Bowdoin, Ջոն Ադամսը և Ջոն Հենքոքը։ Նպատակը, ինչպես նշված է նրա կանոնադրության մեջ, եղել և մնում է «զարգացնել ու տարածել յուրաքանչյուր արվեստ ու գիտություն, որը կարող է առաջ մղել ազատ, անկախ և առաքինի մարդկանց շահը, պատիվը, արժանապատվությունը և երջանկությունը» (cultivate every art and science which may tend to advance the interest, honour, dignity, and happiness of a free, independent, and virtuous people): 1780 թվականին վերոնշյալ գիտնականներին միացան Ռոբերտ Թրեյթ Փեյնը և տեղական 58 համայնքների ղեկավարներ, դրանից կարճ ժամանակ անց՝ նաև նշանավոր այլ գործիչներ՝ Բենջամին Ֆրանկլինը (որի Ամերիկյան փիլիսոփայական ընկերությունը խթան հանդիսացավ ավելի քաղաքական կողմնորոշված ընկերակցություն ստեղծելու համար), Ջորջ Վաշինգտոնը, Թոմաս Ջեֆերսոնը և Ալեքսանդր Համիլտոնը :
Ամերիկյան այս ակադեմիան համակարգված կապեր է պահպանել Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիայի, Մոսկվայի բնագետների ընկերության, Պուլկովոյի աստղադիտարանի, հանքարդյունաբերության ինժեներների կորպուսի և Ռուսական կայսրության բազմաթիվ այլ գիտական հաստատությունների հետ[9]: Ակադեմիայի առաջին ռուսաստանցի անդամը մաթեմատիկոս Լեոնարդ Էյլերն էր (1781)։ 19-րդ դարում դրա անդամ ընտրվածների թվում են ակադեմիկոսներ Ֆուսը, Ֆիշերը և Շուբերտը (բոլորը՝ 1812 թվականին), աստղագետ Ստրուվեն և մաթեմատիկոս Օստրոգրադսկին (1834), Լեոնարդ Էյլերի թոռը՝ մաթեմատիկոս Էդվարդ Քոլինսը (1834), Էմբրիոլոգիայի հիմնադիր Բերը (1849), քիմիկոս Մենդելեևը[9]: 19-րդ դարի բրիտանացի գիտնականներից ու արվեստագետներից այս ակադեմիայի անդամ են ընտրվել մաթեմատիկոս Բեբիջը, կենսաբան Դարվինը և բանաստեղծ Թենիսոնը:
Ակադեմիայի նախագահներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- 1780—1790 Ջեյմս Բաուդոյն (James Bowdoin)
- 1791—1814 Ջոն Ադամս
- 1814—1820 Էդուարդ Հոլիոուք (Edward Augustus Holyoke)
- 1820—1829 Ջոն Քվինսի Ադամս
- 1829—1838 Նաթանիել Բոուդիչ
- 1838—1839 Ջեյմս Ջեքսոն (James Jackson)
- 1839—1846 Ջոն Փիքերինգ (John Pickering)
- 1846—1863 Ջեյքոբ Բիգելոու
- 1863—1873 Էյսա Գրեյ
- 1873—1880 Չարլզ Ադամս
- 1880—1892 Ջոզեֆ Լավերինգ (Joseph Lovering)
- 1892—1894 Ջոսայա Քուք
- 1894—1903 Ալեքսանդր Ագասիս
- 1903—1908 Ուիլյամ Գուդվին (William Watson Goodwin)
- 1908—1915 Ջոն Թրաուբրիջ (John Trowbridge)
- 1915—1917 Հենրի Ուոլքոթ (Henry Pickering Walcott)
- 1917—1919 Չարլզ Բաուդիչ (Charles Pickering Bowditch)
- 1919—1921 Թեոդոր Ռիչարդս
- 1921—1924 Ջորջ Մուր (George Foot Moore)
- 1924—1927 Թեոդոր Լայման (Theodore Lyman)
- 1927—1931 Էդվին Ուիլսոն (Edwin Bidwell Wilson)
- 1931—1933 Ջերեմայա Ֆորդ (Jeremiah D. M. Ford)
- 1933—1935 Ջորջ Փարքեր (George Howard Parker)
- 1935—1937 Ռոսքո Փաունդ (Roscoe Pound)
- 1937—1939 Դյուգալդ Ջեքսոն (Dugald C. Jackson)
- 1939—1944 Հարլոու Շեփլի
- 1944—1951 Հովարդ Մամֆորդ-Ջոունզ (Howard Mumford Jones)
- 1951—1954 Էդվին Լենդ
- 1954—1957 Ջոն Բրչարդ (John Ely Burchard)
- 1957—1961 Քրթլի Ֆլեթչեր Մեթեր (Kirtley Fletcher Mather)
- 1961—1964 Հադսոն Հոուգլանդ (Hudson Hoagland)
- 1964—1967 Փոլ Ֆրոյնդ (Paul A. Freund)
- 1967—1971 Թոլքոթ Փարսոնս
- 1971—1976 Հարվի Բրուքս (Harvey Brooks)
- 1976—1979 Վիկտոր Վայսքոփֆ
- 1979—1982 Միլտոն Քաց (Milton Katz)
- 1982—1986 Հերման Ֆեշբախ
- 1986—1989 Էդվարդ Լևի
- 1989—1994 Լեո Բերանեկ (Leo Leroy Beranek)
- 1994—1997 Յարոսլավ Պելիկան
- 1997—2000 Դենիել Թոսթեսոն (Daniel C. Tosteson)
- 2000—2001 Ջեյմս Ֆրիդման (James O. Freedman)
- 2001—2006 Պատրիցիա Սփեքս (Patricia Meyer Spacks)
- 2006—2009 Էմիլիո Բիցցի (Emilio Bizzi)
- 2010—2013 Լեսլի Բեռլովից (Leslie C. Berlowitz)
- 2014—2018 Ջոնաթան Ֆենտոն (Jonathan Fanton)
- с 2019 Դևիդ Օքսթոբի (David W. Oxtoby)
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ԱՄՆ Գիտությունների ազգային ակադեմիա
- Արվեստի և գրականության ամերիկյան ակադեմիա
- ԱՄՆ ճարտարագիտության ազգային ակադեմիա
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ https://web.archive.org/web/20240116104008/https://www.acls.org/acls-member-societies/
- ↑ https://www.cossa.org/members/
- ↑ https://web.archive.org/web/20240126121019/https://nhalliance.org/about/members/
- ↑ https://publicationethics.org/members
- ↑ https://www.amacad.org/news/academy-president-laurie-patton-announcement
- ↑ https://www.amacad.org/bulletin/spring-2024/from-the-president
- ↑ «ACLS American Council of Learned Societies | Home». ACLS American Council of Learned Societies | www.acls.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-04-ին. Վերցված է 2018-03-18-ին.
- ↑ «Vice-Chancellor elected to American Academy of Arts and Sciences | University of Oxford». Արխիվացված է օրիգինալից 2019-10-22-ին. Վերցված է 2019-10-22-ին.
- ↑ 9,0 9,1 Иванян Э. А. Энциклопедия российско-американских отношений. XVIII-XX века.. — Москва: Международные отношения, 2001. — 696 с. — ISBN 5-7133-1045-0
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||||||||||
