Ահարոն Չիխանովեր

Ահարոն Չիխանովեր; լեհ.՝ Aaron Ciechanower
Ծնվել է	հոկտեմբերի 1, 1947 (77 տարեկան); Հայֆա, Հայֆայի մարզ
Քաղաքացիություն	Իսրայել
Մասնագիտություն	կենսաքիմիկոս, քիմիկոս, բժիշկ, մանկավարժ և համալսարանի դասախոս
Գործակից	Տեխնիոն - Իսրայելի տեխնոլոգիական ինստիտուտ և Whitehead Institute?
Հաստատություն(ներ)	Տեխնիոն - Իսրայելի տեխնոլոգիական ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտ	կենսաբանություն և քիմիա
Անդամակցություն	Պապական գիտությունների ակադեմիա, Իսրայելի բնական և հումանիտար գիտությունների ակադեմիա, Չինաստանի գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Մոլեկուլային կենսաբանության եվրոպական կազմակերպություն, Լեոպոլդինա, Եվրոպական ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն և ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա
Ալմա մատեր	Երուսաղեմի հրեական համալսարան, Հադասսա բժշկական կենտրոն և Տեխնիոն - Իսրայելի տեխնոլոգիական ինստիտուտ
Գիտական աստիճան	փիլիսոփայության դոկտոր և պրոֆեսոր
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն և եբրայերեն
Պարգևներ	Ալբերտ Լասկերի մրցանակ բժշկական հիմնավոր հետազոտությունների համար Սենատի հիշատակի արծաթե մեդալ Սըր Հանս Քրեբսի մեդալ Թել-Ավիվի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Երուսաղեմի հրեական համալսարանի պատվավոր դոկտոր Բալ Իլանի անվան համալսարանի պատվավոր դոկտոր Բոն Գուրիոն համալսարանի պատվավոր դոկտոր Վարշավայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Հայֆայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Հարյուրամյակի մրցանակ Աթենքի համալսարանի պատվավոր դոկտոր honorary doctor of the Huazhong University of Science and Technology? և Արվեստի, գիտության և մշակույթի EMET մրցանակ
	Aaron Ciechanover Վիքիպահեստում

Ահարոն Չիխանովեր (հոկտեմբերի 1, 1947(1947-10-01)^[1]^[2], Հայֆա, Հայֆայի մարզ^[3]), իսրայելցի կենսաբան, ով ստացել է Նոբելյան մրցանակ քիմիական այն մեթոդը բնութագրելու համար, որը բջիջներն օգտագործում են սպիտակուցի վերամշակման և քայքայման համար ուբիքվիտինի միջոցով։

Կենսագրություն

Չիխանովերը ծնվել է Հայֆայում Իսրայելի ստեղծումից մեկ տարի առաջ։ Նա անգլերենի ուսուցչուհի Բուլմայի (Լուբաչևսկի) և գրասենյակային աշխատող Յիթզակ Չիխանովերի որդին է^[13]։ Իր ընտանիքի անդամները հրեաներ են, ովքեր ներգաղթել են Լեհաստանից մինչև Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմի սկսվելը։

1971 թվականին նա ստացել է գիտության ասպարեզում մագիստրոսի կոչում, իսկ 1974 թվականին ավարտել է Երուսաղեմի Հադասսահ բժշկական դպրոցը։ Ահարոնը 1981 թվականին բիոքիմիայի ասպարեզում ստացել է իր դոկտորական աստիճանը Հայիթիում գտնվող Իսրայելի տեխնոլոգիական համալսարանից նախքան Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական համալսարանի Հարվեյ Լոդիշ լաբորատորիայում անցկացրած իր հետազոտությունը 1981-1984 թվականներին։ Նա այժմ վաստակավոր տեխնիոն հետազոտությունների պրոֆեսոր է Տեխնիոն գիտահետազոտական համալսարանի Ռութ և Բրյուս Ռապապորտ ֆակուլտետում։

Չիխանովերը Իսրայելի գիտությունների ակադեմիայի, Հայրապետական Գիտությունների ակադեմիայի և Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների ազգային ակադեմիայի օտարերկրա աշխատակից է։

Որպես Իսրայելի առաջին գիտական Նոբելյան մրցանակակիր, Ահարոն Չիխանովերը մեծ դեր է խախում Իսրայելի պատմության մեջ։ Նա նաև մեծ պատիվ ունի Իսրայելի տեխնոլոգիական համալսարանում։

Հրատարակություններ

Ciechanover, A., Hod, Y. and Hershko, A. (1978). A Heat-stable Polypeptide Component of an ATP-dependent Proteolytic System from Reticulocytes. Biochem. Biophys. Res. Commun. 81, 1100-1105.
Ciechanover, A., Heller, H., Elias, S., Haas, A.L. and Hershko, A. (1980). ATP-dependent Conjugation of Reticulocyte Proteins with the Polypeptide Required for Protein Degradation. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 77, 1365-1368.
Hershko, A. and Ciechanover, A. (1982). Mechanisms of intracellular protein breakdown. Annu. Rev. Biochem. 51, 335-364.

Արդյունաբերական ներգրավվածություն

Չինահովերը ծառայել է հետևյալ ընկերությունների գիտական խորհրդատվական վարչություններում. Rosetta Genomics(նախագահ),, BioLineRx, Ltd, StemRad, Ltd, Allosteric Ltd, Proteologics, MultiGene Vascular Systems, Ltd, Protalix BioTherapeutics and BioTheryX: Նա նաև հանդիսանում է ինովացիոն խորհրդատվական կենտրոնի անդամ։

Մրցանակներ

2000 թվականին Չինահովերը ստացավ Ալբերտ Լասկերի՝ հիմնական բժշկական հետազոտությունների մրցանակը։
2003 թվականին նա արժանացել է Իսրայել մրցանակին կենսաբանության համար^[14]^[15]։
2004 թվականին Ավրամ Հերշկոյի և Իրվին Ռոուզի հետ արժանացել է Նոբելյան մրցանակին իր հայտնագործության՝ ուբիքվիտինով միջնորդավորված սպիտակուցային դեգրացիայի համար^[16]^[17]։ Ուբիքվիտին-պրոտեազմը մեծ նշանակություն ունի հոմեոստազի բջիջների պահպանման համար և ենթադրվում է, որ այն ներգրավված է այնպիսի հիվանդությունների զարգացման և առաջընթացի համար, ինչպիսիք են ՝ քաղցկեղը, մկանային և նյարդային հիվադությունները, իմունային ռեակցիաները և այլն։
2006 թվականին արժանացել է պարոն Հանս Քրաբս մեդալին^[18]։

Հայաստանում

2016 թվականի ապրիլի 11-15-ը Երևանում կազմակերպված «Նոբելյան օրեր Երևանում» միջոցառման շրջանակներում Ահարոն Չիխանովերը երկրորդ անգամ այցելեց Հայաստան և ելույթ ունեցավ ինչպես հանրային, այնպես էլ մասնագիտական դասախոսություններով (Նոբելյան մրցանակակիրները՝ Հայաստանում)։ Մասնավորապես, հանրային դասախոսության ընթացքում գիտնականը բարձրացրեց հիվանդությունների գենային ախտորոշման և դրան առնչվող բազմաթիվ բժշկական, բարոյական, էթիկական և հոգեբանական հարցեր։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^2,0 ^2,1 Munzinger Personen (գերմ.)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)
↑ www.ae-info.org
↑ ^5,0 ^5,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ Իսրայելի մրցանակ — 1953.
↑ 2000 Lasker Awards — Lasker Foundation.
↑ The Nobel Prize in Chemistry 2004 // nobelprize.org — Nobel Foundation.
↑ The Nobel Prize amounts // nobelprize.org — Nobel Foundation.
↑ https://web.archive.org/web/20111105034539/http://newmedia-eng.haifa.ac.il/?p=3109
↑ http://www.moe.gov.cn/s78/A22/xwb_left/moe_829/201802/t20180228_328136.html (չին.) — 中华人民共和国教育部.
↑ Արվեստի, գիտության և մշակույթի EMET մրցանակ — 2002.
↑ «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 6-ին.
↑ «Israel Prize Official Site (in Hebrew) - Recipient's C.V.».
↑ «Israel Prize Official Site (in Hebrew) - Judges' Rationale for Grant to Recipient».(չաշխատող հղում)
↑ Nobel citation
↑ Aaron Ciechanover and Avram Hershko 2004 Nobel in Chemistry Արխիվացված 2005-12-19 Wayback Machine - A web article
↑ «Sir Hans Krebs Medal to Harald Stenmark». Oslo University Hospital. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.

Արտաքին հղումներ

Nobel Prize Lecture
Website at the Technion Արխիվացված 2006-12-11 Wayback Machine
[1] Արխիվացված 2008-11-18 Wayback Machine
A video interview with Aaron Ciechanover

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ահարոն Չիխանովեր» հոդվածին։

[_64121425614f3667-1] 1,0 ^1,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_4e4f52e01652fa19-2] 2,0 ^2,1 Munzinger Personen (գերմ.)

[_56ceff03491c4582-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)

[_35c06341d120960b-4] www.ae-info.org

[_bfd65ced1cc47cea-5] 5,0 ^5,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_c8f737e6d30d952e-6] Իսրայելի մրցանակ — 1953.

[_164559f8b5a36a2d-7] 2000 Lasker Awards — Lasker Foundation.

[_2f31825f844d3c0f-8] The Nobel Prize in Chemistry 2004 // nobelprize.org — Nobel Foundation.

[_e54686c5e780d275-9] The Nobel Prize amounts // nobelprize.org — Nobel Foundation.

[_58edc766f1991b07-10] ttps://web.archive.org/web/20111105034539/http://newmedia-eng.haifa.ac.il/?p=3109

[_41a9a6d04d5d2509-11] ttp://www.moe.gov.cn/s78/A22/xwb_left/moe_829/201802/t20180228_328136.html (չին.) — 中华人民共和国教育部.

[_1b0f4d818e1f256c-12] Արվեստի, գիտության և մշակույթի EMET մրցանակ — 2002.

[13] «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 6-ին.

[14] «Israel Prize Official Site (in Hebrew) - Recipient's C.V.».

[15] «Israel Prize Official Site (in Hebrew) - Judges' Rationale for Grant to Recipient».(չաշխատող հղում)

[16] Nobel citation

[17] Aaron Ciechanover and Avram Hershko 2004 Nobel in Chemistry Արխիվացված 2005-12-19 Wayback Machine - A web article

[18] «Sir Hans Krebs Medal to Harald Stenmark». Oslo University Hospital. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.

[1]