Օլգերտ Կրոդերս

Օլգերտ Կրոդերս; լատիշ․՝ Oļģerts Kroders
Ծնվել է	օգոստոսի 9, 1921
Ծննդավայր	Ռիգա, Լատվիական Հանրապետություն
Մահացել է	հոկտեմբերի 10, 2012 (91 տարեկան) կամ հոկտեմբերի 9, 2012 (91 տարեկան)
Մահվան վայր	Վալմիերա, Լատվիա
Կրթություն	Ռուսաստանի թատերական արվեստի համալսարան
Քաղաքացիություն	Լատվիա և ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	դերասան
Պարգևներ և մրցանակներ

The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.

Օլգերտ Կրոդերս (լատիշ․՝ Oļģerts Kroders (9 օգոստոս 1921 թվական, Ռիգա, Լատվիա - 10 հոկտեմբեր 2012 թվական, Վալմիերա, Լատվիա), թատրոնի լատվիացի դերասան, ռեժիսոր և ուսուցիչ։ Լատվիական ԽՍՀ ժողովրդական արտիստ (1988)։

Կենսագրություն

Ծնվել է 1921 թվականի օգոստոսի 9-ին Ռիգայում, հայտնի լրագրող, թատերական քննադատ և թարգմանիչ Ռոբերտ Կրոդերսի և դերասանուհի Գերտի Վուլֆի ընտանիքում։ Նրա հորեղբայրն է լրագրող Արտուրս Կրոդերսը, եղբայրը՝ լրագրող և գեղարվեստական քննադատ Գունարս Կրոդերսը։ Ավարտել է Ռիգայի երկրորդ գիմնազիան (1940 թվականին)։ Սովորել է Լատվիայի համալսարանի հոգեբանական և փիլիսոփայական ֆակուլտետներում։ Պատժվել է և աքսորվել Սիբիր^[2]։ 1956 թվականին Լատվիա վերադառնալուց հետո նա տարվում է բեմական արվեստով, մասնակցում է Տպագրական արդյունաբերության բանվորների կենտրոնական ակումբի թատերախմբի սիրողական ներկայացումներին։ Աշխատել է Դալիեսի թատրոնի ռեժիսորի օգնական, հրապարակել է իր դիտողությունները թատրոնի առօրյայի վերաբերյալ։ Թատրոնի ռեժիսորի ինքնուրույն պրոֆեսիոնալ կարիերան սկսել է Լիեպաում։ Եղել է ռեժիսոր Լիեպայի թատրոնում (1959-1963 թվականներին)։ Ավարտել է Մոսկվայի թատերական արվեստի պետական ինստիտուտի ռեժիսորական բարձրագույն դասընթացները (1964 թվականին)։ Եղել է ռեժիսոր Վալմիերսկի դրամատիկական թատրոնում (1964-1974 թվականներին), գլխավոր ռեժիսոր Լիեպայի թատրոնում (1974-1990 թվականներին)։ 1990 թվականից եղել է ռեժիսոր Ազգային թատրոնում, 1990-1995 թվականներին եղել է նրա գեղարվեստական ղեկավարը։

Մասնակցել է լատվիական թատրոնների բեմադրմանը որպես հրավիրված ռեժիսոր։ Խաղացել է Նոր Ռիգայի թատրոնի բեմում։ Նկարահանվել է մի քանի կինոստուդիաների ֆիլմերում։ Ռիգայի կինոստուդիայում իր առաջնելույթը կատարել է ռեժիսոր Ռոլանդ Կալնինշի «Խորը շնչեք» (1967 թվական) ֆիլմում, որտեղ խաղացել է փոքր դեր։

«Կփորձեմ լինել բաց» (Mēģinu būt atklāts, 1993) կենսագրական հիշողությունների գրքի հեղինակն է։ Բազմիցս ներկայացվել և արժանացել է «Spēlmaņu nakts» թատերական մրցանակների։ Ազգային թատերական արվեստում ունեցած նշանակալի ներդրման համար արժանացել է Լատվիայի բարձրագույն մրցանակի՝ Երեք աստղերի շքանշանի։ Առաջին անգամ ամուսնացել է կինոքննադատ Մայա Աուգստկալնի հետ, երկրորդ անգամ՝ ռեժիսոր Ռիտա Կրոդերի հետ^[3]։ Մահացել է Վալմիերեում 2012 թվականի հոկտեմբերի 10-ին^[4]։

Ճանաչում և մրցանակներ

1988 — Լատվիայի ԽՍՀ-ի ժողովրդական արտիստ
2001 — Երեք աստղի շքանշանի կավալեր
2007 — Լատվիայի գիտությունների ակադեմիայի պատվավոր անդամ^[4]։

Ստեղծագործություն

Դերերը թատրոնում

Ռիգայի նոր թատրոն

1995 — «Այրվող մթում», Անտոնիո Բուերո Վալեխո — Դոն Պաբլո
1996 — «Ճայը», Անտոն Չեխով — Սորին

Ռեժիսորական աշխատանքներ

Լիեպայայի պետական թատրոն

1959 — «Կրակի մեջ», Յա. Կալնինշի օպերան ըստ Ռուդոլֆ Բլաումանիս ստեղծագործության
1962 — «Ծիտիկների վաճառողը», Կարլ Ցելլեր
1962 — «Աղվեսուկները», Լիլիան Հելման
1963 — «Այդպիսի սեր», Պավել Կոգոուտ
1976 — «Մարիա Ստյուարտ», Ֆրիդրիխ Շիլլեր
1977 — «Կրակ և գիշեր», Ռայսնիսի
1977 — «Ոճիր և պատիժ», ըստ Ֆեոդոր Դոստոևսկի
1977 — «Վասա Ժելեզնովա», Մաքսիմ Գորկի
1978 — «Բերնարդ Ալբայի տունը», Ֆեդերիկո Գարսիա Լորկա
1979 — «Կաստիլյան պատիվ», Վիկտոր Հյուգո
1979 — «Կարմիր գլխարկը և գայլը» Կ Բրյուկներկա
1980 — «Ձմեռային հեքիաթ», Վիլյամ Շեքսպիր
1980 — «Դաջված վարդ», Թենեսի Ուիլյամս
1981 — «Աննա Կարենինա», ըստ Լև Տոլստոյի վեպի
1982 — «Անօժիտըը», Ալեքսանդր Օստրովսկի
1983 — «Ինչքան էլ ժխտես…» Յանիսա Լուսիսա
1983 — «Ասք Իոստե Բերլինգի մասին», Սելմի Լագերլյով
1984 — «Զիտարների ընտանիքը», ըստ Վիլիս Լացիսայի վեպի
1985 — «Այա» Յանիսա Յաունսուդրաբինյա
1987 — «Ճայը», Անտոն Պավլովիչ Չեխով
1987 — «Քամուց քշվածները», ըստ Մարգարետ Միտչելի վեպի
1997 — «Պեր Գյունտ», Հենրիկ Իբսեն
2000 — «Հաճելի ստախոս», Ջերոմ Կիլտի
2001 — «Երեք քույրեր», Անտոն Չեխով

Վալմիերսկի դրամատիկական թատրոն

1964 — «104 թերթ սիրո մասին» Էդվարդ Ռազդինկի
1966 — «Տուն, որտեղ մենք ծնվել ենք» Պավել Կոգոուտ
1967 — «Հիանալի պատմություն», Վիկտոր Ռոզով, ըստ Իվան Գոնչարովի վեպի
1968 — «Զիկովները», Մաքսիմ Գորկի
1970 — «Մոլորված տղան» Ռուդոլֆ Բլաումանիս
1970 — «Քայլք տառապանքով», ըստ Ալեքսեյ Տոլստոյի
1972 — «Համլետ», Վիլյամ Շեքսպիր
1995 — «Վեց կերպարներ՝ հեղինակին որոնելիս», Լուիջի Պիրանդելո
1996 — «Ընտանի թշնամի», Յա. Զեյբոլտա
1998 — «Յուն Գաբրիել Բորկման», Հենրիկ Իբսեն

Ազգային թատրոն

1990 — «Լոլիտա» Էդվարդ Օլբի, ըստ Վլադիմիր Նաբոկովի վեպի
1991 — «Խաղա, պարիր», Ռայսնի
1994 — «Ոճիր և պատիժ», ըստ Ֆեոդոր Դոստոևսկու վեպի
1994 — «Վայրի Дикая բադ», Հենրիկ Իբսեն
1995 — «Սալեմյան վհուկներ», Արթուր Միլլեր
1995 — «Բերնարդ Ալբայի տունը», Ֆեդերիկո Գարսիա Լորկա

Կաբատա թատրոն

1990 — «Ռիչարդ III» Վիլիամ Շեքսպիր

Ռիգայի նոր թատրոն

1996 — «Դուստրերը և որդիները», Սերգեյ Նայդյոնով
1997 — «Կարմիր գլխարկը և գայլը», Կ. Բրյուկներ

Դայլես թատրոն

1998 — «Փչիր հովիկ», Ռայնիս
1999 — «Օթելլո», Վիլյամ Շեքսպիր
2001 — «Մերձություն», Պատրիկ Մարբեր

Ռիգայի Միխաիլ Չեխովի անվան ռուսական թատրոն

2000 — «Անառակ որդին», Ռուդոլֆ Բլաումանիս

Ֆիլմագրություն

1967 — Խորը շնչեք — ռեժիսոր
1968 — 24-25 չի վերադառնում — Գունար Յանսոնս
1970 — Համարձակություն — մայոր
1973 — Ճանաչում — բարոն ֆոն Օստեր
1973 — Ցեպլիսի խարդախությունը — պատգամավոր Կլյավինշ
1973 — Բժիշկ Իվենսի լռությունը — Գրասս
1975 — Նավակայան
1977 — Նվերներ հեռախոսով — խորհրդատու
1978 — Եզակի նշանակության ջոկատ — վրացական գեներալ
1978 — Քո որդին — քննադատ
1979 — Սպասեք «Ջոն Գրաֆտոնին» — Լուկշին
1982 — Ամենաերկար ծղոտիկը — Էդվարդ Վիլկս
1982 — Նիկոլո Պագանինի — Մետերնիխ
1983 — Թռիչք Ատլանտյան օվկիանոսի վրայով — շեֆը «Լոկխիդ»ից
1984 — Պրոֆեսոր Դոուելի կտակը — պրոֆեսոր Դոուել
1985 — Դարի պայմանագիրը — Շտիլիկե
1986 — Վերջին ճանապարհը — Նեսելրոդե
1986 — Վերջին ռեպորտաժը — Շրաուդենբախ
1991 — Կանտի գերեզմանը — Էմանուել Կանտ
1992 — Դե Գրանշան ընտանիքի գաղտնիքները — գրաֆ դե Գրանշանг
1992— Սարդ
1996 — Աննա — Բլանկեֆելդ
2001 — Պահմտոցի — Անդերսոն

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Internet Movie Database — 1990.
↑ Latvijas Universitāte. Oļģerta Krodera stāsts
↑ Teātris un kino biogrāfijās : enciklopēdija / sast. un galv. red. Māra Niedra; māksl. Aleksandrs Busse. — Rīga : Preses nams, 1999-. — (Latvija un latvieši). 1.sēj. A-J. — 1999. — 462 lpp. : il. ISBN 9984-00-331-0 (լատիշերեն)
↑ ^4,0 ^4,1 AS DELFI

Արտաքին հղումներ

«Ольгерт Кродерс на официальном сайте Латвийского университета» (լատվիերեն). Latvijas Universitāte (vesture.lu.lv). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
«Умер выдающийся латвийский режиссёр Ольгерт Кродерс». AS DELFI (showtime.delfi.lv). 2012 թ․ հոկտեմբերի 10. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.

Գրականություն

Oļģerts Kroders. Mēģinu būt atklāts. Rīga: Māksla, 1993. 84., 85. lpp.

[_5c17d079d05d488a-1] 1,0 ^1,1 Internet Movie Database — 1990.

[Latvijas_Universitāte._Oļģerta_Krodera_stāsts———-2] Latvijas Universitāte. Oļģerta Krodera stāsts

[3] Teātris un kino biogrāfijās : enciklopēdija / sast. un galv. red. Māra Niedra; māksl. Aleksandrs Busse. — Rīga : Preses nams, 1999-. — (Latvija un latvieši). 1.sēj. A-J. — 1999. — 462 lpp. : il. ISBN 9984-00-331-0 (լատիշերեն)

[AS_DELFI———-4] 4,0 ^4,1 AS DELFI

[1]