Նալբանդյան փողոց (Երևան)

Փողոցի երկարությունը, համաձայն 1906-1911 թվականների հատակագծի, Շուկայի փողոցից (ներկայումս՝ Մովսես Խորենացի փողոցի հատված) մինչև ծայրամաս կազմել է 1735 մետր։ Փողոցի բարեկարգման և շինարարական աշխատանքները սկսվել են 1860-ական թվականներին և շար��ւնակվել են մինչև 1890-ականները։ Հենց այդ ժամանակահատվածում փողոցը ստանում է դրան բնորոշ ճարտարապետական ամբողջական, կոկիկ ու ներկայանալի տեսքը այդտեղ կառուցված հասարակական և վարչական հաստատությունների առկայության շնորհիվ^[2]։

Մոտավորապես 1860-ական թվականներին կոչվել է Սուլեյմանխանովսկայա փողոց, 1870 թվականներին՝ Նահանգային, քանի որ այստեղ՝ Դեղատան փողոցի անկյունում գտնվում էր Էրիվանի գեներալ-նահանգապետի շենքը, ով այն ժամանակ իր նստավայրը ամրոցից տեղափոխեց քաղաք։ 1884 թվականից փողոցը կրում է Արշակ Տեր-Ղուկասյանի անունը, այն բանից հետո, երբ Կայսրը բավարարեց Երևանի Նահանգային փողոցի վերանվանման վերաբերյալ Քաղաքային խորհրդի միջնորդությունը, որն այդ ժամանակ դեռ կոչվում էր Սուլեյմանխանովսկայա^[3]։

Գեներալ-լեյտենանտ Ա. Տեր-Ղուկասյանը (1819-1881), ում անգլիացի գիտնական-ճանապարհորդ Հ. Ֆ. Բ. Լինչը հիշատակում է որպես «ռուսական բանակի դիվիզիայի ամենափայլուն գեներալը»^[4] և ով պարգևատրվել է հայրենական և մի շարք այլ շքանշաններով և դարձել 1877 թվականի թուրքական արշավանքի հերոսը՝ փրկելով հազարավոր հայերի ռազմական գործողությունների տարածքներից^[2]։

Քաղաքի կենտրոնում փողոցն անցնցել է հարավ-արևելյան հրապարակով ու Քաղաքային բուլվարի (ներկայումս՝ Շահումյանի հրապարակի) երկայնքով և այդ հատվածում ունեցել է համապատասխանաբար միակողմանի կառուցապատում։ Տեր-Ղուկասյանի փողոցի առաջին շենքը, որը միաժամանակ մտել է Տաճարային հրապարակի անսամբլի մեջ Թիֆլիսի առևտրային բանկն էր (N2), հաջորդ անկյունը զբաղեցրել է քաղաքի առաջին հայտնի դեղատներից մեկը, որի անունով էլ հետագայում կից փողոցը կոչվեց Դեղատան^[2]։

• Հանրապետության հրապարակ մետրոյի կայարան
• Ալեքսանդր Սպենդիարյանի տուն-թանգարան
• Ազգային անվտանգության ծառայություն
• Հրշեջ դեպոյի շենք, 1930 (ճարտարապետներ՝ Նիկողայոս Բունիաթյան, Աննա Տեր-Ավետիքյան, Կոստանդին Հովհաննիսյան)
• ՎՏԲ-Հայաստան բանկ
• Հայբիզնեսբանկ
• Վլադիմիր Ենգիբարյանի անվան բռնցքամարտի մասնագիտացված մարզադպրոց
• ՀՀ Ոստիկանություն
• Վարչական շենք. Արհմիությունների տունը և Կապի նախարարությունը
• ՀՀ սոցիալական ապահովության պետական ծառայություն
• Հայաստանում Չեխիայի դեսպանություն

• Միքայել Նալբանդյանի հուշարձան (Երևան)
• Անդրեյ Սախարովի հուշարձան
• Ասորի ժողովրդի 1915 թ. անմեղ զոհերի հիշատակին նվիրված հուշարձան
• Միացյալ խաչ (հուշարձան, Երևան)
• Հայ բարերարների ճեմուղի
• Ակսել Բակունցի հուշակոթող

• Մելիք-Ադամյան փողոց
• Փավստոս Բուզանդի փողոց
• Արամի փողոց
• Վարդանանց փողոց
• Պուշկինի փողոց
• Թումանյան փողոց
• Սայաթ-Նովայի պողոտա
• Խանջյան փողոց
• Մոսկովյան փողոց
• Ալեք Մանուկյան փողոց
• Իսահակյան փողոց
• Չարենցի փողոց

•  
  Սախարովի հրապարակ
•  
•  
  Անդրեյ Սախարովի հուշարձան (Երևան)
•  
  Ասորի ժողովրդի 1915 թ. անմեղ զոհերի հիշատակին նվիրված հուշարձան
•  
  Միացյալ խաչ (հուշարձան, Երևան)
•  
  Հայ բարերարների ճեմուղի
•  
  Ազգային անվտանգության ծառայություն
•  
  Հանրապետության հարպարակ մետրոյի շատրվանները
•  
  Ակսել Բակունցի հուշակոթողը
•  
  Ալեքսանդր Սպենդարյանի հուշակոթողը
•  
•  
  «Գաստրոնոմի» շենքը (ճարտարապետներ՝ Բաբկեն Հակոբյան, Գոհար Գրիգորյան)
•  
  Վլադիմիր Ենգիբարյանի անվան բռնցքամարտի մասնագիտացված մարզադպրոց
•  
  Խորեն Աբրահամյանի հուշատախտակը Երևանի Նալբանդյան փողոցում
•  

• Երևանի փողոցների ցանկ
• Երևանի վարչական բաժանում

• Երևան քաղաքի հասցեների տեղեկատու, Երևան, 1983, էջեր 369-506, Երևան քաղաքի փողոցների անվանումները
• Երևան քաղաքի քաղաքային նշանակության փողոցների ցանկ
• Սերգեյ Ավագյան, Երևանի փողոցները, Երևան, «ՎՄՎ-ՊՐԻՆՏ», 2010 — 272 էջ։
• Նալբանդյան փողոց, մաս 1-ին
• Նալբանդյան փողոց, մաս 2-րդ
• Մարիետտա Գասպարյան «Երևանի XIX-XX» դարի սկզբի ճարտարապետությունը (ռուսերեն)