Հուբեյ (չինարեն ավանդ. Փինյին, հեշտ. Húběi , պալլ.: (Դունտինհու) լճից հյուսիս), նահանգ կենտրոնական Չինաստանի արևելքում։ Նահանգի կառավարությունը գտնվում է Ուհան քաղաքում։

Բնակավայր
Հուբեյ
չինարեն՝ 湖北省
չինարեն՝ 湖北省
ԵրկիրՉինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան
ՀամայնքՉինաստան
Ներքին բաժանումՈւհան, Հուանշի, Shiyan?, Յիչան, Սյանյան, Ezhou?, Jingmen?, Xiaogan?, Jingzhou?, Huanggang?, Xianning?, Suizhou?, Enshi Tujia and Miao Autonomous Prefecture?, Xiantao City?, Ցզյանցզյան, Tianmen? և Շենունցզյա
Մակերես185 900±1 կմ²
Բնակչություն57 752 557 մարդ (2020)[1]
Ժամային գոտիUTC+8
Պաշտոնական կայքhubei.gov.cn
Հուբեյ (Չինաստան)##
Հուբեյ (Չինաստան)

Աշխարհագրություն

խմբագրել
 
ГЭС Хоуцзыбао (уезд Синшань округа Ичан) — типичная малая ГЭС западного Хубэя

Նահանգի ընդհանուր տարածքը 185,889 կմ² (14-րդ տեղը)[2]։

Նահանգի հարավային հատվածը հիմնականում հարթ է (Ցզանհանսկի հարթավայր), տարածքի մեծ մասն զբաղեցնում են ջրամբարները (Յանցզի, Հանշույ գետերը, նրանց վտակներն ու լճերը), գրեթե բոլոր կողմերից ոչ բարձր սարերով բաժանված է հարևան մյուս նահանգներից (հյուսիս-արևելքում՝ Դաբե լեռներով, հարավ արևելքում՝ Մուֆու)։

Արևմտյան Հուբեյը լեռնային է, ամենաբարձր բարձրությունները (ավելի քան 3000 մ) Շենունջիայի անտառային շրջանում են։ Նահանգի այս հատվածում Յանցզի գետը հոսում է ձորերով։ Զարգացած է հիդրոէներգետիկան (էլեկտրակայաններ Երեք կիրճը և Գեչժոուբան՝ կառուցված Յանցզի գետի վրա, բազմաթիվ փոքր էլեկտրակայաններ՝ լեռնային գետերի և գետակների վրա)։

Պատմություն

խմբագրել

Հնում ներկայիս Հուբեյը և Հունանը Չու թագավորության մասն են կազմել։ Մինչև 17-րդ դար նրանք միասին մեկ նահանգ են կազմել՝ Հուգուան, որի մայրաքաղաքը Ուհանն էր։

2020 թվականի հունվարին Չինաստանի կառավարությունը Հուբեյ նահանգի 13 քաղաքներում կարանտին է հայտարարել՝ կապված նոր տեսակի կորոնավիրուսի՝ COVID-19 համավարակի հետ, ինչի արդյունքում կարանտինացվել է ավելի քան 41 մլն մարդ[3]։

Այստեղ ապրած նախկին նահանգապետներ

խմբագրել
  • Որոշ ժամանակ (1933-1935) Չինաստանի Հանրապետության հայտնի քաղաքական գործիչ Չժան Ցյունը նահանգի նահանգապետն էր։
Նահանգապետ Նահանգապետության տարիներ
Լո Ցինցյուան 2002 թվականի հոկտեմբեր — 2007 թվականի հոկտեմբեր
Լի Հունչժուն 2007 թվականի դեկտեմբեր — 2010 թվականի դեկտեմբեր

Չինական կոմունիստական կուսակցության քարտուղարներ

խմբագրել
ՉԿԿ-ի քարտուղարներ Կառավարման տարիներ
Յույ Չժենշեն 2001 թվականի հունվար — 2007 թվականի հոկտեմբեր
Լո Ցինցյուան 2007 թվականի հոկտեմբեր — 2010 թվականի դեկտեմբեր

Վարչական բաժանում

խմբագրել

Հուբեյը բաժանված է օկրուգային 13 վարչական միավորի, 3 ենթաշրջանային միավորի և 1 գավառական միավորի, որոնք ուղղակիորեն ենթարկվում են նահանգային իշխանություններին։

Քարտեզ Հայերեն անուն Չինական անուն Փինյին Կարգավիճակ
 
1 Ուհան 武汉市 Wǔhàn shì Քաղաքային թաղամաս
2 Էչժոու 鄂州市 Èzhōu shì Քաղաքային թաղամաս
3 Հուանգան 黄冈市 Huánggāng shì Քաղաքային թաղամաս
4 Հուանշի 黄石市 Huángshí shì Քաղաքային թաղամաս
5 Ցզինմեն 荆门市 Jīngmén shì Քաղաքային թաղամաս
6 Ցզինչժոու 荆州市 Jīngzhōu shì Քաղաքային թաղամաս
7 Շիյան 十堰市 Shíyàn shì Քաղաքային թաղամաս
8 Սույչժոու 随州市 Suízhōu shì Քաղաքային թաղամաս
9 Սյանյան 襄阳市 Xiāngyáng shì Քաղաքային թաղամաս
10 Սյաննին 咸宁市 Xiánníng shì Քաղաքային թաղամաս
11 Սյաոգան 孝感市 Xiàogǎn shì Քաղաքային թաղամաս
12 Իչան 宜昌市 Yíchāng shì Քաղաքային թաղամաս
13 Էնշի-Տուցզյա-Մյաոսկոմի ինքնավար օկրուգ 恩施土家族苗族自治州 Ēnshī Tǔjiāzú Miáozú zìzhìzhōu Ինքնավար թաղամաս
14 Տյանմեն 天门市 Tiānmén shì Ենթաշրջանային քաղաք
15 Ցյանցզյան 潜江市 Qiánjiāng shì Ենթաշրջանային քաղաք
16 Սյանտաո 仙桃市 Xiāntáo shì Ենթաշրջանային քաղաք
17 Շեննունցզյա 神农架林区 Shénnóngjià línqū Անտառային տարածք

Տնտեսություն

խմբագրել

Մշակույթ

խմբագրել

Մարդաբանություն

խմբագրել

Հուբեյ նահանգի Յունսիայից (580-800 հազար տարի առաջ) հայտնաբերվել է Homo erectus EV 9001 և EV 9002- ի երկու գանգեր, Չժուկոուդյանում՝ սինանթրոպոս, Բայլունդունում (Bailong Cave) (550 հազար կամ 0,76 մլն տարի առաջ՝ յուանմոու մարդ, լանտյան մարդ, նանկինյան մարդ, Homo erectus-ի 7 ատամ, Չանյանում՝ Homo erectus-ի ծնոտ (220—170 հազար տարի առաջ)[4][5][5][6][7][8][9]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 国务院第七次全国人口普查领导小组办公室 中国人口普查分县资料—2020 (չին.)北京市: 中国统计出版社, 2022. — 983 p. — ISBN 978-7-5037-9772-9
  2. «土地 — 自然地理 — 湖北省人民政府门户网站». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 29-ին.
  3. Власти Китая объявили карантин в 13 городах провинции Хубэй
  4. Юньсянь: Устье реки Чайян / Quyuan River Mouth
  5. 5,0 5,1 Qin Li. Discovery of additional Homo erectus teeth in Bailongdong, Yunxi county, Hubei // Acta Anthropol. Sin., 1983, V.2, p.203.
  6. Байлундун / Bailongdong Cave
  7. Magnetostratigraphic dating of the hominin occupation of Bailong Cave, central China, 2018
  8. «'Nanjing Man' Discovery Blows Away 'Out Of Africa' Theory». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ ապրիլի 7-ին.
  9. Чанъян / Changyang

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հուբեյ» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 634