Վիքիպեդիա

Սերգեյ Մալյուտին

ռուս նկարիչ

Սերգեյ Վասիլևիչ Մալյուտին (ռուս.՝ Сергей Васильевич Малю́тин, սեպտեմբերի 22 (հոկտեմբերի 4), 1859[1], Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[2] - դեկտեմբերի 6, 1937(1937-12-06)[2][3][4][…], Մոսկվա, ԽՍՀՄ[2]), ռուս և խորհրդային նկարիչ, գրաֆիկ նկարիչ, մոդեռն և նոր ոճի ժամանակաշրջանների գրքերի նկարազարդող, ճարտարապետ, ինտերիերի ձևավորող, թատերական նկարիչ։ Հայտնի է նաև որպես առաջին ռուսական մատրյոշկայի նկարազարդման և արվեստում «a la russe» ապոլոգետ ոճի հեղինակ[6], մոդեռնի սեփական հեքիաթային «մալյուտինյան» տարբերակի ստեղծող, որը հիմնված է Հին ռուսական մոտիվների հատուկ մեկնաբանության վրա[7]։ Մալյուտինի ստեղծագործության մեջ հատկապես ցայտուն է դրսևորվել գեղանկարչությունը, կիրառական արվեստը և ճարտարապետությունը մերձեցնելու, նրանց միջև հստակ սահմանները ջնջելու և դրանց փոխադարձ հարստացման ցանկությունը[7]։ Եղել է Ռուս նկարիչների միության անդամ (1903), Պերեդվիժնիկների (1915), Հեղափոխական Ռուսաստանի նկարիչների ասոցիացիայի կազմակերպիչներից մեկը, ՌԽՖՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1932)։

Սերգեյ Մալյուտին
ռուս.՝ Сергей Малютин
Ծնվել էսեպտեմբերի 22 (հոկտեմբերի 4), 1859[1]
ԾննդավայրՄոսկվա, Ռուսական կայսրություն[2]
Վախճանվել էդեկտեմբերի 6, 1937(1937-12-06)[2][3][4][…] (78 տարեկան)
Մահվան վայրՄոսկվա, ԽՍՀՄ[2]
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ
ԿրթությունՄոսկվայի նկարչության, քանդակագործության և ճարտարապետության ուսումնարան[5]
Մասնագիտություննկարիչ, ճարտարապետ, նկարազարդող և բեմանկարիչ
ՈճArts and Crafts movement?
Ժանրդիմապատկեր
ԱնդամակցությունՀեղափոխական Ռուսաստանի նկարիչների ասոցիացիա
 Sergey Malyutin Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

խմբագրել

Ստեղծագործական գործունեության սկիզբ

խմբագրել

Սերգեյ Մալյուտինը ծնվել է Մոսկվայում, վաճառականի ընտանիքում 1859 թվականի սեպտեմբերի 22-ին (հոկտեմբերի 4)։ Նկարչի հայրը Մալոյարոսլավեցից է եղել։ Տղայի ծնվելուց մեկ տարի անց մահացել է մայրը, ևս մեկ տարի անց՝ հայրը, որից հետո Մալյուտինը մեծացել է Վորոնեժում բնակվող մորաքրոջ ընտանիքում։ Որդեգրողները երազել են տղայի առևտրական կարիերայի մասին և նրան ուղարկել են կոմերցիոն ուսումնարան։ 1863 թվականին, հաշվապահական դասընթացներն ավարտելուց հետո, Մալյուտինն աշխատել է որպես գրասենյակային ծառայող։ 1870-ականների վերջին, պերեդվիժնիկների ցուցահանդես այցելելուց հետո, Մալյուտինը որոշել է նկարիչ դառնալ[8]։

1880 թվականին Մոսկվա վերադառնալուց հետո Մալյուտինը երեք տարի նախապատրաստվել է Գեղանկարչության, քանդակագործության և ճարտարապետության ուսումնարան ընդունվելու համար՝ միաժամանակ աշխատելով որպես գծագրող Բրեստի երկաթուղու վարչությունում։ 1883 թվականին ընդունվել է ուսումնարան որպես ազատ ունկնդիր, անմիջապես պատկերանկարչության դասարան՝ շրջանցելով տարրական և գլխավոր դասարանները, իսկ մեկ տարի անց դարձել է լիարժեք ուսանող՝ ամբողջովին ազատվելով ուսման վարձից[8]։ Պատկերանկարչության դասարանում Մալյուտինի ուսուցիչներն են եղել Իլարիոն Պրյանիշնիկովը և Պավել Սորոկինը, նատուրալիստական դասարանում՝ Եվգրաֆ Սորոկինը և Վլադիմիր Մակովսկին։ 1886 թվականին, ավարտելով ուսումը, ստացել է փոքր արծաթե մեդալ, իսկ 1890 թվականին՝ ոչ դասարանային նկարչի կոչում։ Նկարչի վաղ շրջանի աշխատանքներն առանձնանում են մեծ բազմազանությամբ․ նկարել է պերեդվիժնիկների ոճին մոտ ժանրային տեսարաններ, պատմական նկարներ և բնանկարներ։ 1891-1893 թվականներին Մալյուտինը նկարչություն է դասավանդել Մոսկվայի Ելիզավետինյան ինստիտուտում։

1896 թվականին Մալյուտինը դաձել է Մոսկվայի նկարիչների ընկերակցության անդամ, 1900 թվականին՝ «Արվեստի աշխարհ» գեղարվեստական միավորման անդամ։ Նրա անունը բազմիցս հայտնվել է համանուն ամսագրի էջերում[8]։

Համագործակցություն Սավվա Մամոնտովի հետ

խմբագրել

1896 թվականին, նկարիչների խմբի կազմում Սերգեյ Մալյուտինը երկար ժամանակ մասնակցել է Նիժնի Նովգորոդի ցուցահանդեսում Հյուսիսային տաղավարի համար դեկորատիվ վահանակի ստեղծմանը։ Այնտեղ նրան նկատել է Սավվա Մամոնտովը և հրավիրել աշխատել Նիժնի Նովգորոդի օպերայի դեկորացիայի վրա։ Մալյուտինի՝ որպես թատրոնի դեկորատորի գործունեությունը սկսվել է «Սամսոն և Դալիլա» բեմադրությամբ, իսկ 1897 թվականին Մոսկվայի մասնավոր օպերայում նա մասնակցել է Նիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակովի «Սադկո» օպերայի բեմադրությանը։ Մամոնտովի խնդրանքով Մալյուտինը մասնակցել է նաև Ալեքսանդր Պուշկինի ծննդյան 100-ամյակի առթիվ հրատարակված «Հեքիաթ Ցար Սալթանի մասին» և «Ռուսլան և Լյուդմիլա» գրքերի նկարազարդմանը։

1890-ական թվականներին մոսկովյան «Երեխաների կրթություն» խաղալիքների արվեստանոցում Մալյուտինը խառատ Վասիլի Զվյոզդոչկինի հետ պատրաստել է առաջին մատրյոշկա խաղալիքը[6]։ Ութ տեղանոց տիկնիկը, որը կոչվում էր «Մատրյոնա», կլոր դեմքով գեղջկուհի էր՝ ասեղնագործված վերնաշապիկով, սարաֆանով և գոգնոցով, ծածկված գունավոր գլխաշորով, ձեռքերում բռնած սև աքաղաղ[9][10][11]։ Սև աքաղաղով աղջկան հետևում էր մի տղա, հետո նորից աղջիկ։ Բոլոր մատրյոշկաները տարբերվում էին միմյանցից, իսկ վերջինը՝ ութերորդը, պատկերում էր բարուրված մանչուկ։ Մատրյոշկա տիկնիկի նախատիպը ճապոնական ավանդական տիկնիկն էր, որը Ճապոնիայից բերել էր Սավվա Մամոնտովի կինը՝ Ելիզավետան, և որը Մալյուտինը վերակերտել է ռուսական ոճով[6][12]։ Չնայած դրան, Սերգեյ Մալյուտինի աշխատանքի մի շարք հետազոտողներ կասկածի տակ են դնում նրա մասնակցությունը մատրյոշկա տիկնիկի ստեղծմանը, քանի որ ոչ մի էսքիզ կամ գծանկար չի պահպանվել, որը կհաստատեր առաջին տիկնիկի հեղինակի ինքնությունը[13]։

Համագործակցություն Մարիա Տենիշևայի հետ

խմբագրել
 
Վերնատնակը Տալաշկինոյում

Սերգեյ Մալյուտինի ճարտարապետական ստեղծագործության սկիզբը կապված է իշխանուհի Մարիա Տենիշևայի կալվածքի հետ Տալաշկինոյում։ Նրանց համագործակցությունը սկսվել է Ֆլյոնովոյի Սուրբ Հոգու եկեղեցու նախագծման ճարտարապետական մրցույթին մասնակցելուց։ Նկարչի նախագիծն առավելագույնս բավարարել է իշխանուհի Տենիշևայի պահանջները, և Մալյուտինը ստացել է կալվածք տեղափոխվելու հրավեր։ 1900 թվականի գարնանը նա ընտանիքով բնակություն է հաստատել այնտեղ՝ դառնալով գեղարվեստի արվեստանոցների ղեկավար, որոնք էլ օրինակ են ծառայել ռուսական արվեստի արդյունաբերության հետագա զարգացման համար[8]։

1901 թվականին Սերգեյ Մալյուտինն առաջարկել է խաչա-գմբեթավոր եկեղեցու կառուցվածքի նախագիծ, որն ավարտվում էր սոխաձև գմբեթով, ողնափայտանման կիսակլոր վահանաձև ճակատազարդով և տեղակայված էր դարավանդավոր բլրի վերևում։ Տաճարը առատորեն զարդարված էր բուսական զարդանախշերով կերամիկական սալերով, մուտքի վերևի արևմտյան ճակատին պետք է լիներ «Անձեռակերտ Փրկչի» սրբապատկերը[14]։ Մալյուտինն առաջարկել էր առատորեն զարդարել եկեղեցու արտաքին մասը նկարներով, որոնք հեռու էին պաշտամունքային թեմաներից։ Նրա մոտիվները ներառում էին դաշտային ծաղիկներ և հեքիաթային ձիեր։ Թեև տաճարը կառուցվել է Մալյուտինի նախագծով և նրա անմիջական հսկողության ներքո, տաճարի ստեղծումը երկար ժամանակ վերագրվել է այլ հեղինակների[15][Նշում 1][16]։

Իշխանուհի Մարիա Տենիշևային դուր է եկել Մալյուտինի աշխատանքի ոճը, ուստի նա վստահել է նրան ամբողջ շենքերի համալիրը, որը նախատեսել է կառուցել կալվածքի համար։ Կալվածքում նրա առաջին շենքը իր սեփական փայտե երկհարկանի առանձնատունն է եղել, որի երկրորդ հարկում գտնվել է նկարչի արվեստանոցը։ Նախշավոր նկարներով, ծաղկավոր գանգուրներով, կենդանիներով ու թռչուններով կոմպոզիցիան ժողովրդական հեքիաթներից տուն է հիշեցրել[7]։ Նկարչի մեկ այլ շինություն կալվածքում, որը չի պահպանվել, եղել է տնային թատրոնը, որը կառուցվել է Տալաշկինոյի այգում։ Շենքի արտաքին դեկորը բավականին պարզ էր, բաղկացած դեկորատիվ եզրազարդից և թիթեղներից, սակայն Մալյուտինի ամբողջ ուշադրությունը կենտրոնացած էր շենքի ներքին ձևավորման վրա[7]։ Տալաշկինոյի կալվածք այցելելած Սերգեյ Դյագիլևը, այդ շենքը բնութագրել է հետևյալ կերպ․

  Այն, ինչի մասին Վասնեցովը երազում էր իր ճարտարապետական նախագծերում, ինչին ձգտում էր շնորհալի Յակունչիկովան իր ճարտարապետական խաղալիքներով, այստեղ իրականություն է դարձել։ Բացի այդ, այս ամենը ոչ թե վասնեցովյան կամ յակունչիկյան ոճի է, այլ տիպիկ մալյուտինյան է, միաժամանակ ռուսական գյուղական, թարմ, ֆանտաստիկ և գեղատեսիլ[7]։  

Սերգեյ Մալյուտինի վերջին աշխատանքը Մարիա Տենիշևայի համար Սմոլենսկի ռուսական հնության թանգարանի շենքն է եղել, որտեղ իշխանուհին նախատեսել է զետեղել իր կիրառական արվեստի հավաքածուն[17][18]։ 1903 թվականի սկզբին նա ավարտել է շենքի էսքիզը, բայց շուտով նրա և իշխանուհու միջև բոլոր հարաբերությունները խզվել են, և աշխատանքն ավարտել է Վիկտոր Վասնեցովը։ Նույն թվականին Մալյուտինն ավարտել է նկարիչ Վասիլի Բակշեևի տան մեծ միջանցքի և ճաշասենյակի և Մոսկվայի Լանգովոյ բնակելի շենքի ինտերիերը[7]։

Հետագա գործունեություն

խմբագրել
 
Պյոտր Պերցովի տունը

1903 թվականի աշնանը Սերգեյ Մալյուտինը մեկնել է Մոսկվա, որտեղ մշտական աշխատանքի է անցել Մոսկվայի գեղանկարչության, քանդակագործության և ճարտարապետության ուսումնարանում որպես դասախոս[19] և դարձել է «Ռուս նկարիչների միության» անդամ[8]։ 1905-1906 թվականների ձմռանը Մալյուտինը մասնակցել է Պյոտր Պերցովի բազմաբնակարան շենքի ճակատների և ինտերիերի ձևավորման մրցույթին Պրեչիստենսկայա առափնյա տարածքում և, թեև նա զբաղեցրել է երկրորդ տեղը, սակայն տան ապագա տիրոջն ավելի շատ դուր է եկել Սերգեյ Մալյուտինի աշխատանքը, որն անսովոր և հետաքրքիր է եղել, բայց այնքան էլ չի համապատասխանել մրցակցության պայմաններին[20][21][22]։ Նկարչի առաջարկությամբ կերամիկական խճանկարի ստեղծման համար հրավիրվել են Ստրոգանովի ուսումնարանի շրջանավարտները «Մուրավա» արտելից։ Մալյուտինը ինտերիերը նախագծել է ռուսական ոճով՝ փորագրված փայտե տարրերի առատությամբ, որոնք պատրաստվել են Նիժնի Նովգորոդի մարզի արհեստավորների կողմից[23][24][25]։ 1906 թվականի մայիսին նորակառույց շենք են տեղափոխվել առաջին բնակիչները, այդ թվում՝ Մալյուտինը կնոջ և չորս երեխաների հետ, որոնք բնակություն են հաստատել վերջին հարկում, իսկ նրա նկարները պահվել են շենքի նկուղներից մեկում։ 1908 թվականի գարնանը Մոսկվայի ջրհեղեղից վնասվել են տան նկուղները։ Նրա կինը՝ Ելենա Կոնստանտինովնա Մալյուտինան, փորձելով ամուսնու աշխատանքները փրկել ջրից, սաստիկ մրսել է և մահացել։ Նկարչի անավարտ նկարներից մի քանիսը կորել են՝ այդ թվում «Արքայադուստրը», «Լեշիյ», «Բաբա Յագա», ինչպես նաև «Կուլիկովոյի դաշտ» մոնումենտալ կտավը[22][26]։

1913 թվականին Մալյուտինը դարձել է «Պերեդվիժնիկների ընկերակցության» անդամ, իսկ մեկ տարի անց` Գեղարվեստի ակադեմիայի ակադեմիկոս։ Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո Մալյուտինը, ով ծայրահեղ քննադատորեն է վերաբերվել «ձախ» ավանգարդին, միացել է երիտասարդ ավանդապահ նկարիչներին՝ 1922 թվականին դառնալով Հեղափոխական Ռուսաստանի նկարիչների ասոցիացիայի կազմակերպիչներից մեկը։ 1918–1923 թվականներին դասավանդել է Բարձրագույն գեղարվեստա-տեխնիկական արվեստանոցներում, միաժամանակ (1918–1921) մասնակցել է «ՌՈՍՏԱ երգիծական լուսամուտների» ստեղծմանը[8]։

1920-ական թվականներին Մալյուտինը նկարել է Իվան Ժոլտովսկու (1919), գրողներ Դմիտրի Ֆուրմանովի (1922), Նիկոլայ Մորգունովի (1924), Ալեքսանդր Սերաֆիմովիչի (1927) և դերասանուհի Օլգա Կնիպպեր-Չեխովայի (1925) դիմանկարները։ Ընդհանուր առմամբ նկարել է ավելի քան երեք հարյուր դիմանկար, իսկ Դմիտրի Ֆուրմանովի դիմանկարը դարձել է խորհրդային դիմանկարի լավագույն գործերից մեկը[27]։ Արվեստագիտության թեկնածու Վալենտինա Կնյազևան կարծում էր, որ Մալյուտինի նկարը հիմք է դարձել ապագա սոցիալիստական ռեալիզմի մեթոդի համար[28], քանի որ այն հերոսի անհատականության մեջ փոխանցում է ինչպես անհատական սկիզբը, այնպես էլ իր ժամանակի մարդու բնորոշ հատկանիշները[29]։ 1927-1931 թվականներին Սերգեյ Մալյուտինը եղել է «Ռեալիստ նկարիչների միավորման» գեղարվեստական խմբի անդամ։

Նկարչի վերջին նշանակալից աշխատանքներից մեկը 1936 թվականի «Պարտիզան» կտավն է՝ նվիրված քաղաքացիական պատերազմին, իսկ վերջին աշխատանքը՝ պրոֆեսոր Վասիլի Շերվինսկու դիմանկարը։

Սերգեյ Մալյուտինը մահացել է 1937 թվականի դեկտեմբերի 6-ին Մոսկվայի Դևիչյե Պոլում գտնվող կլինիկայում 78 տարեկան հասակում[8]։ Թաղված է մոսկովյան Խամովնիկի Նովոդևիչյան գերեզմանատանը։

Ճանաչում

խմբագրել

Սերգեյ Մալյուտինը մասնակցել է 1893, 1896, 1903 թվականների Նկարիչների մոսկովյան ընկերակցության, 1898 թվականի մյունխենյան սեցեսիոնի, 1901-1903 թվականների 36 նկարիչների ցուցահանդեսներին։ Մալյուտինը մասնակցել է նաև 1900 թվականի Փարիզի համաշխարհային ցուցահանդեսին, 1906 թվականին Փարիզում կայացած ռուսական արվեստի ցուցահանդեսին, 1906-1907 և 1922 թվականներին Բեռլինում կայացած ցուցահանդեսներին, 1924-1925, 1929 թվականներին ԱՄՆ-ում կայացած շրջիկ ցուցահանդեսներին, 1930 և 1931 թվականներին Մոսկվայում կայացած «Սոցիալիստական շինարարությունը խորհրդային արվեստում» ցուցահանդեսներին, 1932-1934 թվականներին Մոսկվայում և Լենինգրադում կայացած «ՌԽՖՍՀ նկարիչներ XV տարի» ցուցահանդեսներին և այլ ցուցահանդեսների։

Մալյուտինի ստեղծագործությունները գտնվում են խոշոր թանգարանային հավաքածուներում, այդ թվում՝ Տրետյակովյան պատկերասրահում, Ռուսական պետական թանգարանում, Պուշկինի կերպարվեստի թանգարանում և այլն։

Նկարչի աշակերտներից են Վիտոլդ Բյալնիցկի-Բիրուլյան, Ալեքսանդր Գերասիմովը, Սերգեյ Գերասիմովը, Բորիս Իոգանսոնը, Պավել Կորինը, Վասիլի Մեշկովը և Կոնստանտին Յուոնը։

Ստեղծագործություն

խմբագրել

Գեղանկարչություն

խմբագրել
 
Դմիտրի Ֆուրմանովի դիմանկարը, 1922, Պետական Տրետյակովյան պատկերասրահ

Մալյուտինի 19-րդ դարի վերջի և 20-րդ դարի սկզբի նկարներին բնորոշ է «պերեդվիժնիկական» կենցաղագրությունը, երբեմն՝ սոցիալ- քննադատական։ Որպես դիմանկարիչ՝ նա էվոլյուցիայի էր ենթարկվել 20-րդ դարասկզբի ազատ, դինամիկ գեղանկարչությունից մինչև 1910–1920 թվականների խիստ, գրաֆիկական ոճ։

Նկարազարդումներ և գրքային գրաֆիկա

խմբագրել

Նկարազարդումների և գրաֆիկայի մեջ նա ցուցադրել է ռուսական մոդեռնի լավագույն գծերը։ Մալյուտինի տաղանդն ակնհայտորեն դրսևորվեց ռուսական հեքիաթների և Ալեքսանդր Պուշկինի հեքիաթային ստեղծագործությ��ւնների նկարազարդումների մեջ՝« Հեքիաթ Սալթան թագավորի մասին» (1897), «Ռուսլան և Լյուդմիլա» (1898), «Հեքիաթ մեռած արքայադստեր և յոթ զինվորների մասին» (1910), «Ոսկե աքաղաղ» (1913), ինչպես նաև «Երգ մարգարե Օլեգի մասին» «Ասք Իգորի ճակատամարտի մասին»։ Բացի այդ, նկարիչը ստեղծել է գեղեցիկ ջրաներկներ՝ «Սադկո» (1906), «Կոշչեի վերնատունը» (1909)։

Թատերական աշխատանքներ

խմբագրել

Բացի Մոսկվայի Սոլոդովնիկովի անվան թատրոնի վաղ շրջանի աշխատանքներից, ուշադրության են արժանի նրա օպերաների դեկորացիայի էսքիզները՝ Նիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակովի «Սադկո» (1897, Կոնստանտին Կորովինի հետ համատեղ) և «Կաշչեյ Անմահ» (1902), Վալենտին Սերովի «Իլյա Մուրոմեց» (1899), բեմադրված Մոսկվայի մասնավոր ռուսական օպերայում և «Ասկոլդի գերեզմանը» (1912), «Շչելկունչիկ» (1913) բալետի համար։

Ճարտարապետություն

խմբագրել
 
Սուրբ Հոգու տաճար Ֆլյոնովում

«Տալաշկինո» կալվածքում նախագծել է հանրահայտ «Տերեմոկ»-ը ուսումնարանի գրադարանի համար և 200 հանդիսատեսի համար նախատեսված ժողովրդական թատրոնը, Մոսկվայում Մալյուտինի նախագծով, կառուցվել է հայտնի Պերցովի տունը, որը գտնվում է Քրիստոս Փրկչի տաճարից ոչ հեռու (ճարտարապետ Նիկոլայ Ժուկովի հետ համատեղ շինարարությունը ղեկավարել է Բորիս Շնաուբերտը)։

Նախագծեր և շինություններ

խմբագրել
  • «Տերեմոկ» և դարպաս-դռնակ Ֆլյոնովում (1900-1901, Տալաշկինո, Սմոլենսկի մարզ),
  • Սեփական տուն (1900-1902, Տալաշկինո), չի պահպանվել,
  • Թատրոնի ինտերիերի ձևավորում (1902, Տալաշկինո),
  • Ճարտարապետական ֆանտազիաներ ռուսական ոճով (1903, ?),
  • Բազմաբնակարան շենք Պերցովոյում՝ ճարտարապետ Նիկոլայ Ժուկովի հետ համատեղ։ Շինարարությունը ղեկավարել է Բորիս Շնաուբերտը (1905-1907, Մոսկվա, Պրեչիստենսկայա առափնյա տարածք, 35),
  • Պերցովների բնակարանի ինտերիերի ձևավորում իրենց բազմաբնակարան շենքում, ներառյալ կահույքի նախագծերի մշակումը (1905-1907, Մոսկվա, Պրեչիստենսկայա առափնյա տարածք, 35),
  • Սուրբ Հոգու տաճար Ֆլյոնովոյում (1900-ական թվականներ, Տալաշկինո), մասնակիորեն նախագծվել է Մալյուտինի կողմից, ավարտվել ճարտարապետ Վլադիմիր Սուսլովի և իշխանուհի Մարիա Տենիշևայի մոդելի հիման վրա,
  • Զ. Ա. Պերցովի ամառանոցի նախագիծը (1900-ականներ), չի իրականացվել,
  • Նկարիչ Վասիլի Բակշեևի ինտերիերի ձևավորումը տան տիրոջ հետ միասին (1900-ականներ, Մոսկվա, Չորրորդ Ռոստովյան նրբանցք) չի պահպանվել,
  • «Ռուսական հնություններ» Սմոլենսկում Հնությունների տուն-թանգարան։

Դեկորատիվ կիրառական արվեստ

խմբագրել

Նկարազարդել է առաջին ռուսական «մատրյոշկան»[30]։ Մասնակցել է Մարիա Տենիշևայի կալվածքում Վ. Վ. Անդրեևի նվագախմբի համար բալալայկայի նկարազարդմանը։ 1890-ականների վերջից մշակել է կահույքի, սպասքի, ասեղնագործության ևոսկերչական զարդերի էսքիզներ։

Աշխատանքներ

խմբագրել
  • «Հորդա»,
  • «Ըստ փուլերի» (1890, Պետական Տրետյակովյան պատկերասրահ),
  • «Ընկերուհիներ» (1893, Պետական Տրետյակովյան պատկերասրահ),
  • «Նկարազարդումներ Սալթան թագավորի հեքիաթի համար» (Պետական Տրետյակովյան պատկերասրահ),
  • «Մանկական դիմանկար» (Պետական Տրետյակովյան պատկերասրահհ),
  • «Հեքիաթ» (Պետական Տրետյակովյան պատկերասրահ),
  • «Ինքնանկար մուշտակով» (1901, Պետական Տրետյակովյան պատկերասրահ),
  • «Նկարազարդումներ «Ռուսլան և Լյուդմիլայի համար» (Ռուսական պետական թանգարան),
  • «Նկարազարդումներ «Սալթան թագավորի հեքիաթի համար» (Ռուսական պետական թանգարան),
  • Վերա Մալյուտինայի՝ նկարչի դստեր դիմանկարը (1909, Ռուսական պետական թանգարան),
  • Վասիլի Պերեպլյոտչիկովի դիմանկարը (1912, Ռուսական պետական թանգարան),
  • Մ. Վ. Նեստերովի դիմանկարը (1913, գունամատիտ, Պետական Տրետյակովյան պատկերասրահ),
  • Կ. Ֆ. Յուոնի դիմանկարը (1914, գունամատիտ, Պետական Տրետյակովյան պատկերասրահ),
  • Գրիգորի Պերեդերիի դիմանկարը (1919, գունամատիտ, Չելյաբինսկ քաղաքի արվեստի պատկերասրահ),
  • «Դմիտրի Ֆուրմանովի դիմանկարը» (1922, Պետական Տրետյակովի պատկերասրահ),
  • «Պարտիզան» (1936, Ռուսաստանի զինված ուժերի կենտրոնական թանգարան, Մոսկվա)։

Ժամանակակիցների հուշերից

խմբագրել
  Մալյուտինը ուրախ և սրամիտ կերպով ռուսական հանրաճանաչ լորետախտակները վերածում է դեկորատիվ արվեստի։ Բայց Մալյուտինի իրական տարերքը բնօրինակից, պլեներից նկարելն է։ Այդ բնագավառում նա մրցակիցներ չէր ճանաչում, չնայած այն բանին, որ բեմ դուրս եկավ Կոնստանտին Կորովինի և Վալենտին Սերովի հետ միաժամանակ։  
  Իմ արվեստանոցի ղեկավարը Ս.Վ.Մալյուտինն էր։ Թուլակազմ էր, փոքրիկ, նա ամեն ինչով փոքր էր, բացի տաղանդից»[31]։
- Իշխանուհի Մարիա Տենիշևա
  
  Նրա բնավորությունը ծանր էր։ Նա բացարձակապես չէր կարողանում լեզու գտնել ոչ մեկի հետ, ոչ մի տեղ։ Հիվանդագին կասկածը, վրդովմունքն ու ինքնասիրությունը նրան հանգիստ չէին տալիս։ Նա կասկածում էր իր բոլոր օգնականներին, որ վերցնում են իր նկարները և կարող են դրանք փոխ առնել և ներկայացնել որպես իրենցը, միշտ դժգոհում էր ինչ-որ մեկից և իրեն միշտ վիրավորված էր համարում[31]։
- Իշխանուհի Մարիա Տենիշևա
  

Գրականություն

խմբագրել
  • Абрамова А. В. Жизнь художника Сергея Малютина. — М: Изобразительное искусство, 1978. — 272 с. — 200 000 экз.
  • Абрамова А. В. Сергей Васильевич Малютин. 1959—1937. — М.: Искусство, 1952. — 15 000 экз.
  • Бенуа А. Н. История русской живописи в XIX веке / [сост. вступ. ст. и коммент. В. М. Володарского]. — Москва: Республика, 1995. — 446, [2] с.: ил.
  • Бенуа Александр. «Русская школа живописи»
  • Выставка произведений С. В. Малютина. Каталог. — М., 1936;
  • Глаголь С., Остроухов И. «Художественная галерея П. и С. Третьяковых»;
  • Галина Владимировна Голынец Сергей Васильевич Малютин / Оформление серии В. Д. Гончаренко. — Л.: Художник РСФСР, 1974. — 68 с. — (Массовая библиотечка по искусству). — 20 000 экз. (обл.)
  • Дягилев С. Несколько слов о С. В. Малютине // Мир Искусства, 1903. — № 4.
  • Илюшин И. С. В. Малютин [1859—1937]. — Москва: Изд-во Гос. Третьяковской галереи, 1953. — 52 с.
  • Талашкино: Изделия мастерских кн. М. Кл. Тенишевой. — Петроград: Содружество, 1905. — 79, 109 с., 67 л. ил. Содерж.: Воспоминание о Талашкине / Н. Рерих. Изделия мастерских кн. М. Кл. Тенишевой / Сергей Маковский
  • Маковский С. «Страницы художественной критики» (книга II);
  • Сарабьянов Д. В. С. В. Малютин. — М.: Советский художник, 1952. — 74 с.
  • Малютин С. В. Избранные произведения [Текст]: [Альбом] / [авт. вступ. ст. и сост. Г. В. Голынец; фот. С. А. Тартаковский, В. Г. Кравчук]. — Москва: Советский художник, 1987. — [136] с.: ил., цв. ил. — (Избр. произведения сов. художников).
  • Нащокина М. B. Архитекторы московского модерна. Творческие портреты. — 3-е изд. — М.: Жираф, 2005. — С. 321—327. — 2500 экз. — ISBN 5-89832-043-1.
  • Кочанова В. И. Храм Св. Духа во Флёнове. Страницы истории (по материалам графической коллекции Смоленского музея-заповедника) // Музейный вестник : Журнал. — 2012. — № 6. — С. 75—89.
  • Журавлёва Л. С. Талашкино. Очерк-путеводитель. — М: Изобразительное искусство, 1989. — 280 с. — 50 000 экз. — ISBN 5-85200-016-7
  • Михайлова С. Н. Усадьба Талашкино Тенишевых // Знаменитые усадьбы Смоленщины : Сборник. — 2011. — С. 376—393.

Նշումներ

խմբագրել
  1. ↑ Так, например, в своей ранней книге 1952 года о Сергее Малютине Абрамова никак не соотносила храм в Талашкино с творчеством художника, хотя кратко рассказывала о его работе по заказам Тенишевой

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 RKDartists (նիդերլ.)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Малютин Сергей Васильевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 RKDartists (նիդերլ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Bowlt J. E. Malyutin, Sergey Vasil’yevich // Grove Art Online / J. Turner — [Oxford, England], Houndmills, Basingstoke, England, New York: OUP, 2018. — doi:10.1093/GAO/9781884446054.ARTICLE.T053614
  5. ↑ Ռուսերեն Վիքիպեդիա (ռուս.) — 2001.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Дарья Пащенко (2022 թ․ դեկտեմբերի 21). «История матрёшки». Дилетант. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հուլիսի 19-ին. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 19-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Михайлова Л. Г. Поиск национального стиля в архитектуре С. В. Малютина // Академический вестник Уралниипроект РААСН. — 2014. — № 2. — С. 27—32. — УДК 7.035.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 Анастасия Громова (2016 թ․ հոկտեմբերի 4). «Первое лицо русской матрёшки». Регнум. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հուլիսի 19-ին. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 19-ին.
  9. ↑ Л. Ларина. Русская матрешка // газета «Неделя», № 29, 1984.
  10. ↑ Н. Модестов. Где матрешка родилась // «Правда» от 13 апреля 1987
  11. ↑ Ю. В. Бромлей, Р. Г. Подольный Создано человечеством. — Москва: Политиздат, 1984. — 272 с.
  12. ↑ Анастасия Войко. «Как появились матрешки». Культура.РФ. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հուլիսի 19-ին. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 19-ին.
  13. ↑ Дайн Г. Л. Игрушечных дел мастера. — Москва : Просвещение, 1994. — С. 60–61. — 228 с.
  14. ↑ Кочанова, 2012, էջ 79—80
  15. ↑ Абрамова, 1978, էջ 97
  16. ↑ Абрамова, 1952, էջ 18—23
  17. ↑ «Художественная галерея». Культурное наследие земли Смоленской.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  18. ↑ Лисовский Владимир VII // Архитектура России XVIII – начала XX века // Поиски национального стиля. — Белый город, 2009. — 567 с.
  19. ↑ Михайлова, 2011
  20. ↑ Дроздов Д. П. Тургеневская, Цветной бульвар, Пушкинская, Кропоткинская. Пешеходные прогулки в окрестностях метро. — Москва: Центрполиграф, 2017. — ISBN 978-5-227-07551-2
  21. ↑ Жукова А. В. Как читать и понимать Москву. — Москва: АСТ, 2018. — ISBN 978-5-17-099870-8
  22. ↑ 22,0 22,1 Романюк С. К. Остоженка, Пречистенка, Остров и их окрестности. — Москва: Центрполиграф, 2016. — ISBN 978-5-227-06582-7
  23. ↑ Судец Наталья (2015 թ․ դեկտեմբերի 25). «Монпарнас по-московски». Страна.Ru. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 4-ին.
  24. ↑ Перцов П. Н. Воспоминания. — Москва: Кучково поле, 2017. — ISBN 978-5-9950-0790-6
  25. ↑ Гнилорыбов П. А. Москва в эпоху реформ. От отмены крепостного права до Первой мировой войны. — Москва: ЭКСМО, 2017. — ISBN 978-5-699-92281-9
  26. ↑ Громова Анастасия (2016 թ․ հոկտեմբերի 4). «Первое лицо русской матрёшки». ИА REGNUM. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 10-ին.
  27. ↑ {Сопоцинский О. И. Советское искусство. Живопись // Всеобщая история искусств в 6 томах. — М.: Искусство, 1966. — Т. 6. Книга II. — С. 104. — 848 с. — 60 200 экз.
  28. ↑ Князева, 1967, էջ 77
  29. ↑ Князева В. П. Ассоциация художников революционной России. — Л.: Художник РСФСР, 1967. — С. 69—77. — 88 с. — 5000 экз.
  30. ↑ «Кустарный музей — исторические места Москвы | Узнай Москву» (ռուսերեն). um.mos.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ նոյեմբերի 11-ին. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  31. ↑ 31,0 31,1 М. Тенишева. Впечатления моей жизни. Воспоминания. — М.: «Захаров», 2002, ISBN 5-8159-0226-8

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սերգեյ Մալյուտին» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սերգեյ_Մալյուտին&oldid=9795326» էջից