Պետական գրական թանգարան

Պետական գրական թանգարան
Տեսակ	թանգարան
Երկիր	Ռուսաստան
Տեղագրություն	Մոսկվայի կենտրոնական վարչական շրջան
Վայր	Մոսկվա
Ղեկավարության նստավայր	Խամովնիկի շրջան, Մոսկվայի կենտրոնական վարչական շրջան, Մոսկվա, Ռուսաստան
Հիմնադրվել է	1934
Այցելուներ	100 000 մարդ
Տնօրեն	Դմիտրի Բակ
Կայք	goslitmuz.ru

Վլադիմիր Դալի անվան ռուս գրականության պատմության պետական թանգարան (ռուս.՝ Госуда́рственный музе́й исто́рии росси́йской литерату́ры и́мени В.И. Да́ля), ռուս գրականության պատմության ամենամեծ թանգարանը Ռուսաստանում, որը ստեղծվել է Վլադիմիր Բոնչ-Բրյուևիչի նախաձեռնությամբ։ 2021 թվականի դրությամբ թանգարանը ներառում է 12 բաժանմունք, ֆոնդերը բաղկացած են ավելի քան 600,000 պահուստային միավորից^[1]։

Թանգարանի տնօրինությունը գտնվում է Մոսկվայի Զուբովսկի Բուլվար 15, շենք 1 հասցեում։

Պատմություն

Վլադիմիր Դալի անվան ռուս գրականության պատմության պետական թանգարանը (Պետական գրական թանգարան) հարուստ և բարդ պատմություն ունի։ Ըստ կենտրոնական գրական թանգարանի հայեցակարգի հեղինակ Վլադիմիր Դմիտրիևիչ Բոնչ-Բրյուևիչի (1873-1955)՝ թանգարանի գաղափարը ձևավորվել է դեռևս 1903 թվականին, երբ նա գտնվել է Ժնևում վտարանդիության մեջ։ Ներկայիս Վլադիմիր Դալի անվան ռուս գրականության պատմության պետական թանգարանի պատմությունը սկիզբ է առել ռուս մեծ դասականների ժառանգությանը նվիրված երկու թանգարանների ստեղծմամբ։ Անտոն Չեխովի անվան Մոսկվայի պետական թանգարանը հիմնադրվել է 1921 թվականի հոկտեմբերին, ��րա հավաքածուները հիմնականում գտնվում են Վլադիմիր Դալի անվան պետական պատմական թանգարանի ֆոնդերում, որը թվագրվում է այդ թվականով^[2]^[3] և 2021 թվականի հոկտեմբերին նշել է ստեղծման հարյուրամյակը^[4]։

Մեկ այլ ռուս դասականի՝ Ֆեոդոր Դոստոևսկու թանգարան ստեղծելու նախաձեռնությունը նույնպես առաջ է քաշվել 1921 թվականին՝ գրողի հարյուրամյակի նախօրեին։ Դոստոևսկու թանգարանը հիմնադրվել է 1928 թվականին, իսկ 1940 թվականին այն դարձել է երկրի գլխավոր գրական թանգարանի մի մասը։

Վ. Ի. Դալի անվան գրականության պետական պատմական թանգարանի պատմության մեջ առանձնահատուկ նշանակություն ունի 1933 թվականին Վլադիմիր Բոնչ-Բրյուևիչի նախաձեռնությամբ Գեղարվեստական գրականության, քննադատության և լրագրության կենտրոնական թանգարանի ստեղծումը։ Նրա ֆոնդային հավաքածուները ներառել են թանգարանային իրեր, որոնք ձեռք են բերվել 1931 թվականին ստեղծված Պետական հանձնաժողովի աշխատանքի արդյունքում՝ արտերկրում գտնվող ԽՍՀՄ ժողովուրդների գրականության և արվեստի հուշարձանները բացահայտելու նպատակով։ Հանձնաժողովի աշխատանքն ապահովելու համար հատկացվել են զգալի ֆինանսական միջոցներ, այդ թվում՝ ոսկու արժութային պահուստներից։

1934 թվականի հուլիսի 16-ին Կրթության ժողովրդական կոմիսար Անդրեյ Բուբնովի հրամանով Գեղարվեստական գրականության, քննադատության և ժուռնալիստիկայի կենտրոնական թանգարանը լուծարվել է, փոխարենը ստեղծվել է Պետական գրական թանգարան, որն այդ կարգի համաձայն այլևս չի ունեցել իրավական ինքնավարություն և ընդգրկվել է Վլադիմիր Լենինի անվան ԽՍՀՄ պետական գրադարանի կազմում։ 1930-ական թվականների վերջին թանգարանի հավաքածուն ներառել է հարյուր հազարավոր ցուցանմուշներ՝ ձեռագրեր, գրքեր, փաստաթղթեր, լուսանկարներ, նկարներ, գրաֆիկա, դեկորատիվ և կիրառական արվեստի գործեր և հուշային առարկաներ։ Թանգարանում հայտնվել են բազմաթիվ արժեքավոր հավաքածուներ, ստեղծվել է բարձր պրոֆեսիոնալ թիմ, սկսվել է ինտենսիվ գիտահրատարակչական գործունեություն։

Մինչև 1941 թվականը թանգարանի ֆոնդը բաղկացած է եղել ավելի քան երեք միլիոն ցուցանմուշներից և ներառել է ձեռագրեր, գրքեր, փաստաթղթեր, լուսանկարներ, ինչպես նաև դեկորատիվ և կիրառական արվեստի առարկաներ և գրողների և բանաստեղծների հուշային առարկաներ։ Նույն թվականին ԽՍՀՄ կառավարության որոշմամբ ձեռագրերի հավաքածուի իրերի մեծ մասն առգրավվել և փոխանցվել է ՆԳԺԿ գլխավոր արխիվի տնօրինությանը՝ Գրականության և արվեստի կենտրոնական պետական արխիվի կազմակերպման համար^[1]։

ՌԽՖՍՀ Ժողովրդական կոմիսարների խորհրդի 1943 թվականի հոկտեմբերի 6-ի «Մանկավարժական գիտությունների ակադեմիայի կազմակերպման մասին» որոշման համաձայն՝ Պետական գրական թանգարանը (ՊԳԹ) լուծարվել է։ Միայն մեկուկես ամիս անց Բոլշևիկների համամիութենական կոմունիստական կուսակցության կենտրոնական կոմիտեին ուղղված մի շարք դիմումներից հետո իրավիճակը վերանայվել է և թանգարանը վերականգնվել է որպես անկախ հաստատություն։ Իրավիճակը կայունանալուն պես թանգարանը վերսկսել է ընդլայնել իր հավաքածուները՝ ներառյալ ձեռագրերը^[1]։ Պատերազմի տարիներին թանգարանը ստացել է մոտ 5000 փաստաթուղթ, որոնք առգրավվել են բռնադատված գրողներից և գրական գործիչներից, իսկ 1950-1960-ական թվականներին ձեռք էին բերվել մեծ քանակությամբ գրական և վավերագրական նյութեր։ Ներկայումս Վլադիմիր Դալի անվան ռուս գրականության պատմության պետական թանգարանի ձեռագրերի հավաքածուների բաժնում պահվում են ավելի քան 80000 ձեռագիր, որոնք միավորված են Ռուսաստանի խոշորագույն գրողների ավելի քան 500 հավաքածուներում։ Ներկայումս թանգարանը ռուսական առաջատար պահոցներից է, որի հավաքածուն բաղկացած է 15-19-րդ դարերի ձեռագիր գրքերից, ինչպես նաև Վասիլի Ժուկովսկու, Նիկոլայ Գոգոլի, Ալեքսանդր Գերցենի, Իվան Տուրգենևի, Ֆեոդոր Դոստոևսկու, Իվան Գոնչարովի, Ալեքսնդր Օստրովսկու, Ֆեոդոր Տյուտչևի, Անտոն Չեխովի, Ալեքսանդր Բլոկի, Նիկոլայ Գումիլյովի, Վլադիմիր Մայակովսկու, Մարինա Ցվետաևայի, Աննա Ախմատովայի, Օսիպ Մանդելշտամի, Սերգեյ Եսենինի, Իվան Բունինի, Միխայիլ Բուլգակովի, Կոնստանտին Պաուստովսկու, Կոնստանտին Սիմոնովի, Միխայիլ Շոլոխովի և մյուսների հազվագյուտ հեղինակային բնագրերից։

1940 թվականից սկսած ՊԳԹ-ի կազմում սկսել են ընդգրկվել թանգարանային բաժիններ, որոնք կազմակերպվել են Մոսկվայի գրողների նախկին հուշահամալիրներում և տուն-թանգարաններում։ Թանգարանի ընդարձակ հավաքածուն հնարավորություն է տվել ստեղծել լիարժեք ցուցադրություն նորաստեղծ բաժիններից յուրաքանչյուրում^[5]։

1963 թվականի հուլիսի 26-ին ԽՍՀՄ մշակույթի նախարարության հրամանով թանգարանը պաշտոնապես ստացել է «գլխամասային թանգարանի կարգավիճակ, որին վստահված է եղել խորհրդատվական և մեթոդական աջակցությամբ համակարգել և ապահովել երկրի միապրոֆիլ թանգարանների գիտահետազոտական և ցուցադրական աշխատանքները»։ Հաջորդ տասնամյակների ընթացքում երկրի առաջատար գրական թանգարանի աշխատակիցների անմիջական մասնակցությամբ ԽՍՀՄ տարբեր տարածաշրջաններում ստեղծվել են տասնյակ թանգարաններ, այդ թվում՝ խոշոր և այժմ լայնորեն հայտնի և թարմացվել են առաջատար գրական թանգարանների բազմաթիվ մշտական ցուցադրությունները։

1984 թվականի օգոստոսի 20-ին ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի հրամանագրով թանգարանը պարգևատրվել է Ժողովուրդների բարեկամության շքանշանով։

Արդիականություն

2014 թվականին թանգարանի ցուցանմուշների մի մասը տեղափոխվել է Շելապուտինսկի նրբանցքի նոր շենք։ Շենքը կառուցվել է 1830-1840-ական թվականներին 18-րդ դարի վերջի քարե հիմքերի վրա։ Մասնաճյուղում նախատեսվում է բացել հնչյունային գրականության թանգարան, որտեղ կցուցադրվեն նյութեր Լև Շիլովի ղեկավարությամբ ստեղծված ձայնագրման ֆոնդից^[6]^[7]։ Նաև արդիականացման ծրագրի շրջանակներում նախատեսվում է Արբատի թիվ 37 տանը ստեղծել «Ռուսական բանահյուսության տասը դարը» ազգային կենտրոն։ 2015 թվականին թանգարանի առաջարկով ստեղծվել է Ռուսաստանի առաջատար գրական թանգարանների նախաձեռնող խումբը, այնուհետև Գրական թանգարանների ասոցիացիան, որը 2018 թվականից գործում է որպես Ռուսաստանի Դաշնության թանգարանների միության բաժին։

2017 թվականի ապրիլի 24-ին երկրի առաջատար գրական թանգարանը ստացել է նոր պաշտոնական անվանում՝ Վ. Ի. Դալի անվան ռուս գրականության պատմության պետական թանգարան^[1]^[8]^[9]^[10]։ Այդ անվանումը լիովին համապատասխանում է ոչ միայն երկրի ամենամեծ գրական թանգարանի ժամանակակից առաքելությանը, այլև նրա գլխավոր «գաղափարախոս» Վլադիմիր Բոնչ-Բրյուևիչի նախաձեռնությանը, ով կարծում էր, որ նման մեծ մշակութային հաստատության գոյության գլխավոր պայմանը պետք է լինի թանգարանի հինգ մշակութային հաստատությունների, ինչպես նաև արխիվի, գրադարանի, գիտահետազոտական ինստիտուտի և հրատարակչության գործառույթների համադրությունը։ 2017 թվականին հաստատությունը վերանվանվել է Վլադիմիր Դալի անվան ռուս գրականության պատմության պետական թանգարան։

Հենց այդ կերպարն էր փոխաբերական իմաստով ծառայում որպես խորհրդանիշ թանգարանի համար, և բոլորը ցանկանում էին, որ այն լինի միջազգայնորեն ճանաչելի բրենդ, ինչպես արտասահմանյան այլ մշակութային հաստատությունների ապրանքանիշերը։ Համոզված ենք, որ Դալի թանգարանը արժանիորեն կներկայացնի ռուս գրականության ողջ պատմությունը, որը երկար դարեր շարունակվել է ինչպես մեր երկրում, այնպես էլ արտերկրում։

- Թանգարանի տնօրեն՝ Դմիտրի Բակ

2019 թվականի մայիսի 29-ին ցուցասրահներ են բացվել թանգարանի նոր շենքում՝ Զուբովսկի 15, նախկին Լյուբոշչինսկի բազմաբնակարան շենքի 1 շենքում^[11]։

Թանգարանի շենքը և Վ. Ի. Դալի բառարանը 2021 թվականի ռուսական փոստային նամականիշի վրա՝ Վ.Ի. Դալի անվան Ռուս գրականության պատմության պետական թանգարանի հարյուրամյակի կապակցությամբ

2021 թվականի դրությամբ թանգարանային հավաքածուն ներառել է ավելի քան 600,000 պահեստային միավոր^[12]։ Թանգարանի գիտական գրադարանում հաշվառված է ավելի քան 175000 հատոր։ Թանգարանի ֆոնդերը պարունակում են 18-20-րդ դարերի ռուսական մշակույթի գրողների և գործիչների անձնական արխիվներ, 17-18-րդ դարերի փորագրանկարներ՝ Մոսկվայի և Սանկտ Պետերբուրգի տեսարաններով, նկարված դիմանկարներ, պետական այրերին պատկերող մանրանկարներ, հոգևոր բովանդակության ձեռագիր և առաջին տպագիր գրքեր, Պետրոս Առաջինի ժամանակաշրջանի քաղաքացիական մամուլի առաջին գրքերը, ինքնագրերով հազվագյուտ գրքեր, ձեռագրեր, գրողների նկարներ, արվեստի գործեր, հազվագյուտ լուսանկարներ, Գավրիլ Դերժավինի, Դենիս Ֆոնվիզինի, Ալեքսանդր Ռադիշչևի, Նիկոլայ Կարամզինի, Ալեքսանդր Գրիբոյեդովի, Միխայիլ Լերմոնտովի, Նիկոլայ Գոգոլի, Անտոն Չեխովի, Ֆեոդոր Դոստոևսկու ստեղծագործությունների ցուցակները և ռուս դասական և ժամանակակից գրականության պատմությանն առնչվող այլ նյութեր՝ ավելի քան կես միլիոն միավոր օրինակով^[5]։

Տնօրեններ

1933-1940 թթ.՝ Վլադիմիր Դմիտրիևիչ Բոնչ-Բրուևիչ
1940-1941 թթ.՝ Նիկոլայ Վասիլևիչ Բոև
1941-1944 թթ.՝ Պոլինա Լվովնա Վայնշենկեր
1945-1946 թթ.՝ Իվան Գրիգորիևիչ Կլաբունովսկի
1946-1955 թթ.՝ Բորիս Պավլովիչ Կոզմին
1955-1959 թթ.՝ Նիկոլայ Իվանովիչ Սոկոլով
1960-1966 թթ.՝ Նիկոլայ Ֆեդորովիչ Պիյաշև
1966-1972 թթ.՝ Ալեքսանդր Դմիտրիևիչ Տիմրոտ
1972-2006 թթ.՝ Նատալյա Վլադիմիրովնա Շախալովա
2006-2013 թթ.՝ Մարինա Սեմենովնա Գոմոզկովա
2013 թվականից՝ Դմիտրի Պետրովիչ Բակ

Բաժիններ

Անվանում	Հասցե	Նկարագիր
Իլյա Օստրուխովի տունը Տրուբնիկիում	Տրուբնիկովսկու նրբանցք 17, շենք 1	Թանգարանի ցուցասրահները նկարիչ և կոլեկցիոներ Իլյա Օստրուխովի նախկին առանձնատանը, ով այդտեղ ապրել է 1890-1929 թվականներին։ Բաժանմունքը չունի մշտական ցուցադրություն, ուստի այստեղ անցկացվում են ժամանակավոր ցուցադրություններ^[13]։
Լյուբոշչինսկի-Վերնադսկի եկամտաբեր տուն	Զուբովսկի բուլվար 15, շենք 1	Զուբովսկի բուլվարի բազմաբնակարան շենքը կառուցվել է 1912 թվականին Մ. Մ. և Ա. Է. Լյուբոշչինսկիների կողմից։ Կարճ ժամանակում այն դարձել է մոսկովյան մտավորականության բնակության վայրը։ Լյուբոշչինսկու խնամին՝ ակադեմիկոս Վ. Ի. Վերնադսկին, հաճախ է եղել լինում այդ տանը։ 2019 թվականին բացված բաժանմունքում կազմակերպվում են ժամանակավոր ցուցադրություններ^[14]։ 2021 թվականից այդ տանը, որը թանգարանի կենտրոնական մասնաշենքն է, գործում է նոր բաժին՝ 20-րդ դարի գրականության պատմության թանգարանը^[15]։
Միխայիլ Լերմոնտովի տուն-թանգարան	Մալայա Մոլչանովկա փողոց 2	Միխայիլ Լերմոնտովի կյանքին և գործունեությանը նվիրված թանգարան, որը գտնվում է այն առանձնատանը, որտեղ բանաստեղծն ապրել է իր տատիկ Ելիզավետա Արսենևայի հետ 1829-1832 թվականներին։ Մասնաճյուղի բացումը տեղի է ունեցել 1981 թվականին գրող և հեռուստահաղորդավար Իրակլի Անդրոնիկովի նախաձեռնությամբ։ 2018 թվականի դրությամբ հավաքածուն ներառում է 19-րդ դարի հնաոճ կահույք, բանաստեղծի ընտանիքի և ընկերների ողջ կյանքի ընթացքում հրատարակությունների, լուսանկարների և պատկերների հավաքածու^[16]։
Ալեքսանդր Գերցենի տուն-թանգարան	Սիվցև Վրաժեկի նրբանցք 27	Գրող Ալեքսանդր Գերցենի թանգարան 1820 թվականի ամպիր ոճով փայտե առանձնատանը, որտեղ Գերցենն ապրել է 1843-1847 թվականներին։ Թանգարանի բացումը տեղի է ունեցել 1976 թվականին՝ գրողի հարազատների նախաձեռնությամբ։ 2018 թվականի դրությամբ հավաքածուն ներառում է ավելի քան հինգ հարյուր ցուցանմուշներ՝ հրապարակումներ, լուսանկարներ և գրողի անձնական իրեր^[17]։
Ֆեոդոր Դոստոևսկու թանգարան-բնակարան	Դոստոևսկու փողոց 2	Թանգարանը բացվել է 1928 թվականին, իսկ 1940 թվականից այն գտնվում է Գրական թանգարանի կազմում։ Այն գտնվում է Մարիինյան հիվանդանոցի նախկին շենքում, որի կողաշենքերից մեկում 1821-1837 թվականներին ապրել է Դոստոևսկու ընտանիքը։ 2018 թվականին կազմակերպված ցուցահանդեսը ներառում է հնաոճ կահույք, ընտանեկան լուսանկարներ, ինչպես նաև Դոստոևսկիների ընտանիքի անձնական իրեր^[18]։
Անտոն Չեխովի տուն-թանգարան	Սադովայա-Կուդրինսկայա փողոց 6, շենք 2	Անտոն Չեխովի թանգարանը գտնվում է այն տանը, որտեղ դրամատուրգն իր ընտանիքի հետ ապրել է 1886-1890 թվականներին։ Մշտական ցուցահանդեսի բացումը տեղի է ունեցել 1954 թվականի հուլիսի 14-ին՝ ի պատիվ Չեխովի մահվան հիսունամյակի։ Թանգարանի հավաքածուն, որը սկսել է ձևավորվել 1912 թվականին, ներառում է Չեխովների ընտանիքի և նրանց շրջապատի անձնական իրերը, լուսանկարներ, կահույք, նկարներ և գրաֆիկա, ինչպես նաև հրատարակություններ և արխիվային փաստաթղթեր^[19]^[20]։
Արծաթե դարի թանգարան	Խաղաղության պողոտա 30	1999 թվականին վաճառական Իվան Բաևի առանձնատանը բացվել է մասնաճյուղ, որտեղ 1910-1924 թվականներին ապրել է գրող և բանաստեղծ Վալերի Բրյուսովը։ Թանգարանը ներկայացնում է ցուցահանդես՝ նվիրված 20-րդ դարի սկզբի գրական շարժումներին՝ սիմվոլիզմին, ակմեիզմին, ավանգարդիզմին և ֆուտուրիզմին^[21]։
Լունաչարսկու հուշասենյակ	Լունաչարսկի Դենեժնի նրբանցք 9/5, բն. 1	Այն հիմնադրվել է 1962 թվականին Անատոլի Լունաչարսկու այրու՝ Նատալյա Ռոզենելի մահից հետո։ Գտնվում է Դենեժնի Լեյնի շենքի հինգերորդ հարկում, որտեղ 1924-1933 թվականներին ապրել է Լունաչարսկիների ընտանիքը։ 2018 թվականի դրությամբ հուշաբնակարանը փակ է վերականգնման համար^[22]։
Ալեքսեյ Տոլստոյի տուն-թանգարան	Սպիրիդոնովկա փողոց 2, շենք 1	Թանգարանը գտնվում է Ստեփան Ռյաբուշինսկու առանձնատան կողաշենքում, որտեղ 1941-1945 թվականներին ապրել է գրող Ալեքսեյ Նիկոլաևիչ Տոլստոյը։ Բացումը տեղի է ունեցել 1987 թվականին Տոլստոյի այրու կտակի համաձայն։ Հիմնական ցուցահանդեսը տեղակայված է երեք սենյակում՝ գրասենյակ, ճաշասենյակ-հյուրասենյակ և ննջասենյակ, որտեղ ներկայացված է հնաոճ կահույքի հավաքածու^[23]։
Միխայիլ Պրիշվինի տուն-թանգարան	Մոսկվայի մարզ, Օդինցովսկի շրջան, Դունինո	Միխայիլ Պրիշվինի հուշահամալիր-թանգարանը բացվել է 1980 թվականին գրողի այրու Վալերիա Պրիշվինայի կտակի համաձայն։ Թանգարանի ցուցադրությունը բաղկացած է գրողի վերականգնված սենյակներից՝ ճաշասենյակից, աշխատասենյակից, գրողի կնոջ սենյակներից և պատշգամբից, ինչպես նաև գրադարանից^[24]։
Կոռնեյ Չուկովսկու տուն-թանգարան	Մոսկվայի մարզ, Վնուկովսկոե բնակավայր, Սերաֆիմովիչա փողոց 3	Կոռնեյ Չուկովսկու հուշահամալիրի թանգարանի բացումը տեղի է ունեցել 1994 թվականին այն տանը, որտեղ գրողը ապրել է 1938 թվականից։ Տուն հուշահամալիրը պահպանել են նրա դուստրը՝ Լիդիան և թոռնուհին՝ Ելենան, ովքեր նաև դարձել են թանգարանի առաջին էքսկուրսավարները^[25]։
Բորիս Պաստեռնակի տուն-թանգարան	Մոսկվայի մարզ, Վնուկովսկոե բնակավայր, Պավլենկոյի փողոց 3	Թանգարանի բացումը տեղի է ունեցել 1990 թվականին Բորիս Պաստեռնակի ծննդյան 100-ամյակին։ Թանգարանը գտնվում է այն տանը, որտեղ գրողը ապրել է 1939 թվականից։ Պաստեռնակի հարազատները ամբողջությամբ պահպանել են հուշահամալիրը^[26]։
Տեղեկատվական և մշակութային կենտրոն «Ալեքսանդր Սոլժենիցինի թանգարան» Կիսլովոդսկ քաղաքում	Ստավրոպոլի երկրամաս, Կիսլովոդսկ, Բորոդինսկի նրբանց, 3	Ցուցահանդեսային տարածքները գտնվում են մորաքույր Մ. Զ․ Գորինի տանը, որտեղ 1920-1924 թվականներին ապրել է Սոլժենիցինը։ 2009 թվականին թանգարանը վերականգնման նպատակով փոխանցվել է Գրական պետական թանգարանին։ Բացումը տեղի է ունեցել 2014 թվականին, իսկ 2015 թվականին առաջին մշտական ցուցադրությունը հասանելի է դարձել հանրությանը^[27]։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 «История музея». Государственный литературный музей. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
↑ Виноградова К. М. Государственный литературный музей (1921—1960 гг.) // Вопросы работы музеев литературного профиля. М., 1962. С. 51-93.
↑ Орлов Э.Д. Чеховские музеи в Москве и в Мелихове: поиски аутентичности пространства и музейная мифология (русский) // Звено. —М., 2015. — С. 75—89..
↑ «Дмитрий Бак: задача Гослитмузея – рождать новую историю литературы - Российское историческое общество». historyrussia.org. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 26-ին.
↑ ^5,0 ^5,1 «О фондах». Государственный литературный музей. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
↑ «Основной состав»: спецвыпуск о «Музее звучащей литературы» (№ 45) ՅուԹյուբում
↑ Государственный литературный музей ՅուԹյուբում
↑ «Гослитмузей переименуют в музей истории литературы имени Даля». Colta. 2016 թ․ հուլիսի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 18-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
↑ «Государственный литературный музей получит новое название». Россия — Культура. 2017 թ․ փետրվարի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
↑ «Государственный литературный музей сменит название». Colta. 2015 թ․ նոյեմբերի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ մայիսի 31-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
↑ «В Москве открылось новое здание Музея истории российской литературы им. Даля» (ռուսերեն). tvkultura.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.
↑ «О фондах». www.goslitmuz.ru (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 26-ին.
↑ «Дом И. С. Остроухова в Трубниках». Музеи России. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 8-ին.
↑ «Доходный дом Любощинских-Вернадских». Официальный сайт Государственного музея истории российской литературы имени В.И. Даля. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 14-ին.
↑ «В Москве открывается музей истории литературы XX века». ТАСС. 2021 թ․ մարտի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 16-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 15-ին.
↑ «Дом-музей Лермонтова в Москве». Google Arts and Culture. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 8-ին.
↑ «Музей А. И. Герцена». Официальный сайт Мэра Москвы. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 26-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 30-ին.
↑ «Музей-квартира Ф. М. Достоевского». Государственный музей истории российской литературы имени В. И. Даля. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 16-ին.
↑ «Официальный сайт ГМИРЛИ имени В.И. Даля». Государственный музей истории российской литературы имени В.И. Даля. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 30-ին.
↑ ««Москва гид»: Дом-музей А. П. Чехова». Москва 24. 2013 թ․ հոկտեմբերի 1. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 20-ին.
↑ «Обзорная экскурсия по Музею Серебряного века». Государственный литературный музей. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 28-ին.
↑ «Мемориальный кабинет А. В. Луначарского». Государственный музей истории российской литературы имени В. И. Даля (Государственный литературный музей). Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 29-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 23-ին.
↑ «Музей-квартира А. Н. Толстого». Государственный музей истории российской литературы имени В. И. Даля. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 18-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 11-ին.
↑ «Дом-музей М. М. Пришвина». Музеи России. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
↑ «Дом-музей К. И. Чуковского». Государственный литературный музей. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
↑ «Дом-музей Б. Л. Пастернака». Государственный литературный музей. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
↑ «Информационно-культурный центр «Музей А. И. Солженицына» в г. Кисловодске». Государственный литературный музей. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 10-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 22-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պետական գրական թանգարան» հոդվածին։

[gosmuseum-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 «История музея». Государственный литературный музей. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 21-ին.

[2] Виноградова К. М. Государственный литературный музей (1921—1960 гг.) // Вопросы работы музеев литературного профиля. М., 1962. С. 51-93.

[3] Орлов Э.Д. Чеховские музеи в Москве и в Мелихове: поиски аутентичности пространства и музейная мифология (русский) // Звено. —М., 2015. — С. 75—89..

[4] «Дмитрий Бак: задача Гослитмузея – рождать новую историю литературы - Российское историческое общество». historyrussia.org. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 26-ին.

[fond-5] 5,0 ^5,1 «О фондах». Государственный литературный музей. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 21-ին.

[6] «Основной состав»: спецвыпуск о «Музее звучащей литературы» (№ 45) ՅուԹյուբում

[YouTube-7] Государственный литературный музей ՅուԹյուբում

[8] «Гослитмузей переименуют в музей истории литературы имени Даля». Colta. 2016 թ․ հուլիսի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 18-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 21-ին.

[kult-9] «Государственный литературный музей получит новое название». Россия — Культура. 2017 թ․ փետրվարի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 21-ին.

[10] «Государственный литературный музей сменит название». Colta. 2015 թ․ նոյեմբերի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ մայիսի 31-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 21-ին.

[11] «В Москве открылось новое здание Музея истории российской литературы им. Даля» (ռուսերեն). tvkultura.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.

[12] «О фондах». www.goslitmuz.ru (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 26-ին.

[13] «Дом И. С. Остроухова в Трубниках». Музеи России. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 8-ին.

[14] «Доходный дом Любощинских-Вернадских». Официальный сайт Государственного музея истории российской литературы имени В.И. Даля. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 14-ին.

[15] «В Москве открывается музей истории литературы XX века». ТАСС. 2021 թ․ մարտի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 16-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 15-ին.

[16] «Дом-музей Лермонтова в Москве». Google Arts and Culture. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 8-ին.

[17] «Музей А. И. Герцена». Официальный сайт Мэра Москвы. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 26-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 30-ին.

[18] «Музей-квартира Ф. М. Достоевского». Государственный музей истории российской литературы имени В. И. Даля. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 16-ին.

[19] «Официальный сайт ГМИРЛИ имени В.И. Даля». Государственный музей истории российской литературы имени В.И. Даля. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 30-ին.

[20] ««Москва гид»: Дом-музей А. П. Чехова». Москва 24. 2013 թ․ հոկտեմբերի 1. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 20-ին.

[21] «Обзорная экскурсия по Музею Серебряного века». Государственный литературный музей. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 28-ին.

[22] «Мемориальный кабинет А. В. Луначарского». Государственный музей истории российской литературы имени В. И. Даля (Государственный литературный музей). Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 29-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 23-ին.

[23] «Музей-квартира А. Н. Толстого». Государственный музей истории российской литературы имени В. И. Даля. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 18-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 11-ին.

[24] «Дом-музей М. М. Пришвина». Музеи России. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 22-ին.

[25] «Дом-музей К. И. Чуковского». Государственный литературный музей. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 22-ին.

[26] «Дом-музей Б. Л. Пастернака». Государственный литературный музей. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 22-ին.

[27] «Информационно-культурный центр «Музей А. И. Солженицына» в г. Кисловодске». Государственный литературный музей. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 10-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 22-ին.

[1]