Վիքիպեդիա

Նշիկաբորբ

07:14, 26 Նոյեմբերի 2024 տարբերակ, 212.73.65.250 (Քննարկում)
(տարբ) ←Նախորդ տարբերակ | Ընթացիկ տարբերակ (տարբ) | Հաջորդ տարբերակ→ (տարբ)

Նշիկաբորբ, քմային նշիկների բորբոքում, որին բնորոշ է արագ սկիզբը[2]։ Նշիկաբորբը ֆարինգիտի տեսակ է[3]։ Հիմնական կլինիկական ախտանշաններն են՝ կոկորդի ցավ, ջերմություն, նշիկների հիպերտրոֆիա, ցավ կլման ժամանակ, կոկորդում չորության զգացողություն, պարանոցային ավշահանգույցների մեծացում[2]։ Բարդությունն է համարվում հարնշիկային թարախակույտը[2][4]։

Նշիկաբորբ
Տեսակհիվանդության կարգ
Հիվանդության ախտանշաններբորբոքում[1] և դող[1]
Բժշկական մասնագիտությունընտանեկան բժշկություն, վարակաբանություն և ականջաքթակոկորդաբանություն
 Tonsillitis Վիքիպահեստում

Նշիկաբորբը հիմնականում ունի վիրուսային ծագում, միայն 5-40% դեպքերում պատճառը բակտերիալ ինֆեկցիան է[5][6]։ Բակտերիալ ինֆեկցիայի հիմնական հարուցիչն Ա խմբի β֊հեմոլիտիկ ստրեպտոկոկն է[7]։ Հազվադեպ հանդիպող հարուցիչներն են՝ Նեյսերիա գոնոռեա, Կորինոբակտեր դիֆթերիա, Հեմոֆիլիուս ինֆլուենս։ Սովորաբար վարակը տարածվում է օդակաթիլային ճանապարհով[5]։ Գնահատման համակարգը, ինչպիսին է Սենթորի սանդղակը, կարող է օգնել գտնել հիվանդության պատճառը[6]։

Հիվանդության ախտորոշման հաստատման համար կիրառվում է ըմպանի քսուքի հետազոտություն կամ ստրեպտոկոկային էքսպրես թեստ[5]։ Բուժման հիմնական նպատակն ախտանիշների նվազեցումն և բարդությունների կանխարգելումն է[5]։ Պարացետամոլը (Ացետամինոֆենը) և Իբուպրոֆենը կարող են կիրառվել ցավը մեղմելու նպատակով։ Եթե պատճառը ստրեպտոկոկն է, ապա անհրաժեշտ է հակաբակտերալ բուժում՝ պենիցիլինային շարքի հակաբիոտիկներով[5]։ Ովքեր ունեն պենիցիլինային շարքի հակաբիոտիկների նկատմամբ ալերգիա, ապա խորհուրդ է տրվում Ցեֆալոսպորիններ կամ Մակրոլիդներ[5]։

Մոտավորապես մարդկանց 7,5%֊ն ունենում է կոկորդի ցավ 3 ամսվա ընթացքում և մարդկանց մոտ 2%֊ն ամեն տարի դիմում է բժշկի նշիկաբորբի կապակցությամբ[8]։ Այն առավել տարածված է դպրոցահասակ տարիքի երեխաների շրջանում և հիվանդությունն առավել հաճախ հանդիպում է աշնան և ձմռան ամիսներին[6]։ Մարդկանց մեծամասնությունն բուժվում է դեղորայքի միջոցով կամ առանց դեղորայքի[9]։ Մարդկանց 40%֊ի մոտ ախտանիշներն վերանում են երեք օրվա ընթացքում և մոտ 80%-ի շրջանում ախտանիշները վերանում են մեկ շաբաթվա ընթացքում անկախ ստրեպտոկոկի առկայությունից կամ բացակայությունից[9]։ Հակաբիոտիկները նվազեցնում են ախտանիշների տևողությունը 16 ժամով[2]

Հիվանդության ախտանիշներ

խմբագրել

Ընդհանուր նշանները և ախտանշանները ներառում են[10][11][12][13]՝

 
Նշիկների անատոմիան նորմայի և բորբոքման ժամանակ

Հազվադեպ հանդիպող ախտանշաններն են՝

Հիվանդության հարուցիչներ

խմբագրել
 
Բակտերիաները և վիրուսները, որոնք կարող են առաջացնել նշիկաբորբ

Ամենահաճախ պատճառը վիրուսային ինֆեկցիաներն են՝ Ադենովիրուս, Ռինովիրուս, Հեմոֆիլուս ինֆլյուենս, Կորոնավիրուս և Ռեսպիրատոր սցինտիցիալ վիրուս[10][11][12][13]։ Կարող են առաջացնել նաև Էպշտեյն֊Բարր վիրուսը, հասարակ Հերպես վիրուսը, Ցիտոմեգալովիրուսը և ՄԻԱՎ֊ը[10][11][12][13]։ Երկրորդ ամենահաճախ պատճառը բակտերիալ ինֆեկցիան է՝ Ա խմբի β֊հեմոլիտիկ ստրեպտոկոկը[10][11][12][13]։ Առավել հազվադեպ առաջացնում են Ոսկեգույն Ստաֆիլակոկը(ներառյալ մեթիցիլին կայուն ձևերը)[14], Ստրեպտոկոկուս պնևմոնիան, Միկոպլազմա պնևմոնիան, Խլամիդիա պնևմոնիան, Բորդետելա պերտուսիսը, Ֆուզոբակտերիաները, Կորինոբակտերիում դիֆթերիան, Տրեպոնեմա պալիդումը և Նեյսերիա գոնոռեան[10][11][12][13]։

Անօդակյաց (անաէրոբ) բակտերիաները նույնպես կարող են առաջացնել նշիկաբորբ, որը ապացուցված է որոշ կլինիկական և գիտական հետազոտություններում[15]։

Նորմալ պայմաններում վիրուսները և բակտերիաները մուտքի դռներով՝ քթի և բերանի խոռոչի միջոցով թափանցում են նշագեղձեր, որտեղ հանդիպում են լեյկոցիտներին(արյան սպիտակ գնդիկներ)[16][17]։ Վերջիններս արտադրելով բորբոքային ցիտոկիններ օր․՝ Ֆոսֆոլիպազա A2[18], քայքայում են վիրուսներին և բակտերիաներին բերելով ջերմության բարձրացման[19]։ Բորբոքային պրոցեսը կարող է տարածվել հարևան հյուսվածքներ՝ առաջացնելով ըմպանի բորբոքում[20]։

Որոշ դեպքերում նշիկաբորբ առաջացնում են սպիրոխետները և տրեպոնեման, այս դեպքում հիվանդությունը կոչվում է Վինսենթ անգինա կամ Պլաուտ֊Վինսենթ անգինա[21]։

Ախտորոշում

խմբագրել
 
Բկանցքից քսուք

Ա խմբի β֊հեմոլիտիկ ստրեպտոկոկային նշիկաբորբի ախտորոշումը կարող է հաստատվել նմուշների բակտերիալ ցանքսով, որոնք ձեռք են բերվում ինչպես նշիկների մակերևույթից, այնպես էլ հետըմպանային պատից և դրանք աճեցվում են ոչխարի ագարակային միջավայրում։ Մեկուսացման աստիճանը կարելի է նվազեցնել ներառելով գաղութների ինկուբացումը անաէրոբ պայմաններում և օգտագործելով ընտրողական միջինը։ Ցանքսի զգայունությունը 90-95% է Ա խմբի β֊հեմոլիտիկ ստրեպտոկոկի հայտնաբերման համար (ինչը նշանակում է, որ Ա խմբի β֊հեմոլիտիկ ստրեպտոկոկն իրականում առկա է, իսկ 5-10% դեպքերում ենթադրվում է որ այն բացակայում է)։ Կեղծ բացասական արդյունքների այս փոքր տոկոսը կիրառվող թեստերի առանձնահատկությունն է, բայց այսպիսի պատկեր հնարավոր է ստանալ նաև այն դեպքում, երբ հիվանդը մինչև թեստավորումը ստացել է հակաբիոտիիկներ[22]։ Ինդենտիֆիկացիան պահանջում է 24-48 ժամ, բայց գոյություն ունեն ավելի արագ թեստեր (10-60րոպե տևողությամբ), որոնց զգայունությունը 85-90% է։ Հին անտիգենային թեստերը հայտնաբերում են Լանցեֆիլդ Ա խմբի ածխաջրածին։ Ավելի նոր թեստերը ինդենտիֆիկացնում են Ա խմբի β֊հեմոլիտիկ ստրեպտոկոկերի սերոտիպերը, օգտագործելով նուկլեինաթթվի զոնդերը (ԴՆԹ) կամ պոլիմերազային շղթայական ռեակցիան։ Արագ ստրեպտոկոկային թեստի բացասական պատասխանի ժամանակ, երբեմն անհրաժեշտ է լինում կատարել բակտերիալ ցանքս։ Հակաստրեպտոկոկային հակամարմինների տիտրի բարձրացումը( անտիսրեպտոլիզին Օ ` ASLO) սուր վարակից 3-6 շաբաթ անց ռետրոսպեկտիվ հաստատում է վարակի առկայութունը և հանդիսանում է վարակի հաստատման վերջնական ապացույց[23]։ Հիվանդի մոտ Ֆոսֆոլիպազա Ա2-ի քանակի բարձրացումը և ճարպաթթուների նյութափոխանակության խանգարումը ունի ախտորոշման հարցում օգտակար նշանակություն[18]։

Նշիկաբորբի հիվանդացությունը՝ ըստ տարիքային խմբերի (2018)[24]

Բուժում

խմբագրել

Նշիկաբորբի հետևանքով առաջացած ախտանիշերի բուժումը ներառում է[10][11][12][13][20][25][26]՝

Վիրուսային ծագման նշիկաբորբերի ժամանակ հիվանդության տևողությունը կախված է վիրուսի տեսակից։ Մեծ մասամբ հիվանդությունը տևում է մեկ շաբաթ, սակայն որոշ ախտանիշներ կարող են պահպանվել դեռևս երկու շաբաթ։

Հակաբիոտիկներ

խմբագրել

Երբ նշիկաբորբի հարուցիչը Ա խմբի ստրեպտոկոկն է, ապա անհրաժեշտ է հակաբակտերիալ բուժում՝ Պենիցիլին կամ Ամոքսացիլին[27]։ Ցեֆալոսպորինները և մակրոլիդները հանդիսանում են այլընտրանքային բուժման եղանակ[28]։ Էրիթրոմիցինը (մակրոլիդ) նշանակվում է այն հիվանդներին, ովքեր ունեն ալերգիա Պենիցիլինի նկատմամբ։ Այն հիվանդները, որոնց դեպքում Պենիցիլինը արդյունավետ չէ, պետք է բուժումը շարունակել բետա֊լակտամազներով[29]՝ Կլինդամիցին, Ամոքսացիլին֊Կլավուլոնատ։ Աէրոբ և անաէրոբ բակտերիաները, որոնք արտադրում են բետա֊լակտամազներ և տեղակայված են նշիկների հյուսվածքներում կարող են «պաշտպանել» ստրեպտոկոկին Պենիցիլինից[30]։

Վիրահատական միջամտություն

խմբագրել

Քրոնիկ դեպքերը կարելի է բուժել տոնզիլէկտոմիայի միջոցով (վիրահատական եղանակով նշիկների հեռացում )[31]։ Երեխաները ունեցել են ոչ այնքան մեծ էֆեկտ տոնզիլէկտոմիայից հետո՝ քրոնիկ դեպքերի ժամանակ[32]։

Կանխատեսում

խմբագրել

Պենիցիլինի հայտնաբերումից հետո՝ 1940թ․, նշիկաբորբի բուժման գլխավոր նպատակը Ռևմատիկ տենդի կանխարգելումն է, որը ախտահարում է նյարդային համակարգը (Սիդենհամս խորեա) և սիրտը։Վերջին տվյալները փաստում են այն մասին, որ Ա խմբի β֊հեմոլիտիկ ստրեպտոկոկի ռևմատոգեն շտամները ավելի քիչ են տարածված և հանդիպում են հիմնականում որոշ շրջաններում՝ Սոլթ Լեյք քաղաքում, ԱՄՆ[33]։ Հազվադեպ կարող են առաջանալ հետևյալ բարդությունները՝ ջրազրկում և երիկամային անբավարարություն, կապված դժվարացած կլման ակտի հետ։Եվ ինֆեկցիան կարող է տարածվել շրջակա հյուսվածքներ առաջացնելով ըմպանաբորբ[10][11][12][13][20]։

Նշիկաբորբերը կարող են բարդանալ և առաջացնել հարնշիկային թարախակույտ, որն առաջանում է սովորաբար հիվանդության սկսվելուց մի քանի օր անց։ Հազվադեպ բորբոքային պրոցեսը տարածվում է նշիկներից հետ տեղակայված ներքին լծային երակներ՝ բերելով տարածուն սեպտիցեմիայի (Լեմիերսի սինդրոմ)։

Քրոնիկ/կրկնվող դեպքերում (որը սահմանվում է որպես տարվա ընթացքում հիվանդության 7 էպիզոդ, կամ 2 անընդմեջ տարվա մեջ` 5-ական էպիզոդ, կամ 3 տարվա մեջ` 3-ական էպիզոդ[34]) կամ սուր դեպքերում, երբ հիվանդի նշիկները այնքան են մեծանում չափսերով, որ բերում են նորմալ կլման ակտի խանգարման, առաջանում է անհրաժեշտություն վիրահատական միջամտության։

Այն հիվանդները, որոնց նշիկները հեռացված են, պահպանվում է անընկալունակությունը ինֆեկցիայի նկատմամբ ի շնորհիվ մնացորդային իմուն համակարգի։

Ստրեպտոկոկային ըմպանաբորբի ժամանակ շատ հազվադեպ հանդիպող բարդություններից է Ռևմատիկ տենդը[9] և գլոմերուլոնեֆրիտը[35]։ Այս բարդությունները շատ հազվադեպ են հանդիպում զարգացած երկրներում, սակայն այն հանդիսանում է դեռևս խնդիր զարգացող երկրների համար[36]։ Նշիկաբորբը համակցված ստրեպտոկոկային ըմպանաբորբի հետ, որը չի բուժվել, կարող է բերել մանկական աուտոիմուն նյարդա-հոգեբուժական հիվանդության առաջացման համակցված ստրեպտոկոկային ինֆեկցիայի հետ (PANDAS)[37]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 Disease Ontology — 2016.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 «Tonsillitis». PubMed Health. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 7-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
  3. ↑ «Tonsillitis». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 25-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 4-ին.
  4. ↑ Klug, TE; Rusan, M; Fuursted, K; Ovesen, T (August 2016). «Peritonsillar Abscess: Complication of Acute Tonsillitis or Weber's Glands Infection?». Otolaryngology–Head and Neck Surgery. 155 (2): 199–207. doi:10.1177/0194599816639551. PMID 27026737.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Windfuhr, JP; Toepfner, N; Steffen, G; Waldfahrer, F; Berner, R (April 2016). «Clinical practice guideline: tonsillitis I. Diagnostics and nonsurgical management». European Archives of Oto-Rhino-Laryngology. 273 (4): 973–87. doi:10.1007/s00405-015-3872-6. PMID 26755048.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Lang, Florian (2009). Encyclopedia of Molecular Mechanisms of Disease (անգլերեն). Springer Science & Business Media. էջ 2083. ISBN 9783540671367. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
  7. ↑ Ferri, Fred F. (2015). Ferri's Clinical Advisor 2016: 5 Books in 1 (անգլերեն). Elsevier Health Sciences. էջ PA1646. ISBN 9780323378222. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
  8. ↑ Jones, Roger (2004). Oxford Textbook of Primary Medical Care (անգլերեն). Oxford University Press. էջ 674. ISBN 9780198567820. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 18-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 12-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Spinks, A; Glasziou, PP; Del Mar, CB (2013 թ․ նոյեմբերի 5). «Antibiotics for sore throat». The Cochrane Database of Systematic Reviews. 11 (11): CD000023. doi:10.1002/14651858.CD000023.pub4. PMID 24190439.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 Tonsillopharyngitis at Merck Manual of Diagnosis and Therapy Professional Edition
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 Wetmore RF. (2007). «Tonsils and adenoids». In Bonita F. Stanton; Kliegman, Robert; Nelson, Waldo E.; Behrman, Richard E.; Jenson, Hal B. (eds.). Nelson textbook of pediatrics. Philadelphia: Saunders. ISBN 1-4160-2450-6.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 12,6 Thuma P. (2001). «Pharyngitis and tonsillitis». In Hoekelman, Robert A. (ed.). Primary pediatric care. St. Louis: Mosby. ISBN 0-323-00831-3.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 13,6 Simon HB (2005). «Bacterial infections of the upper respiratory tract». In Dale, David (ed.). ACP Medicine, 2006 Edition (Two Volume Set) (Webmd Acp Medicine). WebMD Professional Publishing. ISBN 0-9748327-6-6.
  14. ↑ Brook, I.; Foote, P. A. (2006). «Isolation of methicillin resistant Staphylococcus aureus from the surface and core of tonsils in children». Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 70 (12): 2099–2102. doi:10.1016/j.ijporl.2006.08.004. PMID 16962178.
  15. ↑ Brook, I. (2005). «The role of anaerobic bacteria in tonsillitis». Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 69 (1): 9–19. doi:10.1016/j.ijporl.2004.08.007. PMID 15627441.
  16. ↑ van Kempen MJ, Rijkers GT, Van Cauwenberge PB (May 2000). «The immune response in adenoids and tonsils». Int. Arch. Allergy Immunol. 122 (1): 8–19. doi:10.1159/000024354. PMID 10859465.
  17. ↑ Perry M, Whyte A (September 1998). «Immunology of the tonsils». Immunology Today. 19 (9): 414–21. doi:10.1016/S0167-5699(98)01307-3. PMID 9745205.
  18. ↑ 18,0 18,1 Ezzeddini R, Darabi M, Ghasemi B, Jabbari Moghaddam Y, Jabbari Y, Abdollahi S, և այլք: (2012). «Circulating phospholipase-A2 activity in obstructive sleep apnea and recurrent tonsillitis». Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 76 (4): 471–4. doi:10.1016/j.ijporl.2011.12.026. PMID 22297210.
  19. ↑ van Kempen MJ, Rijkers GT, Van Cauwenberge PB (May 2000). «The immune response in adenoids and tonsils». Int. Arch. Allergy Immunol. 122 (1): 8–19. doi:10.1159/000024354. PMID 10859465.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 MedlinePlus|MedlinePlus Encyclopedia Tonsillitis
  21. ↑ Van Cauwenberge P (1976). «[Significance of the fusospirillum complex (Plaut-Vincent angina)]». Acta Otorhinolaryngol Belg (Dutch). 30 (3): 334–45. PMID 1015288.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) — fusospirillum complex (Plaut-Vincent angina) Van Cauwenberge studied the tonsils of 126 patients using direct microscope observation. The results showed that 40% of acute tonsillitis was caused by Vincent's angina and 27% of chronic tonsillitis was caused by Spirochaeta
  22. ↑ Leung AK, Newman R, Kumar A, Davies HD (2006). «Rapid antigen detection testing in diagnosing group A beta-hemolytic streptococcal pharyngitis». Expert Rev Mol Diagn. 6 (5): 761–6. doi:10.1586/14737159.6.5.761. PMID 17009909.
  23. ↑ Brook I (2007). «Overcoming penicillin failures in the treatment of Group A streptococcal pharyngo-tonsillitis». Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 71 (10): 1501–8. doi:10.1016/j.ijporl.2007.06.006. PMID 17644191.
  24. ↑ Haidara, Abdoul Wahab; Sidibé, Youssouf; Samaké, Djibril; Coulibaly, Amady; Touré, Mamadou Karim; Coulibaly, Bréhima Bolonpé; Soumaoro, Siaka; Guindo, Boubacary; Diarra, Kassim (2019 թ․ ապրիլի 4). «Tonsillitis and Their Complications: Epidemiological, Clinical and Therapeutic Profiles». International Journal of Otolaryngology and Head & Neck Surgery (անգլերեն). 8 (3): 98–105. doi:10.4236/ijohns.2019.83011.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  25. ↑ Boureau, F.; Pelen, F; Verriere, F; Paliwoda, A; Manfredi, R; Farhan, M; Wall, R; և այլք: (1999). «Evaluation of Ibuprofen vs Paracetamol Analgesic Activity Using a Sore Throat Pain Model». Clinical Drug Investigation. 17: 1–8. doi:10.2165/00044011-199917010-00001.
  26. ↑ Praskash, T.; և այլք: (2001). «Koflet lozenges in the Treatment of Sore Throat». The Antiseptic. 98: 124–7.
  27. ↑ Touw-Otten FW, Johansen KS (1992). «Diagnosis, antibiotic treatment and outcome of acute tonsillitis: report of a WHO Regional Office for Europe study in 17 European countries». Fam Pract. 9 (3): 255–62. doi:10.1093/fampra/9.3.255. PMID 1459378.
  28. ↑ Casey JR, Pichichero ME (2004). «Meta-analysis of cephalosporin versus penicillin treatment of group A streptococcal tonsillopharyngitis in children». Pediatrics. 113 (4): 866–882. doi:10.1542/peds.113.4.866. PMID 15060239.
  29. ↑ Brook I (2009). «The role of beta-lactamase-producing-bacteria in mixed infections». BMC Infect Dis. 9: 202. doi:10.1186/1471-2334-9-202. PMC 2804585. PMID 20003454. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ հուլիսի 21-ին.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  30. ↑ Brook I (2007). «Microbiology and principles of antimicrobial therapy for head and neck infections». Infect Dis Clin North Am. 21 (2): 355–91. doi:10.1016/j.idc.2007.03.014. PMID 17561074.
  31. ↑ Paradise JL, Bluestone CD, Bachman RZ, և այլք: (1984). «Efficacy of tonsillectomy for recurrent throat infection in severely affected children. Results of parallel randomized and nonrandomized clinical trials». N. Engl. J. Med. 310 (11): 674–83. doi:10.1056/NEJM198403153101102. PMID 6700642.
  32. ↑ Burton, MJ; Glasziou, PP; Chong, LY; Venekamp, RP (2014 թ․ նոյեմբերի 19). «Tonsillectomy or adenotonsillectomy versus non-surgical treatment for chronic/recurrent acute tonsillitis». The Cochrane Database of Systematic Reviews. 11: CD001802. doi:10.1002/14651858.CD001802.pub3. PMID 25407135.
  33. ↑ Shulman ST, Stollerman G, Beall B, Dale JB, Tanz RR (2006 թ․ փետրվարի 15). «Temporal changes in streptococcal M protein types and the near-disappearance of acute rheumatic fever in the United States». Clin Infect Dis. 42 (4): 441–7. doi:10.1086/499812. PMID 16421785.
  34. ↑ Scottish Intercollegiate Guidelines Network. (January 1999). «6.3 Referral Criteria for Tonsillectomy». Management of Sore Throat and Indications for Tonsillectomy. Scottish Intercollegiate Guidelines Network- Health care Scotland. ISBN 1-899893-66-0. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 15-ին. — notes though that these criteria "have been arrived at arbitrarily" from: Paradise JL, Bluestone CD, Bachman RZ, և այլք: (1984). «Efficacy of tonsillectomy for recurrent throat infection in severely affected children. Results of parallel randomized and nonrandomized clinical trials». N. Engl. J. Med. 310 (11): 674–83. doi:10.1056/NEJM198403153101102. PMID 6700642.
  35. ↑ Zoch-Zwierz W, Wasilewska A, Biernacka A, և այլք: (2001). «[The course of post-streptococcal glomerulonephritis depending on methods of treatment for the preceding respiratory tract infection]». Wiad. Lek. (Polish). 54 (1–2): 56–63. PMID 11344703.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  36. ↑ Ohlsson, A.; Clark, K (2004 թ․ սեպտեմբերի 28). «Antibiotics for sore throat to prevent rheumatic fever: Yes or No? How the Cochrane Library can help». CMAJ. 171 (7): 721–3. doi:10.1503/cmaj.1041275. PMC 517851. PMID 15451830. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ դեկտեմբերի 14-ին. — Canadian Medical Association Journal commentary on Cochrane analysis
  37. ↑ Pickering, Larry K., ed. (2006). «Group A streptococcal infections». Red Book: 2006 Report of the Committee on Infectious Diseases (Red Book Report of the Committee on Infectious Diseases). Amer Academy of Pediatrics. ISBN 1-58110-194-5.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նշիկաբորբ» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 379)։  
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 8, էջ 332)։  
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նշիկաբորբ&oldid=10155092» էջից