سید محمد حسینی شیرازی

سید محمد حسینی شیرازی (۱۳۰۷ – ۲۷ آذر ۱۳۸۰) از مراجع تقلید شیعه بود، وی فرزند میرزا مهدی شیرازی از خاندان حسینی شیرازی و برادر سید صادق حسینی شیرازی و دایی محمدتقی مدرسی است.^[۱][۲] وی معتقد به نظریه حکومت شورایی فقها و از مخالفان نظریه ولایت فقیه بود.^[۳][۴]

دروس مقدماتی و عالیهٔ حوزه را نزد کسانی چون: پدرش سید مهدی حسینی شیرازی، سید هادی میلانی، علی بهبهانی محمدرضا اصفهانی، سید زین العابدین و جعفر رشتی فراگرفت.

آزادی:

- اسلام پیروان هر دینی را به عقاید و دستورهای دینی اش ملزم ساخته و آزادی در دین را برای آنان تأیید کرده‌است… بر همین اساس است که می‌بینیم اسلام متعرض مجوسیان و امثال آنان _اگر با مادر و خواهر خود ازدواج کنند_ نمی‌شود! چون این عمل در دینشان جائز است.^[۵]

- اسلام به انسان آزادی [مطلق] در اندیشه، سخن و عمل داده اما در این زمینه چارچوب معقول و صحیحی را در نظر؛ بدین معنا که این آزادی‌ها نباید باعث زیان [رساندن] به خود و دیگران شود.

- بخشی از دنیای امروز دارای نوعی آزادی سیاسی است و مردم از طریق وسایل تبلیغاتی، کتاب‌ها، مجّلات، ایستگاه‌های رادیوئی و تلویزیونی و امثال آن، دیدگاه خود را بیان می‌کنند، اسلام در دادن این آزادی بر قوانین وضعی سبق گرفته…

در مقایسه با حزب الدعوة و علماء نجف، که از ورود سید روح‌الله خمینی به عراق خشنود نبودند، سید محمد شیرازی استقبال گرمی از او در کربلا کرد و حتی به احترام او امامت جماعت حرم حسین بن علی را در مدت اقامتش در کربلا به او سپرد^[۶] و در قم دیدارهای بسیاری با او داشت؛ اما پس از این که مخالفین جمهوری اسلامی ایران زندانی و اعدام شدند و محمد شیرازی خمینی را به عمل به سیره پیامبر اسلام (که پس از فتح مکه دشمنان خود را بخشید) و عدم اعدام مخالفان توصیه و نصیحت کرد ولی جواب رد شنید، این روابط تیره و سرد شد.

سید محمد شیرازی همراه برادرش سید حسن شیرازی از مخالفان سرسخت حکومت بعث عراق بود، برادرش توسط دولت عراق زندانی وشکنجه شد و حکم اعدام غیابی برای سید محمد شیرازی صادر شد در نتیجه ایشان جبراً در سن ۴۴ سالگی بر اثر فشارهای رژیم بعث از عراق به کویت رفت و در سال ۱۳۹۹ (۱۳۵۷ خورشیدی) در سن ۵۲ سالگی به قم مهاجرت کرد. در سفر به قم، روح‌الله خمینی به دیدار او رفت.

محمد شیرازی برخلاف سید روح‌الله خمینی قائل به شورای مراجع بود (نظریه ای که بعدها سیاستمدارانی همانند هاشمی رفسنجانی برای جلوگیری از استبداد فقیه به آن معتقد شدند) وی در کتابش چنین می‌نویسد:

«از دیدگاه فقه اسلامی در زمان غیبت اهل بیت تنها با تحقق شورای مراجع است که حکومت مشروعیت پیدا خواهد نمود، بنا بر این حتی اگر یک فقیه جامع‌الشرایط ـ به جای شورا ـ در رأس حکومت قرار گیرد، باز آن حکومت غیرشرعی خواهد بود.»^[۷]

او حتی معتقد بود که در تمام امور حکومتی باید با مردم مشورت بشود و موافقت مردم در انجام کارها شرط است، چنان‌که می‌نویسد:

«هرچیزی که به نحوی به شئون امّت مربوط می‌شود بایستی در آن مشورت صورت گیرد خواه این مشورت در اصل باشد یا در فرع، همانند (ساختن) مدارس، دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها، فرودگاه‌ها، کارخانجات، صنایع سنگین و غیره؛ زیرا این گونه مراکز با اموال و دارایی‌های امّت دایر و راه اندازی می‌شود.»^[۸]

علی افشاری مدعی است که پس از تیرگی روابط و برای حفظ عنصری قوی همچون شیرازی، روح‌الله خمینی پیشنهاد قائم مقامی رهبر را به او می‌دهد که شیرازی این پیشنهاد را رد می‌کند.^[۹]

سید محمد شیرازی پس از اعدام‌های بی‌رویه ای که در جمهوری اسلامی اتفاق افتاد، جزء معترضان و مخالفان این سیستم شد و توسط حکومت وقت به شدت تحت فشار قرار گرفت، به اندازه ای که کتبش را مصادره کردند، موسسه هایش را بستند و فرزندانش و بستگانش را بازداشت کردند.

وی در کتابش (مطاردة قرن و نصف) می‌نویسد: حکومتِ… در خانه ام مرا حصر کرد و اتفاقات ناگواری بر من افتاد که اگر می‌خواستم آن‌ها را بنویسم کتابی با بیش از پانصد صفحه می‌شد! به این‌ها بسنده نکردند و تا جایی رسید که فرزندانم سید مرتضی و سید مهدی و عده ای از نزدیکان و دوستان و فامیل را بازداشت کردند و عده ای را نیز آواره کردند! و همان‌طور بسیاری از علما و طلاب را از حضور در جلسه درسم منع کردند و پس از مصادره بسیاری از موسساتمان، کارمندان آن‌ها را اجبار به ترک کردند… و دو پسر دیگرم تحت تعقیب قرار گرفتند که یکی به کویت و دیگری به سوریه مهاجرت کرد.^[۱۰]

وی در کتاب دیگرش می‌نویسد: کشوری که من در آن هستم (ایران) کتاب تفسیر {تقریب القرآن الی الاذهان} را مصادره کردند. همان حکومت کتاب دیگری از من را که نامش {این‌گونه بود حکومت رسول الله و امیرالمومنین} بعد از اینکه اجازه چاپ گرفت و به عدد ده هزار نسخه به چاپ رسید و فهمیدند که این کتاب به آنچه ادعا می‌کنند سیاستشان اسلامی است ضرر می‌زند، دستور به مصادره و سوزاندن آن کردند، اما خوشبختانه نسخه اصلی خطی آن نزدم محفوظ ماند، و الا این کتاب به کلی از بین می‌رفت! و همچنین کتب متعددی را از من مصادره کردند! ^[۱۱]

در جریان جنگ ایران و عراق، پس از صدور فتوا به حرمت جنگ با عراقی‌ها (در خلال جنگ ایران و عراق) به دلیل حرمت کشتن مسلمین و مشروع نبودن ادامه جنگ، در خانه‌اش محبوس شد، این بازداشت خانگی که طولانی‌ترین حبس در طول حکومت جمهوری اسلامی است، بیش از ۲۰ سال طول کشید و با مرگ او پایان یافت.^[۱۲]

نسبت به مقام فقهی سید محمد شیرازی بسیاری از افراد حوزه علمیه، از جمله: علامه امینی و آقا بزرگ تهرانی صاحب کتاب الذریعه اشاره داشته‌اند، علاوه بر اجازه اجتهاد از پدرش میرزا مهدی شیرازی و سید علی بهبهانی رامهرمزی، بسیاری از فقهاء و مجتهدین برجسته حوزه‌های علمیه به مقام اجتهاد وی تصریح داشته و شیعیان را در امر تقلید به وی ارجاع داده‌اند که از آن جمله‌اند: سید محمد فاطمی ابهری - سید عبداللَّه شبستری - اختر عباس نجفی - روشن علی نجفی - حسین برقی - جعفر رشتی - محمد کلباسی - محمد هجری - محمد علی خلیق شیرازی - سید محمود موسوی اصفهانی - محمود دانش - ابراهیم مشکینی - مرتضی اردکانی - میرزا علی غروی علیاری - سید رضی الدین شیرازی - حسن سعید - سید محمد مهدی مدنی گرگانی - سید علی رئیسی گرگانی - سید حسین علوی خراسانی - نصراللَّه شبستری - محمد حسین لنکرانی - هاشم صالحی - مهدی حائری تهرانی - یحیی نوری - سید محمد کاظم مدرسی - سید احمد فالی - مهدی فقیه ایمانی - سید محمد علی عالمی بلخابی - مرتضی انصاری - ابوالقاسم روحانی - سید حمید الحسن - احمد پایانی - علامه باقری - علامه تقدسی - علامه آخوندی - سید سعید واعظی - سید محمد تهرانی - عبدالحسین آخوند - محمود انصاری و سید محمد سبزواری.^[۱۳]

علامه امینی ذیل رساله ای که سید محمد شیرازی در مورد کتاب الغدیر برای او فرستاده بود، می‌نویسد: «علامه مورد وثوق و با فضیلت سید محمد فرزند شریف و بزرگوار سید مهدی شیرازی که درود خدا بر پدر و پسر باد، این رساله را برای من فرستاد.»^[۱۴]

آنتوان بارا اندیشمند مسیحی راجع به او گفته بود: «آن بزرگ‌مرد مظلوم زیست و مظلوم کوچید و با تأسی به دلدار و محبوبش حسین بن علی به این مظلومیت رضایت داده بود… شیرازی از آن عالمانی بود که در حلقه ستم گرفتار آمد و با بردباری جام سختی‌ها را نوشید اما آنان که جهاد عالمان را نادیده می‌گیرند و از این که نشانه‌ها و آثار آنان را فریبکارانه پنهان می‌کنند بدانند که از کیفر خدا در امان نخواهند بود.»^[۱۵]

محمد حسین علی الصغیر (استاد دانشگاه کوفه) در کتاب «رهبران فکر دینی و سیاسی در نجف اشرف» (ص ۲۳۵) از سید ابوالقاسم خویی نقل می‌کند که راجع به سید محمد شیرازی گفت: «اگر ما سه نفر مثل سید محمد شیرازی داشتیم دنیا را فتح می‌کردیم!» او در ادمه می‌نویسد: «این سخن، متواتر است و جوانانی که شنیدند برای ما نقل کردند مثل برادرم علامه سید جواد شهرستانی و دیگر وکلای دفتر مرجعیت.»^[۱۶]

پس از مرگ سید محمد شیرازی، سید علی خامنه‌ای (رهبر فعلی جمهوری اسلامی) برای خانوادهٔ او پیام تسلیت فرستاد و دربارهٔ محمد شیرازی چنین گفت:

«آن عالم بزرگوار سالهای متمادی از عمر خویش را در عراق و ایران صرف جهاد فرهنگی و سیاسی برای اعلای کلمهٔ اسلام و ترویج مکتب اهل بیت علیهم‌السّلام نموده و زحمات فراوانی تحمل کردند. تألیفات متعدد ایشان در علوم اسلامی و مبارزه با صهیونیزم و استکبار، متضمن مجموعهٔ بزرگی از معارف دینی و سیاسی است و سعی مشکور و مجاهدت مقبولی در درگاه خداوند متعال است ان‌شاءاللَّه…»^[۱۷]

محمد شیرازی با آثار سعدی نیز مأنوس بود و در سخنرانی‌ها و کتاب‌هایش از آثار او استفاده می‌کرد، او در کتابش (اهمیت علم و تقوی در اسلام) راجع به سعدی چنین می‌گوید:

«کتابهای سعدی، کتابهای بسیار خوبی است؛ اگرچه نقاط ضعف هم دارد ولی روی هم رفته کتابهای مفیدی است و به‌طور کلی سعدی شخص بسیار پخته‌ای بوده‌است، ما آن موقع که به مکتب می‌رفتیم از کتاب‌های سعدی نیز می‌خواندیم…»^[۱۸]

وی در ۲۷ آذر ۱۳۸۰ در قم درگذشت. نماز میت وی را برادرش سید صادق حسینی شیرازی در حرم فاطمه معصومه خواند.
سید علی خامنه‌ای، در پیامی از مجاهدت‌های سید محمد شیرازی تقدیر کرده و بیت او را «بیت شامخ شیرازی» خواند^[۱۷] و مجلس ختمی در مسجد اعظم قم برای وی برگزار شد.

1. وی ده‌ها مسجد، حسینیه، مدرسه، کتابخانه، انتشارات، صندوق قرض الحسنه و درمانگاه تأسیس کرد. همچنین نمایندگان و مقلدان او به تشویق و راهنمایی و حمایت وی مؤسسات زیادی در مناطق مختلف جهان از جمله در مصر، سودان، بریتانیا، کانادا، آمریکا، هند، پاکستان، استرالیا، کشورهای حوزه خلیج فارس، ایران و عراق به وجود آوردند. شیرازی در به وجود آوردن حوزه‌های علمیه در ایران، عراق، کویت، سوریه و دیگر کشورها هم فعال بود و ده‌ها مدرسه دینی ایجاد کرده و حوزه‌های مختلف علمیه را تحت پوشش و حمایت خود قرار داد و برای طلاب و علماء دینی در ایران، سوریه، هند، پاکستان، افغانستان و تعدادی از طلاب خلیج فارس شهریه قرار داد و همچنین از ابتدای تأسیس حوزه علمیه حضرت زینب که توسط برادرش تأسیس شد، این حوزه را نیز تحت حمایت خود قرار داد.^[۱۹]

وی در طول عمر ۷۵ ساله اش بیش از ۱۲۵۰ عنوان کتاب در مسائل مختلف سیاست، اقتصاد، حقوق، الهیات، فقه، اصول، طبّ، نجوم، حدیث، رجال، کلام، منطق، تاریخ و دیگر موضوعات به دو زبان عربی و فارسی نوشت. وی همچنین در سال ۲۰۰۰ لقب «سلطان المؤلفین» را از کانون نویسندگان کشورهای عربی دریافت کرد.^[۲۰]

از مهم‌ترین این کتاب‌ها:

• نقض حقوق حوزویان در جمهوری اسلامی ایران

• زندگینامهٔ آیت‌الله العظمی سید محمد حسینی شیرازی
• برگزاری آیین ششمین سالگرد ارتحال مرجع راحل در قم
• [۱]

• وبگاه رسمی
• شبکه اطلاع‌رسانی اجتهاد^{[پیوند مرده]}