Eskoliosi

Oharra: Wikipediak ez du mediku aholkurik ematen. Tratamendua behar duzula uste baduzu, jo ezazu sendagilearengana.

Eskoliosi
Deskribapena
Mota	bone structure disease (en) , spinal disease (en) , abnormal spinal curvature (en) zantzu klinikoa
Espezialitatea	Ortopedia
Identifikatzaileak
GNS-10-MK	M41 eta M41.9
GNS-9-MK	737.43
DiseasesDB	26545
MedlinePlus	001241
eMedicine	001241
MeSH	D012600
Disease Ontology ID	DOID:0060249

Eskoliosi (antzinako grezieraz: σκολίωσις, skoliosis, "okertua"^[1]) bizkarrezurraren alboranzko okerdura da^[2] eta "S" edo "C" forma har dezake. Eskoliosia sortzetikoa, idiopatikoa edo neuromuskularra izan daiteke.^[3] Batzuetan kurbaren tamaina egonkorra da jaiotzetik eta beste batzuetan adinarekin aldatuz doa^[4]. Eskoliosia arina bada ez du arazo handirik sortzen, baina larria bada arnasketa ekidin dezake^[5]. Normalean ez du minik ematen^[6].

10º edo gutxiagoko eskoliosiak, populazioaren %1,5- %3ari eragiten dio ^[7].  20º edo gehiagoko kurbadun eskoliosien prebalentzia berdintsua da emakume eta gizonetan. Oso ohikoa da haurtzaro berantiarrean ^[8].

Eskoliosi kasuen %65a idiopatikoak dira, %15a sortzetikoak edo jaiotzekoak eta %10a gaixotasun neuromuskularren ondorio dira. ^[9]

• Eskoliosi kasu arruntenean, hots, nerabeen eskoliosi idiopatikoen kasuan ^[10], ez da kausa zehatzik aurkitu. Hala ere, orokorrean uste da faktore desberdinek eragiten dutela patologia honetan, hala nola faktore genetikoek ^[8][11]. Izan ere, CHD7 izeneko gene bat aurkitu da eskoliosiaren forma idiopatikoarekin lotura daukana.

• Sortzetiko eskoliosiaren kausa nagusia ornoen sortzetiko anomalia bat da.

• Gaixotasun neuromuskular baten ondorioz sortutako eskoliosiak nerabezaroan zehar gara daitezke ^[12].

Orokorrean, eskoliosia nerabezaroko hazkuntza azkarraren ondorioz agertzen da edo egiten du okerrera.

• Adina: haurtzaroa (haurdunaldiko 4-6 astetik 3 urte arte), gaztaroa (4-10 urte artean), nerabezaroa (11- 17 urtetara).
• Familia aurrekariak, eskoliosia gaixotasun hereditarioa baita.

Hiru dira eskoliosi mota nagusiak:

• Sortzetiko eskoliosia: jaiotzetik agertzen dira anomaliak bizkarrezurrean.
• Eskoliosi idiopatikoa: jatorri ezezagunekoa da. Mota honen barruan haurrena, gazteena, nerabeena edo helduena bereizten dira, gaixotasunaren hasiera data kontuan hartzen delarik.
• Eskoliosi neuromuskularra:arantza bifidoaren gaixotasunek, burmuineko paralisiak, arantza muskuluen atrofiak edo trauma fisikoren baten sintoma sekundario gisa agertzen denean.

Behin hezurren heltze prozesua amaitzen dela, zailagoa da eskoliosia pairatzea. Horrez gain, nabarmentzekoa da kasu larrienek birikien gaitasuna murriztu dezaketela; bihotzaren gain egiten den presioa dela eta, gaixoaren gaitasun fisikoak murriztuz (ariketa fisikoa…).

Eskoliosi sintomen artean honako hauek ager daitezke:

• Bizkarrezurreko giharren asimetria.
• Saihets edo eskapulan goraguneak, eskoliosi torazikoak eragiten duen kutxa torazikoaren biraketa dela eta.
• Gerri edo beheko gorputz adarren tamaina desberdinak.
• Batzuetan, erreflexuen abiadura baxua.
• Sorbaldako mina.

Eskoliosiarekin erlazionatutako gaixotasunak:

• Ehlers-Danlosen sindromea (hipermalgutasuna, “haur hipotonikoaren” sindromea eta beste aldagai batzuk).
• Charcot-Marie-Toothen gaixotasuna.
• Prader-Williren sindromea.
• Zifosia.
• Burmuineko paralisia.
• Arantzaren atrofia muskularra
• Muskulu-distrofia
• Riley-Dayren sindromea
• Chargeren sindromea
• Friedreichen ataxia
• X ahularen sindromea
• Proteusen sindromea
• Arantza bifidoa
• Marfanen sindromea
• Neurofibromatosia
• Konektibopatiak
• Sortzetiko hernia diafragmatikoa
• Hemihipertrofiak
• Ardatz kranioespinalaren nahasteak (siringomielia. prolapso mitrala, Chiariren malformazioa...)
• Banda amniotikoaren sindromea

Eskoliosia daukaten pazienteak patologia honen azpian kausaren bat dagoen zehazteko azterketa jakin batzuk egiten dira. Azterketa fisikoan, ondorengoa ebaluatzen da:

• Azala: “kafesne” orbanen bila, hauek neurofibromastosiaren seinale baitira.
• Oina
• Erreflexu abdominalak
• Tonu muskularra: elastikotasuna neurtzeko.

Beste diagnostikorako frogetako bat Adams-en aurreranzko flexioa da ^[13]. Froga honetan, pazienteari aurrerantz makurtzeko eskatzen zaio. Froga honetan goragune bat sumatzen bada eskoliosia aukeretako bat izango da eta erradiografiak atera beharko dira diagnostikoa egiaztatzeko.

Hortaz gain, eskoliometroa erabil daiteke gaixotasuna diagnostikatzeko ^[14]. Bestalde, pazientearen martxa eta bestelako anomalietako seinaleak (adibidez: arantza bifidoa, lipomak edo hemangiomak) ebaluatzen dira. Gainera, azterketa neurologikoa ere burutu daiteke eskoliosia diagnostikatzeko.

Eskoliosiaren jarraipenerako erabiltzen den teknikarik ohikoena erradiografiak dira, zeintzuk plano koronalean eta sagitalean egiten diren eskoliosi eta bizkarraren berezko okerdurak (2 zifosi eta 2 lordosi) ebaluatzeko. Hortaz gain, teknika honek eskoliosi mota sailkatzeko ere balio du. Hazten ari diren banakoetan 3-12 hilabetero ateratzen dira erradiografiak, eskoliosiaren progresioa aztertzeko.

Eskoliosiaren okerdura neurtzeko teknikarik erabiliena Cobb-en angeluaren neurria da.

Genoma aztertzeko ikerketei esker, genetistek DNAko nukleotidoen polimorfismo markatzaileak aurkitu dituzte. Polimorfismo hauek, lotura handia daukate nerabezaroko eskoliosi idiopatikoarekin.

Eskoliosia okerdura biomekaniko baten moduan ere definitzen da. ^[15]

Tradizionalki, eskoliosiaren sendabidea konplexua da eta okerduraren larritasunaren eta hezurren garapen mailaren araberakoa da. Azken finean, bi faktore horiek baldintzatuko dute gaixotasunak aurrera egiteko aukera. Ohiko aukerak hauexek dira:

1. Behaketa
2. Fisioterapia
3. Kortse dortsolunbarra
4. Kirurgia

Gaur egun, azken hiru tratamendu horien eragina eztabaida handia sortzen duten gaiak dira.

Kortse dortsolunbarra gaixoaren hezurrak soberakinak sortu dituenean aplikatzen da, kurba mantentzeko edota progresioa saihesteko (batez ere, gerora kirurgia egin behar ez izateko). Heldu batzuetan minari aurre egiteko erabiltzen da.Teknika hau aurrera eramateko, gailua bizkarraldean kokatzen da, hau inguratzen duelarik (nahiz eta, batzuetan leporaino hedatzen den). Ohikoena OTLS aparailu ortopedikoa da; besapeetan finkatzen da eta aldaketaraino luzatzen da. Kristal zuntzezkoa edo plastikozkoa izan ohi da. Orokorrean 22-23 orduz jantzi behar da, bizkarrezurraren okerdurak zanpatuz. Gailuaren eraginkortasuna hainbat faktorek baldintzatuko dute: diseinua, profesionalaren abilezia, gaixoaren konpromisoa, etab. Hala ere, aparailu ortopediko hauek badituzte hainbat desabantaila: kalte emozionalak, kalte fisikoak, ariketa fisikoa egiteko zailtasuna (urdailaren gainean presio handia ezartzen baita, arnasketa zailduz), besoko pisu galera (haurretan), etab. Aipatzekoa da haurretan eta gazteetan badaudela kasuak non igeltsuzko txaketa baten erabilera goiztiarrak aparatu ortopedikoak ordezkatzen dituen.

Kirurgia progresio handiko okerduretan ematen da. Hortaz gain, arantza bifidoko eta burmuineko paralisietako okerduren kasuan ere praktikatzen da, okerdurek arazoak sortzen baitituzte funtzio biologikoetan.

Eskoliosirako kirurgia bizkarrezurreko kirurgilari espezializatu batek burutzen du. Hainbat arrazoi desberdinengatik, orokorrean, ia ezinezkoa da eskoliosi bat guztiz zuzentzea. Hala ere, egiten diren zuzenketek oso emaitza onak edukitzen dituzte.

Eskoliosi kasuetan gehien erabiltzen den praktika kirurgikoa da. Praktika honetan, hezurra ornoetan sartzen da. Sartutako hezurra osatzean, hezur masa solido bihurtzen da eta bizkarrezurra zurruntzen da. Honek eskoliosiaren okertzea ekiditen du. Ebakuntza hau aurretik edo atzetik egin daiteke, baina gehienetan atzetik egiten da. Kasu larrienetan, bi aldeak konbinatuz egiten da ebakuntza. Ebakuntza honetan, jatorriz, ez zen metalik erabiltzen. Gerora, 1962an Paul Harringtonek metalezko instrumentaziozko teknika erabili zuen lehenengo aldiz. Harringtonen instrumentuaren ahulguneetako bat garezurrean posizio bat lortu ezina izan zen. Gaur egungo sistemak, desoreka sagitalari eta Harringtonen metalezko instrumentuen ahulguneari irtenbidea aurkitzen saiatzen ari dira. Irtenbide honek, torlojuak, alanbreak… inplikatzen ditu.  Orokorrean, praktika honek oso emaitza onak ditu. Ebakuntza hau jasan duten pazienteek bizi-ohitura arruntak dituzte, inolako muga gabe.

Eskoliosiak deformazio toraziko bat sortzen duen kasuetan, costoplasty izeneko ebakuntza bat egiten zaio pazienteari emaitza estetiko hobea lortzeko helburuaz. Horrelako praktika kirurgikoa, instrumentu bidezko fusio ebakuntza bat jasan ondoren edozein momentutan egin daiteke. Hala ere, aipatzekoa da ebakuntza honen arrakasta bizkarrezurrak kaxa torazikora biratzeko daukan gaitasunaren araberakoa izango dela.

Ebakuntza honetako arriskua %5 ingurukoa da. Arazo posibleen artean honako hauek egon daitezke: ehun bigunen hantura, arnas nahasteak, odol-jarioa eta lesio nerbiosoak. Hala ere, gaur egungo ikerketa batzuen arabera, ebakuntza jasan eta bost urtetara pazienteen %5ak beste ebakuntza bat behar izaten du.^[16][17]

Inplante berriak garatu dira zeintzuek helburutzat bizkarrezurraren fusioa atzeratzea dute. Horrela, paziente gazteen bizkarrezurraren hazkuntza ahalbidetzeko.

Eskoliosiaren kausa lesio neurologiko bat denean (zaldi buztanaren tentsioa ez-ohikoa) neurozirujauak parte har dezake tratamenduan. 1993tik erabiltzen den tratamendu honen emaitza onek itxaropen handia ematen dute, gaixotasunaren efektuaz gain bere kausak ere erasotzen dituelako.^[18] Praktika kirurgiko honen erantzunak bizkarrezurraren okerduraren arabera desberdinak dira, bere progresioa geldiarazten du eta bizkarrezurraren okerdura hobe dezake fisioterapia sesio egokiekin batera.

Patologia honen pronostikoa progresio aukeren menpe egongo da. Orokorrean, gero eta okerdura handiagoa izan, okerdura txikietan baino eboluzio arrisku handiagoa egongo da. Bestalde, okerdurak torax aldean kokatzen direnean edo bikoiztuta badaude, progresio arriskua handiagoa izango da, gerri aldeko edo gerri eta toraxaren aldean agertzen direnekin alderatuz. Horrez gain, oraindik hezurrak guztiz osatuta ez dituzten gaixoen eskoliosiak ere azkarrago egin dezakete aurrera (batez ere, nerabezaroko hazkuntza bizitzen dauden gaixoak). Emakumeetan progresio arriskua handiagoa dela zehaztu izan da.

Gai honi buruzko informazio gehiago lor dezakezu Scholian