Johannes Brahms

Hanburgon jaio zen. Aita, Johann Jakob Brahms (1806-1872), Holsteingo Heide hirikoa zen<^{[Oh 1]}. Familiaren borondatearen aurka, Johann Jakobek musika karrera jarraitu zuen, eta Hanburgora joan zen 1826an, non lanaldi partzialeko lanak aurkitu zituen harizko eta haizezko musikari gisa. 1830ean, bera baino 17 urte zaharragoa zen Johanna Henrika Christiane Nissenekin (1789-1865) ezkondu zen. Urte berean, tronpeta-jotzaile postua lortu zuen Hanburgoko milizian^[4]. Azkenean, Stadttheater eta Philharmonisches Staatsorchester taldeetan, kontrabaxu-jotzaile bihurtu zen. Johann Jakobek aurrera egin ahala, familia, urteen poderioz, hirian gero eta etxe hobeago batera aldatzen joan zen^[5].

Johannes Brahms 1833ko maiatzaren 7an jaio zen^{[6][Oh 2]}. Bere arreba Elisabeth (Elise) 1831n jaio zen, eta anaia gazteena, Fritz Friedrich (Fritz), 1835ean. Johann Jakobek bere lehen musika lezioak eman zizkion semeari. 1840tik aurrera, zazpi urte zituela, pianoa ikasten hasi zen Otto Friedrich Willibald Cossel (1813-1865) irakaslearekin. 1842an, Cossel kexatu zen: «Brahms oso interprete ona izan liteke, baina beti bere konposizio amaigabean aritzen da». 10 urte zituela, bere debuta egin zuen kontzertu pribatu batean, interprete bezala, eta Beethovenen Piano eta haizerako Boskotea op. 16 eta Mozarten piano laukote bat jo zituen. Henri Herzen estudio bat ere jo zuen bakarlari gisa. 1845ean, pianorako sonata bat idatzi zuen sol minorrean.​ Gurasoek konpositore gisa egindako lehen ahaleginak gaitzetsi zituzten^[8], interprete gisa perspektiba profesional hobeak zituela uste baitzuten^[9]. Laster nabaritu zitzaion piano-jotzaile ona zela, eta, gaztetik, familiaren gastuak ordaintzen hasi zen jatetxeetan, tabernetan, baita burdeletan ere pianoa jotzen. Aldi berean, klaseak ere ematen zituen. Johannesek biolina jotzen ere ikasi zuen, eta biolontxeloa jotzeko oinarrizkoena.

1845etik 1848ra, Brahmsek Cossel-eko Eduard Marxsen pianista eta konpositorearekin (1806-1887) ikasi zuen. Marxsen-ek zuzenean ezagutu zituen Beethoven eta Franz Schubert; Mozart eta Joseph Haydnen obrak miresten zituen, eta Johann Sebastian Bachen musikaren jarraitzaile sutsua zen. Marxsenek konpositore horien tradizioa transmititu zion Brahmsi, eta ikaslearen konposizioak tradizio horretan oinarrituko zirela ziurtatu zuen^[10]. 1847an, Brahmsek bere lehen agerpen publikoa egin zuen pianista bakarlari gisa Hamburgon, Sigismund Thalbergen fantasia bat interpretatuz. Bere lehen piano errezitaldi osoak, 1848an, Bachen fuga bat barne hartu zuen, baita Marxsenen obrak eta Jacob Rosenhain gisako birtuoso garaikideak ere. Bigarren errezitaldi batek, 1849ko apirilean, Beethovenen [[Pianoarentzako 21. sonata (Beethoven)|Waldstein sonata eta berak, Brahmsek, konposatutako fantasia-bals bat hartu zituen barne, eta aldeko kritikak jaso zituen egunkarietan^[11].

Brahmsek piano kontzertu publikoak eskaini zituen, baina ez zuen nahi besteko arrakastarik izan. Onarpen eskasa izan arren, bere bi Piano kontzertuak estreinuan jo zituen. Konposaketari ekin zion, baina bere obrek ez zuten publikoaren interesik erakarri. 1853ean, kontzertu bira bat hasi zuen orduko musikari famatu batekin. Bidaia hartan, Franz Liszt eta Robert Schumann ezagutzeko aukera izan zuen. Azken hori, konpositore ez ezik musika aldizkari famatu baten editorea ere bazen, eta kritikaren nahiz enpresaburuen interesa erakarri zuen Brahms gaztearen lanak aipatuz. Aipamen horri esker hasi zen Brahms konpositore ezagun eta preziatua bilakatzen.

Jakina da Brahmsen garai hartako konposizioek piano-musika, ganbera-musika eta gizonezkoen ahots-korurako obrak barne hartzen zituztela. «GW Marks» izengoitiarekin, Hamburgoko Cranzen konpainiak pianorako moldaketa eta fantasia batzuk argitaratu zituen 1849an. Brahmsen lehen lan aitortuak (Scherzo op. 4 eta Heimkehr abestia op. 7, 6. zkia.) 1851koak dira. Hala ere, Brahmsek, geroago, arduratsu jokatu zuen hasierako bere lan guztiak ezabatu baitzituen, eta, 1880an, Elise Giesemann lagunari idatzi zion, esanez: musika koralerako egindako eskuizkribuak bidal ziezazkion suntsitzeko^[12].

Tabernetan eta putetxeetan jotzen, Brahms nerabe pobretu bati buruz kontatzen diren istorioak jatorri anekdotikoa baino ez dute^{[Oh 3]}, eta aditu moderno askok baztertu egiten dituzte; izan ere, Brahms familiak estatus ona zuen, eta Hanburgoko legediak zorrotz debekatzen zuen musika eta adingabeak putetxeetan sartzea^[14][15].

1850ean, Brahmsek Eduard Reményi biolin-jotzaile hungariarra ezagutu zuen, eta hainbat errezitalditan lagundu zion hurrengo urteetan. Hori izan zen «ijito estilo» musikarako sarrera, hala nola, Csárdás, gerora bere konposizio aberasgarrien eta herrikoienen oinarri bihurtu zena: Ungarische Tänze (Hungariar dantzak) multzoa (1869 eta 1880)^[16][17].​​ Brahmsek urte hartan izan zuen Robert Schumannekin lehen harremana, baina huts egin zuen. Urte hartan Schumannek Hamburgora egindako bisitan, lagunek Brahms konbentzitu zuten bere konposizio batzuk bidal ziezazkion, baina paketea ireki gabe itzuli zuten^[18].

1853an, kontzertu-bira bat egin zuen Remenyiren laguntzaile gisa. Maiatzaren amaieran, Joseph Joachim biolinista eta konpositorea bisitatu zuten Hannoverren. Aurretik, Brahmsek entzuna zuen Joachim Beethovenen Biolinerako kontzertuaren bakarlari partea interpretatzen, eta erabat txundituta geratu zen.​ Brahmsek, Joachimentzat bakarrik, pianorako bere piezetako batzuk jo zituen^[19], zeinak berrogeita hamar urte geroago gogoratu zuen: «Inoiz, nire artista-bizitzan zehar, ez nintzen hain txundituta sentitu»^[20].​ Hori izan zen bizitza osoan iraun zuen adiskidetasun baten hasiera, nahiz eta behin errailetik atera zen, 1883ko haren dibortzio prozesuan Brahms emaztearen alde jarri zenean^[21].​ Brahmsek Joachim konpositore gisa ere miresten zuen, eta, 1856an, elkarren arteko entrenamendu ariketa bati ekin zioten beren trebetasunak hobetzeko «kontrapuntu bikoitza, kanonak, fugak, preludioak edo dena delakoan, Brahmsen hitzetan»^[22].​ Bozarthek dioenez, «Brahmsen estudioko kontrapuntuko eta antzinako musikako produktuek, hurrengo urteetan, barne hartu zituzten organorako dantza-piezak, preludioak eta fugak, eta obra koral neorrenazentistak eta neobarrokoak»^[23].

Joachim, Brahms eta Reményi ezagutu ondoren, Weimar bisitatu zuten, non Franz Liszt, Peter Cornelius eta Joachim Raff ezagutu zituen, eta Lisztek Brahmsen Scherzo op. 4 interpretatu zuen lehen begiratuan. Reményik esan zuen Liszt bere Sonata si minorrean jotzen ari zela lo hartu zuela Brahmsek. Horrek eta beste hainbat desadostasunek eraman zituzten Remenyi eta Brahms elkarrengandik aldentzera^[24].

Brahmsek Düsseldorf bisitatu zuen 1853ko urrian, eta, Joachimen aurkezpen-gutun batekin^[25], Schumannek eta haren emazte Clarak harrera egin zioten. Schumannek, 20 urteko gaztearen talentuarekin txundituta eta liluratuta, «Neue Bahnen» (Bide berriak) izeneko artikulua argitaratu zuen Neue Zeitschrift für Musik aldizkariaren urriaren 28ko edizioan. Artikulu horretan esaten zuen «garaiei ahalik eta modu gorenean eta idealenean adieraztera bideratua» zegoen bat zela^[26]. Laudorio horrek Brahmsen perfekzio estandar autokritikoak larriagotu eta bere konfiantza aboli zezakeen. Schumanni urte hartako azaroan idatzi zion bere laudorioak «publikoaren aldetik halako itxaropen apartak piztuko ditu, ezen ez baitakit nola has naitekeen horiek betetzen»^[27]. Düsseldorfen zegoela, Brahmsek Schumannekin eta haren ikasle Albert Dietrichekin parte hartu zuen Joachimentzako biolinerako sonata mugimendu baten idazketan, F.A.E.-Sonate (F-A-E sonata), Joachimen «Frei aber einsam» (Libre baina bakarti) lelo pertsonalaren inizialak irudikatzen dituzten letrak^[28].

Schumannen bultzadak eraman zuen Brahmsen lanen lehen argitalpenera, bere izenpean. Leipzigera joan zen, non Breitkopf & Härtel etxeak bere op. 1-4 (Pianorako 1. eta 2. sonatak; Sei abestiak, op. 3, eta Scherzo op. 4) argitaratu zituen, eta Bartholf Senff etxeak Pianorako 3. sonata, 3. zkia, op. 5 eta Sei abestiak op. 6. Leipzigen, pianorako lehen bi sonatak barne hartu zituzten errezitaldiak eman zituen, eta Ferdinand David, Ignaz Moscheles eta Hector Berliozekin bildu zen, besteak beste^[23][29].​

Schumannek bere buruaz beste egiten saiatu eta gero eta 1854ko otsailean buruko erietxe batean (Bonnetik gertu) konfinatu ondoren (non pneumoniak jota hil zen 1856an) Brahms Düsseldorfen finkatu zen, eta familiari lagundu, eta merkataritza gaiez arduratu zen Clararen izenean. Clarari ez zitzaion Robert bisitatzen utzi hil baino bi egun lehenago arte, baina Brahmsek bisitatu ahal izan zuen, eta bitartekari lanak egin zituen. Brahms Clararenganako sentimendu biziak izaten hasi zen, eta Clarak feminitatearen ideal bat irudikatzen zuen berarentzat. Bere harreman platoniko biziki emozionalak neska hil arte iraun zuen. 1854ko ekainean, Brahmsek bere op. 9 eskaini zion, Robert Schumannen gai bati buruzko bariazioak^[23].​ Konpositoreak bere lanak Clarari aurkeztu ohi zizkion estreinatu aurretik, eta, askotan, Clarak estreinatzen zituen. Brahmsen karrera babesten jarraitu zuen, haren errezitaletan bere musika programatzen baitzuen^[30].

Vier Balladen (Lau balada pianorako) op. 10 argitaratu ondoren, ez zuen lan gehiago argitaratu 1860ra arte. Garai hartako proiektu nagusia 1. Pianorako kontzertua re minorrean izan zen, 1854an, bi pianorako obra gisa hasi zuena, baina laster konturatu zen eskala handiagoko formatu bat behar zuela. Garai hartan, Hamburgon finkatua, Clararen laguntzarekin, musikari postu bat irabazi zuen Detmold-eko gorte txikian, Lippeko Printzerriko hiriburuan, non 1857tik 1860ra neguak igaro baitzituen, eta bere bi serenatak idatzi zituen (Serenata 1858, Op. 11 eta Serenata 1859, Op. 16). Hamburgon emakumeen abesbatza bat antolatu zuen, eta, harentzat, musika idatzi eta hura zuzendu egin zuen. Garai horretakoak dira bere pianorako lehen bi laukoteak (op. 25 eta op. 26) eta hirugarrenaren lehen mugimendua ere, azkenik 1875ean agertu zena.

Hamarkadaren amaierak ezbehar profesionalak ekarri zizkion Brahmsi. 1859ko urtarrilaren 22an, Hanburgon, Pianorako 1. kontzertua estreinatu zenean, konpositorea bakarlari zela, harrera txarra izan zuen. Joachimi idatzi zion: «emanaldia bikaina eta erabakigarria, porrotak... pentsamenduak kontzentratzera eta norberaren adorea areagotzera behartzen du... Baina txistukadak onegiak izan ziren...»^[31].​ Bigarren aurkezpen batean, entzuleen erreakzioa hain izan zen oldarkorra, ezen, lehen mugimenduaren ondoren, konpositorea agertokitik alde ez egiteko gelarazi behar izan baitzuten^[32]. Erreakzio horien ondorioz, Breitkopf & Härtel editoreek ez zituzten konposizio berriak argitaratu nahi izan. Ondorioz, Brahms harremanetan sartu zen beste editore batzuekin, Simrock barne, eta, azkenean, bere bazkide editore nagusi bihurtu zen^[23].​ 1860an, esku-hartze gehigarri bat egin zuen Alemaniako musikaren etorkizunari buruzko eztabaidan, eta huts larria izan zen. Joachim eta beste batzuekin batera, Liszten jarraitzaileen aurkako erasoa prestatu zuen, «Neudeutsche Schule» (Alemaniako Eskola Berria) deiturikoa (Brahmsek berak Richard Wagnerren musika begiko bazuen ere, Eskolako argi nagusia). Bereziki, ohiko musika formak baztertzearen aurka agertu ziren, baita «Liszten moduko fantasietatik hazten den sasitza miserablearen» aurka ere. Zirriborro bat filtratu zen prentsara, eta Neue Zeitschrift für Musik egunkariak parodia bat argitaratu zuen, atzera begiratzeagatik Brahms eta bere elkartekideak barregarri uzten zituena. Konpositorea ez zen inoiz gehiago sartu musika-polemika publikoetan^[33].​ Gatazka horri Erromantikoen gerra deitzen zaio.

Brahmsen bizitza pertsonala ere arazotsua izan zen. 1859an, Agathe von Siebold abeslariarekin konprometitu zen. Konpromezua laster eten zen, baina horren ondoren ere idatzi zion: «Maite zaitut! Berriro ikusi behar zaitut, baina ez naiz gauza girgiluak eramateko. Mesedez idatz iezadazu... baldin... besoetan berriro besarkatu, musu eman eta maite zaitudala esan badiezazuket». Ez zuten inoiz elkar ikusi berriro, eta, gero, lagun bati berretsi zion Agathe zela bere «azken amodioa»^[34].

Brahmsek espero zuen Hanburgoko Orkestra Filarmonikoaren zuzendaritza emango ziotela, baina, 1862an, Julius Stockhausen baritonoarentzat izan zen postua^{[35][Oh 4]}. 1862ko udazkenean egin zuen lehen bisita Vienara, eta negua eman zuen bertan. Wagnerren zirkuluko gertuko bi kiderekin izan zuen harremana, Peter Cornelius lagun ohiarekin eta Karl Tausigekin, baita Josef Hellmesberger (aita) eta Julius Epsteinekin ere, hurrenez hurren Vienako Kontserbatorioko zuzendari eta biolin ikasketen zuzendari, eta piano ikasketen zuzendariarekin. Brahmsen zirkulua hazi egin zen Eduard Hanslick kritikari ospetsua (eta Alemaniako Eskola Berriko oposiziogilea), Hermann Levi zuzendaria eta Theodor Billroth zirujaua barne hartzeko, eta horiek haren defendatzaile onenetakoak bihurtu ziren^[36][37].

Gero, Brahmsek behin betiko bizilekua aukeratu zuen Viena, han, bere bizitza, erabat eskaini zion konposizioari. Ia 30 urte izan ziren obra musikalen konposaketari eskainirik, gaur egun musika klasiko erromantiko lanen funtsezkoak atalak dira, eta Brahmsen bizitzan oso harrera ona izan zituzten, bere garaiean konpositore handienetakoa izanik. Bere arrakasta garrantzitsua Requiem aleman batekin lortu zuen, obra koral handi bat. Publikoak emandako harrerak bere "1. Sinfonia" hastera animatu zuen, hamar urte eman zituen hau idazten. 1876an bukatua, beste hiru sinfonia konposatu zituen hurrengo zortzi urtetan.

1863ko urtarrilean, Brahmsek Richard Wagner ezagutu zuen, eta harentzat Variationen und Fuge über ein Thema von Händel (Händelen obraren gai bati buruzko bariazioak eta fuga), op. 24 interpretatu zuen, aurreko urtean osatua. Bilera adeitsua izan zen, nahiz eta Wagnerrek, ondorengo urteetan, komentario kritikoak, baita iraingarriak ere, egin zituen bere musikari buruz^[38].​ Hala ere, Brahmsek Wagnerren musikarekiko interes handia atxiki zuen, une hartan eta geroago ere, eta Wagnerrek 1862-1863an Vienan emango zituen kontzertuetarako prestakizunetan lagundu zuen^[37]. Tausigek Tannhäuserren eskuizkribu batekin saritu zuen (Wagnerrek 1875ean eskatu zuena)^[39]. Bere lehen vienar errezitaldietan, Händelen bariazioak ere interpretatu ziren, Pianoko lehen laukotearekin batera, non entzuleek eta kritikak hobeto hartu zituzten bere interpretazioak bere musika baino^[40].

Brahmsek beste leku batzuetan zuzendaritza postuak betetzeko ideia aintzat hartu bazuen ere, Vienan finkatu zen gero eta gehiago, eta laster bihurtu zuen bere bizileku. 1863an, Wiener Singakademie-ko zuzendari izendatu zuten. Ikusleak harrituta utzi zituen, Heinrich Schütz eta Johann Sebastian Bach maisu alemaniarren eta Giovanni Gabrieli gisako lehen konpositoreen lan asko programatu baitzituen. Ludwig van Beethoven eta Felix Mendelssohnen lanek ordezkatzen zuten musikarik berriena. Brahmsek korurako obrak ere idatzi zituen, bere Motete, op. 29 barne. Hala ere, postuak konposatzeko denbora gehiegi kentzen ziola ohartzean, abesbatza utzi zuen 1864ko ekainean^[41].​ Urte hartatik 1876ra, Lichtentalen igaro zituen uda asko, gaur egun Baden-Badenen zati dena, eta Clara Schumannek eta haren familiak ere denbora bat eman zuten bertan. Hiriko bere etxea museotzat kontserbatzen da; han prestatu zituen bere konposizio nagusi asko, Ein deutsches Requiem (Requiem alemaniar bat) eta bere garai-tarteko ganbera lanak barne^[42].

1865eko otsailean, ama hil zitzaion eta abesbatzerako obra nagusia Ein deutsches Requiem (Requiem alemaniar bat), op.  45 konposatzen hasi zen. Haren sei mugimendu 1866an osatu ziren. Lehen hiru mugimenduen estreinaldiak Vienan eman ziren, baina obra osoa Bremenen estreinatu zen 1868an, arrakasta handiz. Zazpigarren mugimendu bat gehitu zen (Ihr habt nun Traurigkeit soprano bakarlariarena) Leipzigeko estreinaldi baita arrakastatsurako (1869ko otsaila), eta obrak kritikaren txaloak eta kontzertuak jaso zituen Alemania osoan, baita Erresuma Batuan, Suitzan eta Errusian ere, eta horrek Brahms nazioarteko agertokira iristea ekarri zuen^[37].​ Aldi horretan, arrakasta herrikoia ere jaso zuen, bere lehen Hungariar dantza multzoa (1869), Liebeslieder Walzer op. 52 (1868-1869) eta lieder bildumekin (op  43 eta 46-49)^[37]. Arrakasta horien ondoren, azkenean, urte askotan zehar borrokan ibilitako lan batzuk osatu zituen, hala nola Rinaldo kantata (1863-1868), bere lehen bi hari-laukoteak op. 51, 1. eta 2. zk. (1865-1873), Hirugarren piano-laukotea (1855-1875), eta, batez ere, haren Lehen sinfonia, 1876an argitaratua eta 1855ean hasia^[43][44]. 1869an, Brahms Schumannen alabaz maitemindu zen, Julierekin (orduan 24 urte zituen), baina ez zion maitasuna aitortu; beranduago, urte horretan, Juliek Marmorito kondearekin zuen konpromisoa iragarri zenean, Brahmsek idatzi egin zion, eta Clarari bere Alt-Rhapsodie, op. 53ren eskuizkribua eman zion. Clarak bere egunerokoan idatzi zuen «berak bere eztei kanta deitu ziola» eta «testuan eta musikan min sakona» sumatzen zela^[45].

1872tik 1875era, Brahms Vienako Gesellschaft der Musikfreunde orkestrako kontzertuen zuzendaria izan zen. Orkestrak profesionalak bakarrik izango zituela ziurtatu zuen, eta errepertorio bat zuzendu zuen, non barne hartzen zituen Bachetik hasita Alemaniako Eskola Berrikoak ez ziren XIX. mendeko konpositoreetaraino, hala nola Beethoven, Franz Schubert, Mendelssohn, Schumann, Joachim, Ferdinand Hiller, Max Bruch, berak atondutako bere lanak ere (batez ere, lan koral handiak, Alt-Rhapsodie (Rapsodia alemaniar bat) eta Triumphlied (Garaipenaren Kantua), op 55 patriotikoa, 1870-1871ko Frantzia-Prusia Gerran Prusiaren garaipena ospatzen duena)^[44]. 1873an, Variationen über ein Thema von Joseph Haydn (Haydnen gai bati buruzko bariazioak) estreinatu zuen. Hasieran, bi pianorako sortua, gaur egun, haren lanik ezagunenetako bat dena^[44][46].

Brahmsen Lehen sinfonia, op. 68 1876an agertu zen, nahiz eta 1860ko hamarkadaren hasieran hasi zuen (eta lehen mugimenduaren bertsio bat iragarri zien Clara eta Albert Dietrichi). Hamarkada horretan, bilakaera oso mailakatua izan zuen, eta litekeena da 1868ra arte garbi ez edukitzea amaiera^[47]. Brahms zuhurra eta tipikoki autokritikoa izan zen sinfonia sortu zen bitartean, lagunei idatzi zien, esanez «luzea eta zaila» zela, «ez guztiz xarmanta» eta, esanguratsuki «luzea eta do minorrean», Richard Taruskinek dioenez, argi uzten zuena zen «Brahms ereduen eredua (sinfonia baterako) hartzen ari zela: Beethovenen Bosgarrena»^[48].

1876ko maiatzean, Cambridgeko Unibertsitateak Brahms eta Joachimi Musikan Doktore titulua ematea eskaini zuen, betiere «tesi» gisa pieza berriak konposatzen bazituzten eta Cambridgen bazeuden beren tituluak jasotzeko. Brahmsek ez zuen Erresuma Batura joateko gogorik, eta titulua in absentia jasotzea eskatu zuen^[49]. Aurretik egindako sinfonia eskaini zuen tesi gisa, 1876ko azaroan.​ Baina, bietatik, Joachim bakarrik joan zen Erresuma Batura, eta titulua hari soilik eman zioten. Brahmsek «eskertu zuen gonbidapena», partituraren eskuizkribua eta bere lehen sinfoniaren zatiak Joachimi ematerakoan; Joachimek zuzendu zuen, 1877ko martxoaren 8an, estreinaldi ingelesa Cambridgen^[50].

Brahmsek, 1870eko hamarkadan, bera baino zortzi urte zaharragoa zen Johann Strauss (semea) ezagutu zuen, baina haien arteko adiskidetasuna estutu egin zen 1889tik aurrera. Straussen musikaren zati handi bat miresten zuen, eta Simrock editorearekin sinatzera bultzatu zuen musikagilea. Straussen emaztearentzat, Adelerentzat, abaniko bat autografiatzean, Brahmsek Danubio Urdina balsaren irekiera-notak idatzi zituen, idatziz: «zoritxarrez, ez Johannes Brahmsengatik»^[51].

1890ean, Bigarren hari-boskotea op.  111 Vienan arrakastaz estreinatu ondoren, Brahms, 57 urterekin, konposiziotik erretiratu zitekeela pentsatzera iritsi zen, eta lagun bati esan zion: «Nahikoa lortu dut; hemen zahartzaro axolagabea izan dut, eta bakean gozatu ahal izan dut»^[52].​ Halaber, 28 urteko Alice Barbi mezzosopranoaren konpainian ere hasi zen kontsolamendua aurkitzen, eta, beharbada, ezkontzeko proposamena egin zion^[53].​ Richard Mühlfeld Meiningeneko orkestrako klarinete jotzaileari zion mirespenak berpiztu zion konposatzeko zuen interesa, eta lan berriak idaztera eraman zuen: Klarinete, biolontxelo eta pianorako hirukotea, op. 114; Klarineterako boskotea, op. 115 (1891), eta Klarineterako bi sonatak, op. 120 (1894). Pianorako piezen azken zikloak ere idatzi zituen une horretan, op. 116-119, Vier ernste Gesänge op. 121 (1896), 1896an Clara Schumann hil zela eta^[54], eta Hamaika preludio koral organorako op. 122 (1896). Horietako azkena O Welt ich muss dich lassen abestiaren moldaketa bat da, eta Brahmsek idatzi zituen azken notak dira^[55].​ Lan horietako asko Bad Ischl-eko bere etxean konposatu zituen; Etxe hori 1882an bisitatu zuen lehen aldiz, eta, 1889tik aurrera, uda guztiak bertan igaro zituen^[56].

Askok Beethovenen ondorengotzat hartu dute Brahms, eta bere lehenbiziko sinfoniari Beethovenen harmargarren sinfonia azizena eman zioten. Aipatutako obrez gain, beste lan garrantzitsuak hauek dira: Violinerako kontzertua eta Bariazioak, maisuki lantzen duen generoa. "Kamara musika" eta "Piano solo batentzako piezen" konposizio ugari ditu, hala nola "Kantak".

Konpositore romantiko gehienak bezala, Brahmsek Beethoven miresten zuen, eta eragin bikaina izan zuen bere lanetan. Baina garai klasikoko konpositorieak, adibidez Mozart eta Haydn ere miresten zituen. Lehengo edizioetako partiturak eta autograforak biltzen zituen, askotan jotzen ziren obra famatuak ere aldatzen zituen. Periodo klasikoko mugimendu asko erabili zituen, handia baitzen periodo horren eragira. Horregatik, musikagile romantikoen artean, Brahms klasioena bezala aipatu izan ohi da.

Perfekzionista hutsa zen eta honen adibide, lehen sinfoniaren konposaketaren hamar urtea=k dauzkagu. Aditu batzuentzat, hau ez zen bere lehen sinfonia izan, benetako lehen sinfoniak ez zuela Brahmsek nahi hainako kalitatea izan uste dute. Dakigunez, Brahmsek kalitate gabezko bere konposizioak sarri puskatzen zituen, oso zorrotza baitzen bere lanarekin.

Brahms naturaren maitale izan zen. Viena inguratzen duten basoetan paseatzea gustoko zuen, eta berarekin eramaten zituen beti gozokiak ikusten zituen umeen arten banatzeko. Helduenganantz zakar samarra zen, baina bere lagunek bihotzez ederresten zuten. Brahms ez zen ezkondu. Vienan, 64 urterekin hil zen, gibeleko minbizi baten ondorioz.

• Musika klasikoa

• Johannes Brahmsi buruzko loturak
• Brahmsen Klarineterako boskotea Analisi musikala, gazteleraz.
• Classic Cat - Brahms mp3s