Ποικίλη Στοά (περιοδικό)

Η Ποικίλη Στοά ήταν ετήσιο εγκυκλοπαιδικό έντυπο με εκδότες αρχικά τον Ιωάννη Αρσένη,^{[Σημ 1]} και πολύ αργότερα τον Μιχαήλ Ραφαήλοβιτς,^{[Σημ 2]} με λογοτεχνική (έμμετρη και πεζή) ύλη, ελεγεία^{[Σημ 3]}, επιστημονικές μελέτες και άρθρα σε εκλαϊκευμένη μορφή, με ποικίλο περιεχόμενο, βιογραφίες, νεκρολογίες, ιστορικά κείμενα, καθώς και ψυχαγωγική ύλη, όπως μουσικά κομμάτια με παρτιτούρες , ανέκδοτα, κ.ά. Στο ημερολόγιο-περιοδικό έχουν γράψει όλοι ανεξαιρέτως οι λόγιοι και οι λογοτέχνες της εποχής εκείνης. Κυκλοφόρησε στην Αθήνα την περίοδο 1881-1914 ανά διαστήματα, σε 16 τόμους.

Το όνομα του περιοδικού παραπέμπει στην Ποικίλη Στοά της αρχαίας Αθήνας, η οποία συνδύαζε ποσότητα, ποικιλία και ποιότητα έργων. Στεγάζονταν πολλά και αξιοθαύμαστα έργα τέχνης, όπως τοιχογραφίες από σημαντικές πολεμικές σκηνές, τρόπαια και χάλκινα αγάλματα. Επίσης ήταν τόπος άνθισης της φιλοσοφίας των Στωικών.^[1]

Με γνώμονα λοιπόν το περιεχόμενο της Ποικίλης Στοάς της αρχαίας Αθήνας, ο εκδότης Αρσένης οραματίστηκε πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου μέσω του περιοδικού, με στοιχεία συγγραφικής τέχνης-λογοτεχνίας, φιλοσοφικού στοχασμού, επιστημονικής αρθρογραφίας και ψυχαγωγίας. Ο συγκεκριμένος στόχος που είχε τονιστεί στις προγραμματικές δηλώσεις της Ποικίλης Στοάς,^[1] υλοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό, αν κρίνει κανείς με βάση τα θετικά σχόλια που αποσπά το έντυπο από τους συνεργάτες του, οι οποίοι ήταν πάντα πρόθυμοι να αποστέλλουν κείμενα ή έργα τους προς δημοσίευση, μετά την εκδήλωση ενδιαφέροντος του εκδότη. Τα ονόματα έγκυρων συνεργατών αυξάνονταν συνεχώς, όσο η κυκλοφορία και η αποδοχή της περιοδικής αυτής έκδοσης διευρύνονταν.^[1]

Η ύλη της Ποικίλης Στοάς περιελάμβανε διάφορα πεζά κείμενα, όπως διηγήματα, αφηγήματα, ιστορήματα, μυθιστόρημα, χρονογράφημα, παραμύθι, και θεατρικά έργα, στο σύνολο των οποίων πεζών έργων ο εκδότης συχνά απέδιδε τους τίτλους : "Λογογραφία'' και «Σύγχρονος φιλολογική και καλλιτεχνική στοά»^[1]

Τα έργα που ήταν δύσκολο να ενταχθούν σε κάποιο από τα γνωστά γραμματολογικά είδη, συμπεριλήφθηκαν στον όρο «αφήγημα». Χαρακτηρίζονται από εκλαϊκευμένη πλοκή, εκτενείς διαλόγους και έκφραση ερωτικού συναισθήματος.

Τα ποιήματα που δημοσιεύονται στο περιοδικό και αποτελούν τον κύριο όγκο των περιεχομένων του ( δημοσιεύθηκαν επτακόσια επτά (707) Ελλήνων ποιητών και σαράντα (40) μεταφρασμένα ), στην πλειονότητά τους έχουν ρομαντικό ��φος και χαρακτήρα.

Υπάρχει διάχυτος και έντονος ερωτισμός, λυρικότητα και συναισθηματική έξαρση. Τα ποιήματα εξυμνούν τον έρωτα σε όλες του τις εκφάνσεις, άλλοτε εξιδανικευμένο, άλλοτε μελαγχολικό, άλλοτε ανεκπλήρωτο ή ανολοκλήρωτο και καταδικασμένο σε «θάνατο». Πολλές φορές το περιεχόμενο των στίχων τους υποδεικνύεται και "προδίδεται" από τους τίτλους των ποιημάτων^[1]

Οι σύντομοι λόγοι για τη ζωή και το έργο αποβιωσάντων ατόμων που έμειναν στην ιστορία για την ανιδιοτελή προσφορά τους στο κοινωνικό σύνολο, ονομάστηκαν «Νεκρολογίαι» και εντάχτηκαν ως πάγια στήλη του περιοδικού σε όλους σχεδόν τους τόμους. Χαρακτηρίστηκε ως νέο λογοτεχνικό αυτό είδος της εποχής, είχε μεγάλη απήχηση, διαδόθηκε ευρέως στα τέλη του 19ου αιώνα και καλλιεργήθηκε τόσο από ποιητές όσο και από πεζογράφους. Ακολουθούν εγκώμια και έπαινοι για τις πράξεις των προσώπων αυτών, τα οποία κοσμούν το περιοδικό με το πορτραίτο τους.

Ηθικό χρέος του περιοδικού είναι να τιμήσει τους ανθρώπους των οποίων τα έργο και ο ρόλος ήταν σημαντικά για τη ζωή της Ελλάδας. Άνθρωποι από τον πολιτικό, το δικαστικό, το στρατιωτικό, τον κοινωνικό και τον ευρύτερο πνευματικό χώρο της Ελλάδας ή της διασποράς. Τριακόσια εβδομήντα εννιά (379) λήμματα έχουν μετρηθεί στο Ευρετήριο Νεκρολογιών, εκ των οποίων μόνο εικοσιεπτά (27) αναφέρονται σε ξένες προσωπικότητες.

Η στήλη της «Μουσικής» αποτελείται από την παρτιτούρα του τραγουδιού συνοδευόμενη συνήθως από τους στίχους του. Σε κάθε τόμο δημοσιεύεται τουλάχιστον ένα μουσικό κομμάτι. Οι συνθέτες είναι κυρίως Έλληνες : Αλέξανδρος Κατακουζηνός^{[Σημ 4]}, Σπύρος Μπεκατώρος, Γεώργιος Λαμπίρης^{[Σημ 5]}, Α. Σπινέλης, Αρ. Β. Πανόπουλος, Σπυρίδων Ξύνδας,^{[Σημ 6]} Μανώλης Καλομοίρης^{[Σημ 7]}, Δημήτριος Ρόδιος^{[Σημ 8]}, Διονύσιος Σ. Λαυράγκας^{[Σημ 9]}, Κ. Μ. Παπαγεωργίου και Έλλη Αριστέως). Στους τόμους των ετών 1885, 1899 και 1914 υπάρχουν μελοποιημένα ποιήματα των Γεωργίου Βιζυηνού, Γεωργίου Δροσίνη, Ιωάννη Πολέμη, Τάκη Μπέτσου και Διονύσιου  Ηλιακόπουλου.^[1]

Μετρήθηκαν συνολικά ογδόντα μία (81) μεταφράσεις έντεχνων κειμένων.

Παρατηρούνται μεταφράσεις σε όλα σχεδόν τα είδη λογοτενικών έργων (ποιημάτων, πεζών κειμένων, θεατρικών έργων) κυρίως στη Γαλλική γλώσσα, σε έργα των François - René de Chateaubriand, Alexander Dumas, Émile Zola, François Coppée, κ.ά., αλλά και σε έργα της ιταλικής, της γερμανικής και της αγγλικής λογοτεχνίας.^[1]

Στέφανος Ξένος, Αχιλλεύς Παράσχος, Τιμολέων Αμπελάς, Ιωάννης Τσακασιάνος, Στέφανος Μαρτζώκης, Κωστής Παλαμάς, Ιωάννης Πολέμης, Μιλτιάδης Μαλακάσης, Ηλίας Βουτιερίδης, κ.ά.

Πολλοί συνεργάτες δημοσίευαν στο έντυπο είτε ένα κείμενό τους είτε και περισσότερα κείμενα, σε διαφορετικούς τόμους σε αραιά διαστήματα.^[1]

Αντώνιος Μάτεσις, Ανδρέας Λασκαράτος, Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Γεράσιμος Μαρκοράς, Ανδρέας Μαρτζώκης, Διονύσιος Ηλιακόπουλος και Μαρίνος Σιγούρος.

Γεώργιος Ζαλοκώστας, Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, Δημήτριος Πανταζής, Θεόδωρος Ορφανίδης, Στέφανος Ξένος, Αλέξανδρος Κατακουζηνός, Ειρηναίος Ασώπιος, Εμμανουήλ Ροΐδης, Αχιλλέας Παράσχος, Άγγελος Βλάχος, Λάμπρος Ενυάλης, Δημήτριος Καμπούρογλου και Ευγένιος Ζαλοκώστας.

Αλέξανδρος Μωραϊτίδης, Αριστομένης Προβελέγγιος, Χαράλαμπος Άννινος, Δημήτριος Κόκκος, Νίκος Καμπάς, Γεώργιος Δροσίνης, Κωστής Παλαμάς, Μιχαήλ Αργυρόπουλος, Κώστας Κρυστάλλης, Ιωάννης Πολέμης, Γιάννης Βλαχογιάννης (γνωστός με το ψευδώνυμο Επαχτίτης), Παύλος Νιρβάνας (ψευδώνυμο του Π��τρου Αποστολίδη), Γρηγόριος Ξενόπουλος και Μιλτιάδης Μαλακάσης.

• λόγιοι ή επιστήμονες: Κωνσταντίνος Μάνος, Εμμανουήλ Λυκούδης, Αριστοτέλης Κουρτίδης
• δημοσιογράφοι: Βλάσης Γαβριηλίδης, Δημήτριος Κορομηλάς, Αγησίλαος Γιαννόπουλος, Δημήτριος Ταγκόπουλος, Θεόδωρος Βελλιανίτης, κ.ά.
• καθηγητές Πανεπιστημίου: Νεοκλής Καζάζης, Σπυρίδων Λάμπρος) κ.ά.^[1]

Το εκκρηκτικό ξεκίνημα του ρομαντισμού αρχίζει να μειώνεται και να αντικαθίσταται σταδιακά από το λογοτεχνικό κύμα του ρεαλισμού κυρίως, λόγω της εμφάνισης της γενιάς του 1880, και αυτό αποτυπώνεται σιγά-σιγά και στα έντεχνα έργα. Τα άρθρα και οι μελέτες, κυρίως επιστημονικής θεματολογίας, χαρακτηρίζονται από τη θεματική τους ποικιλία και είναι εκλαϊκευμένα, εφόσον απευθύνονται στο μέσο αναγνώστη. Ταυτόχρονα πάντως μπορούν να ικανοποιήσουν το απαιτητικό αναγνωστικό κοινό (λόγιους, λογοτέχνες, επιστήμονες) λόγω της μεγάλης επιμέλειας των θεμάτων που πραγματεύονταν.^[1]

Αντίτυπα και αντίγραφά της υπάρχουν στο Εθνικό Λαογραφικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.) σε μορφή ψηφιοποίησης.^[2][3]

• Ψηφιοποιημένη σειρά του περιοδικού Αρχειοθετήθηκε 2017-07-02 στο Wayback Machine. υπάρχει επίσης στο Πανεπιστήμιο Πατρών.