Περδικόβρυση Μεσσηνίας

Η Περδικόβρυση βρίσκεται βορειοδυτικά από τον Αριστομένη από τον οποίο απέχει περίπου 8 χιλιόμετρα. Έχει υψόμετρο 662^[1] μέτρα και απέχει από τις ακτές του Μεσσηνιακού Κόλπου, περίπου 26 χιλιόμετρα. Κοντά στην Περδικόβρυση, βρίσκονται προς τα βορειοδυτικά της, το Κεφαλόβρυσο σε απόσταση 4 περίπου χιλιομέτρων, προς τα νότιά της το Πουλίτσι σε απόσταση 1 περίπου χιλιομέτρου και προς τα νοτιοανατολικά της το Αμμουδερό σε απόσταση 3,5 περίπου χιλιομέτρων. Επίσης η Περδικόβρυση βρίσκεται στα βορειοδυτικά από την έδρα του Δήμου, τη Μεσσήνη, από την οποία απέχει 32 περίπου χιλιόμετρα.

Το χωριό, το οποίο θεωρείται ως ένα από τα χωριά του ημιορεινού συμπλέγματος των Κοντοβουνίων, έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Μεσσηνίας και της ευρύτερης περιοχής τόσο της Μεσσήνης στη σύγχρονη εποχή, όσο και της Μεθώνης και της Ανδρούσας κατά την μεσαιωνική εποχή και της Πυλίας κατά την μυκηναϊκή εποχή. Η περιοχή του οικισμού, κατά την αρχαιότητα, ήταν τμήμα του βασιλείου του Νέστορα, της Αρχαίας Πύλου. Το χωριό υπάρχει τουλάχιστον, από τα χρόνια της Ενετοκρατίας και η παλαιότερη ονομασία του, ήταν Ρόδου, ή Ράδου.

Την εποχή της Β΄ Ενετοκρατίας αναφερόταν ως ο Ράδος ή το Ράδου (Radhu^[5][6] ή Rados^[7]). Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο.

Το χωριό Ράδου (Radhu), ανήκε, το 1689, στην Επαρχία της Μεθώνης (Territorio di Modon), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε, το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης). Με βάση την ενετική απογραφή Corner του 1689, το χωριό είχε 40 κατοίκους.^[5] Σε μεταγενέστερη απογραφή, μετά το 1700, εμφανίζεται επίσης ως χωριό το οποίο ανήκε στην επαρχία της Ανδρούσας (Territorio d' Andrussa).

Το χωριό, αναφερόταν ως Ρόδου κατά την Καταγραφή της Εκκλησιαστικής περιουσίας (1699), ως Rados, στην απογραφή Grimani του 1700 και επίσης ως Rados στην απογραφή Pacifico/Alberghetti του 1704.^[8]

Επίσης το χωριό αναφερόταν τον 19ο αιώνα και ως Rhadou σύμφωνα με την απογραφή του 1829, που έγινε από την «επιστημονική αποστολή του Μοριά» (Mission scientifique de Morée), τμήμα της γαλλικής αποστολής με την ονομασία Εκστρατεία του Μοριά (Expédition de Morée), η οποία ήταν αποστολή εκστρατευτικού σώματος 13.000-15.000 ανδρών, υπό την αρχηγία του Νικολάου - Ιωσήφ Μαιζώνος στην Πελοπόννησο, μεταξύ των ετών 1828 και 1833, ενώ η πρώτη επίσημη ονομασία του χωριού, μετά από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, ήταν η ονομασία το Ρόδου.^[8]

Το Ράδου^[9] προσαρτήθηκε αρχικά, το 1835,^[10] στον Δήμο Υαμείας,^[11] που είχε ως έδρα την Πεντιά (σήμερα το Τρίκορφο), ως το 1840,^[12] που ο δήμος αυτός καταργήθηκε και ο οικισμός προσαρτάται στον παλαιό Δήμο Ιθώμης^[13] με έδρα το Μαυρομμάτι. Μόλις 5 χρόνια μετά, το 1845,^[14] το Ράδου αποσπάται από την Δήμο Ιθώμης και προσαρτάται στον παλαιό Δήμο Αριστομένους,^[15] με έδρα το Μουσταφάπασα (σήμερα ο Αριστομένης), όπου και παρέμεινε ως το 1912 που ο δήμος καταργήθηκε. Τουλάχιστον από το 1835 ως το 1912 το χωριό αναφερόταν επίσημα ως το Ράδου και από το 1912 ως το 1927 ως το Ράδον. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, επίσης σαν Ράδου στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Αριστομένους της Επαρχίας Μεσσήνης με πληθυσμό 109 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851.^[16] Στην ίδια πηγή αναφέρεται ως «πρώην έδρα» του Δήμου Αριστομένους η Πολαίνα (σήμερα η Πλατανόβρυση) και ως «νυν έδρα» (το 1853) το χωριό Κουτήφαρι (σήμερα ο Κουτίφαρης). Το 1912^[17] το χωριό προσαρτάται στην Κοινότητα Χαλβάτσου,^[18] με έδρα το Χαλβάτσο (Κεφαλόβρυσο), Στην ίδια κοινότητα προσαρτώνται επίσης, το 1912, οι οικισμοί Μάκρενα, Κουλυκάδα (η Κουλκάδα), Πουλίτσι και Ξηροκάσι (το Παλαιόκαστρο). Ένα χρόνο αργότερα, το 1913,^[19] το Ράδου αποσπάται από την Κοινότητα Χαλβάτσου και προσαρτάται στην Κοινότητα Πολαίνης^[20] με έδρα την Πολαίνα και στη συνέχεια, το 1919,^[21] αποσπάται εκ νέου από την Κοινότητα Πολαίνης και προσαρτάται στην Κοινότητα Πουλιτσίου,^[22] με έδρα την Πουλίτσα (σήμερα το Πουλίτσι). Στην ίδια κοινότητα αποσπάστηκε το 1919 και ο οικισμός Χαμουζά (σήμερα το Αμμουδερό). Το 1927^[23] το Ράδου μετονομάζεται σε Περδικόβρυση. Η Περδικόβρυση παρέμεινε ως οικισμός της Κοινότητας Πουλιτσίου, από το 1919 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», η Περδικόβρυση υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Αριστομένους,^[24][25] ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» η Περδικόβρυση ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Μεσσήνης.^[26][27] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με τη συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αιπείας, Ανδρούσας, Αριστομένους, Βουφράδων, Ιθώμης, Μεσσήνης, Πεταλιδίου και της Κοινότητας Τρικόρφου. Η Περδικόβρυση σήμερα, είναι οικισμός της Κοινότητας του Πουλιτσίου, του Δήμου Μεσσήνης,^[4] στην οποία υπάγεται επίσης ως έδρα και ο οικισμός του Πουλιτσίου.

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 20 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες, ενώ παλαιότερα η κύρια απασχόληση ήταν η κτηνοτροφία.^[28]

Εκτός από τα παραδοσιακά σπίτια, υπάρχουν και οι εκκλησίες του χωριού, ο Ιερός Ναός της Ζωοδόχου Πηγής, ο Ιερός Ναός του Σωτήρος (κοιμητηριακός) και το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής, οι οποίες υπάγονται στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας, Επίσης διάφορες εκδηλώσεις πραγματοποιεί, κατά διάφορα χρονικά διαστήματα, ο Σύλλογος των Απανταχού Περδικοβρυσέων η «Η Αγία Παρασκευή», ο οποίος ιδρύθηκε το 1988, στην Αθήνα. Στα κοντινά αξιοθέατα του χωριού περιλαμβάνεται το Καταφύγιο Άγριας Ζωής Τούμπα.^[28]

• Αριστομένης
• Δήμος Μεσσήνης
• Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας
• Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας
• πρώην Δήμος Αριστομένους
• πρώην Δήμος Υάμειας
• Αρχαία Υάμεια
• Υάμεια

• Οι απογραφές των Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, Corner (1689), Grimani (1700) Angelo Emo (ίσως το 1708), η αχρονολόγητη απογραφή που αναφέρεται στο χειρόγραφο Querini-Stampalia (ίσως το 1711), είναι τέσσερις από τις διάφορες βενετσιάνικες απογραφές, οι οποίες επιχειρήθηκαν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Μέχρι σήμερα πλήρως έχει δημοσιευθεί μόνο η απογραφή Grimani, από τον ιστορικό και ομότιμο διευθυντή ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) Βασίλη Παναγιωτόπουλο, στο έργο του "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", (1985).
• Βασίλης Παναγιωτόπουλος, "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", Σειρά: Μελέτες Νεοελληνικής Ιστορίας, μετάφραση: Χριστίνα Αγριαντώνη, επιμέλεια: Αγγελική Κόκκου, έκδοση: Εμπορική Τράπεζα Ελλάδος - Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1985, 2η έκδοση: 1987.
• Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο;", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993.
• Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος, Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

• Δήμος Μεσσήνης Αρχειοθετήθηκε 2020-03-28 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.messini.gr του Δήμου Μεσσήνης.
• Σύλλογος Περδικοβρυσέων Μεσσηνίας στο facebook.