Αχέρων

• Αχέρων. Η ονομασία του ποταμού Αχέροντα προέρχεται από ἄχος και σημαίνει τον ποταμό των στεναγμών.^[4] Κατά μια άλλη εκδοχή προέρχεται από ρίζα ἀχ της μορφής ἂχη του ἠχέω,^[5] που σημαίνει ηχώ, κάνω θόρυβο, και εκ του ρέων.^[2] Συνεπώς, πρόκειται για το ποτάμι, του οποίου το νερό ρέει με δύναμη, με τρόπο θορυβώδη.
• Πυριφλεγέθων. Ένα από τα ποτάμια του Κάτω Κόσμου.^[6] Πιθανολογείται ότι πρόκειται για παλιά ονομασία τμήματος του ποταμού, λόγω παρατηρούμενου περιστασιακού φωσφορισμού των νερών του. Η ονομασία αναφέρεται στο παρακλάδι του ποταμού στην πεδιάδα του Μαργαριτίου (Θεσπρωτία).^[2]
• Κωκυτός. Παραπόταμος του Αχέροντα, ένα από τα ποτάμια που διέσχιζαν τον Άδη. Σημαίνει τον «ποταμό των θρήνων», εκ του αρχαιοελληνικού «κωκυτός» που σημαίνει την κραυγή ή το θρήνο.^[7] Ονομάσθηκε έτσι από τους θρήνους και τα μοιρολόγια των επισκεπτών του Νεκρομαντείου.

Στην αρχαιότητα πίστευαν ότι ο Αχέρων αποτελεί τον ποταμό εκείνο, τον διάπλου του οποίου έκανε, σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία ο «ψυχοπομπός» Ερμής παραδίδοντας τις ψυχές των νεκρών στον Χάροντα για να καταλήξουν στο βασίλειο του Άδη. Η κάθε ψυχή, περνώντας από το πορθμείο του Χάροντα, έπρεπε να δώσει από έναν οβολό για τη μεταφορά, ενώ αξιοσημείωτη είναι η περίπτωση του Μένιππου, τον οποίο αναφέρει ο Λουκιανός, ως τον μοναδικό που διέσχισε τον Αχέροντα χωρίς να πληρώσει^[8]. Στο δρόμο του ο ποταμός Αχέρων διασταυρωνόταν με τους Πυριφλεγέθοντα και Κωκυτό, στο σημερινό χωριό Μεσοπόταμος, στο σημείο όπου βρίσκεται το αρχαίο Νεκρομαντείο του Αχέροντα. Η αρμοδιότητα του Νεκρομαντείου του Αχέροντα ήταν διαφορετική από αυτή των Δελφών και της Δωδώνης. Ο σκοπός του δεν ήταν η παροχή χρησμού αλλά η διευκόλυνση της επικοινωνίας των επισκεπτών με τις ψυχές των νεκρών συγγενών τους. Αχέρων, Κωκυτός και Πυριφλεγέθων συναποτελούσαν τους τρεις ποταμούς του Άδη.

Ο Όμηρος στην «Οδύσσεια» αναφερόμενος στην κάθοδο του Οδυσσέα στον Άδη για να πληροφορηθεί από το μάντη Τειρεσία για την επιστροφή του στην Ιθάκη περιγράφει λεπτομερώς το σημείο συνάντησης του Αχέροντα με τον Πυριφλεγέθοντα και τον Κωκυτό:

… ἄραξ' ἐκεῖ τὸ πλοῖο σου στοῦ Ὠκεανοῦ τὴν ἄκρη,
καὶ στοῦ Ἅδη κίνησε νὰ πᾶς τ' ἀραχνιασμένο σπίτι,

Ἐκεῖ ὁ Πυριφλεγέθοντας στοῦ Ἀχέροντα τὸ ρέμα
κυλιέται μὲ τὸν Κωκυτὸ ποὺ πέφτει ἀπὸ τὴ Στύγα,

κι ὁ βράχος ποὺ βαρύβροντα τὰ δυὸ ποτάμια σμίγουν…

— (κ’ ραψωδία)^[9]

Αλλά και ο Σοφοκλής στην «Αντιγόνη» χρησιμοποιεί το όνομα Αχέρων ως μετωνυμία του Χάρου, τη στιγμή που η Αντιγόνη οδεύει προς την τιμωρία του ηθικού της χρέους :

…ἀλλά μ᾽ ὁ παγκοίτας Ἅιδας ζῶσαν ἄγει
τὰν Ἀχέροντος
ἀκτάν,οὔθ᾽ὑμεναίων ἔγκληρον,οὔτ᾽ἐπινύμφειός
πώ μέ τις ὕμνος ὕμνησεν,ἀλλ᾽ Ἀχέροντι νυμφεύσω…

— (4ο επεισόδιο, Α σύστημα, στροφή α)

Επίσης το έργο του Λουκιανού «Νεκρικοί διάλογοι»^[10], όπου σατιρίζει κοινωνικά γεγονότα εμπνεόμενος από τη μεταφορά των νεκρών στον Άδη, περιστρέφεται γύρω από τον Αχέροντα. Μεγάλος αριθμός ποιητών και συγγραφέων της αρχαίας ελληνικής παράδοσης αναφέρονται στον Αχέροντα καθώς, το όνομα του ποταμού ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με τη μετάβαση των νεκρών στην κοινωνία των ψυχών.

Η Αχερουσία λίμνη δεν υπάρχει πια. Αποστραγγίστηκε τη δεκαετία του '60 από τη Βρετανική εταιρεία Boots Ltd και ένα περίπλοκο δίκτυο αρδευτικών καναλιών διασχίζει τον κάμπο του Μεσοπόταμου και της Αμμουδιάς.

Η Αχερουσία είναι κατά τη μυθολογία η «χώρα του Άδη» (η σημερινή πεδιάδα του τ. Δήμου Φαναρίου). Πιάνει από το χωριό Χόικα μέχρι τη θάλασσα και από τη Χόικα μέχρι την Παραμυθιά (τα Ηλύσια πεδία – Λειμών των ασφοδέλων). Διασχίζεται από τον Αχέροντα ποταμό και τους παραποτάμους του Πυριφλεγέθοντα και Κωκυτό.

Στη λίμνη Αχερουσία, στον Αχέροντα ποταμό πίστευαν ότι υπάρχει μια από τις εισόδους για τον Άδη (Πύλες του Άδη). Ο Χάρων (γιος του Ερέβους και της Νύκτας) ήταν ο βαρκάρης που κουβαλούσε τις ψυχές των νεκρών στον Άδη και έπαιρνε τον οβολό που έβαζαν στα χείλη του νεκρού οι συγγενείς. Στο βάραθρο της Στύγας στεκόταν ο φύλακας Κέρβερος που ήταν τρικέφαλος σκύλος με ουρά λιονταριού που κατέληγε σε φίδι και τα μαλλιά του και το σώμα του ήταν γεμάτα φίδια (στα νομίσματα της Ελέας της Θεσπρωτίας βλέπουμε παραστάσεις του Κέρβερου).^[11] Οι ψυχές παρουσιάζονταν στο δικαστήριο του Άδη (Άδης, Μίνωας, Ραδάμανθυς και Αιακός) που έκρινε τις πράξεις του νεκρού στη ζωή.

Κατά τη μυθολογία, στον Άδη κατέβηκαν και οι: Ορφέας, βασιλιάς της Θράκης για να φέρει πίσω τη γυναίκα του Ευρυδίκη, ο Ηρακλής, ο Θησέας, κ.ά.

Όπως κάθε ποταμός, ο Αχέρων έχει το κύριο τμήμα του και τους παραποτάμους. Οι παραπόταμοι του Αχέροντα εκπορεύονται από τους Νομούς Θεσπρωτίας και τον Ιωαννίνων. Σε μια μεγάλη διαδρομή αποτελεί το φυσικό όριο μεταξύ του Ν.Πρέβεζας - Ν. Θεσπρωτίας και Ν.Πρέβεζας - Ν. Ιωαννίνων. Ο Αχέρων ποταμός δέχεται τα νερά του Πυριφλεγέθοντα, του Κωκυτού, και του Βωβού ποταμού.

Ο Πυριφλεγέθων ποταμός, κατά μία άποψη, αντιστοιχεί με το λεγόμενο «Σουλιώτικο Ρέμα» (απεικονιζόμενο σε γκραβούρα του Laurembergio του 1653)^[12]. Κατά μία άλλη άποψη «ο Πυριφλεγέθοντας (= θρακαναμμένος) είναι το ποτάμι του Καναλακίου, ο σημερινός Κάκαβας του οποίου τα νερά έπεφταν στον Αχέροντα και από εκεί στην Αχερουσία λίμνη. Το όνομα αποδίδεται σε φωτιές - σπινθήρες πού αναφέρονται μέσα στο ποτάμι. Οι φωτιές αυτές αποδίδονται σε πιθανές φωσφορούχες ουσίες πού έκαναν τα ξύλα δένδρων να σπινθηρίζουν»^[13]. Κατά άλλη άποψη της Ελενας Παλάσκα και Λάζαρου Συνέσιου, η οποία αναγράφεται στο επίσημο τουριστικό οδηγό της Νομαρχίας Πρέβεζας, "ο Πυριφλεγέθων ποταμός ταυτίζεται με τον Βουβοπόταμο (Βωβός Ποταμός)"^[14]. Ο Κωκυτός κατά μία άποψη ταυτίζεται με τον Μαυροπόταμο (Μαύρο ποταμό)^[14].

Η Στυξ αποτελεί αρχαίο συμβολισμό του παγωμένου νερού, χωρίς συγκεκριμένη γεωγραφική χωροταξία. Κατά μία άποψη, είναι το πλατύ μεγάλο και βαθύ βάραθρο «Σταγοί» (σταγός= στέρνα στα αρβανίτικα) επί του λόφου Ερημίτης βορειοδυτικά του χωριού Μεσοπόταμος Πρέβεζας^[15]. Κατά άλλη άποψη όμως, τα «Ύδατα της Στυγός» ή ο «Καταρράκτης της Στύγας» γκρεμίζεται από μια μικρής παροχής αλλά μόνιμη πηγή που βγαίνει στις νότιες πλαγιές της Νερραϊδορράχης των Αροανίων (Χελμός) στην περιοχή των Καλαβρύτων της Πελοποννήσου. Έχει ύψος 150 μέτρα περίπου και στη βάση του ανοίγεται μια μικρή σπηλιά, η είσοδος του Άδη για τους αρχαίους.^[16]

Ο βασικός Αχέρων σχηματίζεται αρχικά από δύο παραπόταμους - χειμάρρους, με λιγοστό νερό το καλοκαίρι αλλά άφθονο το χειμώνα. Ο ένας παραπόταμος ξεκινά από τα Όρη Σουλίου (χωριά Καταμάχη, Ζωτικό, Μπεστιά, Σιστρούνι, κλπ), ο άλλος δε χείμαρρος από τη βάση του όρους Τόμαρος (χωριά Λίπα, Αχλαδέα, Βαρυάδες, κλπ). Οι δυο παραπόταμοι ενώνονται στο χωριό Πολυστάφυλο (300 κάτοικοι) και δημιουργούν τον κύριο κορμό του Αχέροντα. Στη συνέχεια ο ποταμός ρέει μέσα σε μια κοιλάδα με την ονομασία «Λάκκα Σούλι», με όρια από το χωριό Πολυστάφυλο έως τη γέφυρα του χωριού Σερζιανά στα σύνορα Ν. Πρέβεζας και Ιωαννίνων. Η κοιλάδα «Λάκκα Σούλι» περιλαμβάνεται μεταξύ των ορεινών συγκροτημάτων «Όρη Σουλίου» και «Θεσπρωτικά όρη».

Σε απόσταση 100-200 μέτρων από την γέφυρα των Σερζιανών, το ανάγλυφο του Αχέροντα γίνεται εντονότερο και ο ποταμός εισέρχεται σε μια χαράδρα γνωστή ως τα Στενά του Αχέροντα. Σε αρκετά τμήματα του ποταμού, εκεί που η ροή του είναι ομαλή, σχηματίζονται νερόλακκοι και μικρές λίμνες, τόποι ιδανικοί για τη διαβίωση πολλών αμφιβίων και ψαριών. Σε άλλες πλευρές, ο ποταμός κυλά ορμητικά μέσα από κατακόρυφους και ψηλούς βράχους. Αρκετές φορές το ύψος τους ξεπερνά τα 100 μέτρα, ενώ το πλάτος του ποταμού στα σημεία αυτά φτάνει τα δύο μέτρα.

Η «Χαράδρα του Αχέροντα» είναι το πλέον επικίνδυνο τμήμα του Αχέροντα ποταμού. Αρχίζει από την τσιμεντένια γέφυρα των Σερζιανών Ιωαννίνων και καταλήγει στους καταρράκτες στη γέφυρα της «Σκάλας Τζαβέλαινας», όπου αφ' ενός μεν χύνεται ο ομηρικός ποταμός Πυριφλεγέθων (ή Σουλιώτικο ρέμα) και αφετέρου υπάρχει μονοπάτι που οδηγεί στο Σούλι (χωριό Σαμονίδα) σε 3-4 ώρες^{[εκκρεμεί παραπομπή]}. Οι στρατιωτικοί χάρτες ονομάζουν τον παραπόταμο αυτό «Σουλιώτικο ρέμα», σε άλλα δε έντυπα αναφέρεται και σαν ως "Τσαγγαριώτικο ρέμα" και ως «ρέμα του Ντάλα», από το όνομα του ιδιοκτήτη κάποιου μύλου που υπήρχε εκεί. Στο τμήμα αυτό του ποταμού υπάρχει εναλλαγή μορφολογίας με σημεία πού είναι για βάδιση και άλλα πού έχουν βάθος πάνω από 3 μ.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Ο όρος «Πύλες του Άδη» είναι μυθολογικός και αρχαιολογικός, και αφορά σαφώς τις τρεις σιδερόφρακτες πύλες του Αρχαίου Νεκρομαντείου του Αχέροντα, που βρίσκεται στο λόφο Ξυλόκαστρο στο χωριό Μεσοπόταμος του τ. Δήμου Φαναρίου Πρέβεζας^[17]. Ως «Πύλες του Άδη» απεκλήθησαν τα στενά περάσματα του ποταμού, τα σχηματισμένα από κάθετες πλάκες βράχων, ύψους τουλάχιστον 100-200 μέτρων και πλωτού πλάτους μόλις 2 μέτρων^{[εκκρεμεί παραπομπή]}. Μέχρι το έτος 1992 ουδεμία δημοσίευση υπήρχε διεθνώς, για την Χαράδρα του Αχέροντα. Η Αρχαία Ελληνική γραμματεία πουθενά δεν κάνει λόγο για τη Χαράδρα του Αχέροντα. Μέχρι και τη δεκαετία του 1990, οι Ελληνικές και ξένες εγκυκλοπαίδειες, μέχρι τότε, έγραφαν ότι "ο ποταμός Αχέρων ρέει μέσα σε χαράδρα, εξαφανίζεται και ρέει υπογείως, και επανεμφανίζεται και ρέει μέχρι τη θάλασσα" (Εγκυκλοπαίδεια Δομή και Microsoft Encarta)^[18][19].

Ο τέως Δήμος Λούρου, σήμερα Δήμος Πρέβεζας, οργανώνει κάθε χρόνο εκδηλώσεις με πολυάριθμους επισκέπτες σε αυτό το σημείο. Το συνολικό μήκος του τμήματος αυτού του Αχέροντα (Χαράδρα) είναι περίπου 10 χλμ και απαιτούνται 7-8 ώρες για τη διάσχισή του το καλοκαίρι. Πέραν της ένυδρης διάσχισης, από το έτος 2000 είναι εφικτή πλέον και η πεζοπορία κατά μήκος της Χαράδρας από το πλακόστρωτο μονοπάτι της εταιρείας ΕΤΑΝΑΜ ΑΕ ^[20].

Προχωρώντας καθοδικά, το τμήμα αυτό αρχίζει από τη στροφή του ποταμού στην πέτρινη γέφυρα της «Σκάλας Τζαβέλαινας» και, περνώντας από τη θέση «Πηγές του Αχέροντα» 2 χλμ πριν τη Γλυκή, τελειώνει στη μεταλλική γέφυρα της Γλυκής Θεσπρωτίας. Έχει τουριστικό ενδιαφέρον, γιατί περιέχει το πρώτο στενό πέρασμα, το οποίο διαφέρει από τα άλλα δύο στενά ως προς τη διάμετρο του εύρους και ως προς την αρχιτεκτονική διαμόρφωσης. Το συνολικό μήκος του τέταρτου τμήματος είναι περίπου 6 χλμ.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Καθοδικά, μετά την πέτρινη γέφυρα στη σκάλα Τζαβέλαινας βρίσκονται τα πρώτα στενά του Αχέροντα. Στη συνέχεια απαιτείται εναλλαγή βάδισης κολύμβησης και το μέγιστο βάθος υδάτων φτάνει τα 2,5μ. Η έξοδος του φαραγγιού βρίσκεται στη θέση «Πηγές του Αχέροντα». Οι «Πηγές του Αχέροντα» (νερό αναβλύζει από τη γη στη βάση μεγάλου βράχου) ανήκουν εκατέρωθεν στην κοινότητα Βουβοπόταμου Πρέβεζας.^[1] Μετά τις πηγές ο Αχέρων σχηματίζει μαιάνδρους μήκους 2 χλμ σε μια μικρή κοιλάδα και καταλήγει στη Γλυκή Θεσπρωτίας. Τα επόμενα δύο χιλιόμετρα μετά τις «Πηγές του Αχέροντα» είναι βατά και προσφέρονται για απλή πεζοπορία. Η πλήρης καθοδική διάσχιση της χαράδρας του Αχέροντα προϋποθέτει ξεκίνημα από το Τρίκαστρο Πρέβεζας και κατάληξη στη Γλυκή. Είναι πολύ δύσκολη και διαρκεί 8-10 ώρες, απαιτεί δε εξοπλισμό και σημαντικές ικανότητες. Εάν επιλεγεί πορεία ανοδικά προς το ρεύμα του Αχέροντα, είναι δυνατή η επιστροφή από το μονοπάτι πού οδηγεί στη σήραγγα της «Σκάλας Τζαβέλαινας» (σήραγγα του 1960, αποτυχημένη προσπάθεια διάνοιξης δρόμου προς το Σούλι). Η «Σκάλα Τζαβέλαινας» είναι κλιμακωτό μονοπάτι, απόκρημνο σε μερικά σημεία το οποίο από τη σήραγγα του 1960 οδηγεί στο ποτάμι και από εκεί με παλιό γεφύρι περνά απέναντι προς το «μύλο του Ντάλλα» και από εκεί με ανοδικό μονοπάτι 3 ωρών οδηγεί στη Σαμονίδα (Σούλι). Το ΙΓΜΕ (Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών) Ηπείρου γράφει στο ειδικό ταξιδιωτικό έντυπο:

"Οι Πηγές του Αχέροντα: Καρστική πηγή επαφής, η οποία αποστραγγίζει το καρστικό σύστημα των Ορέων Παραμυθιάς. Η εκδήλωση του μετώπου των πηγών οφείλεται στήν εφίπευση των υδροπερατών ασβεστολίθων πάνω στά αδιαπέρατα αργιλοψαμμιτικά πετρώματα του φλύσχη, και της κατακόρυφης διάβρωσης των σχηματισμών αυτών από τον Αχέροντα ποταμό. Οι πηγές εμφανίζονται κυρίως από τη βόρεια όχθη του ποταμού σε ένα μέτωπο πλέον των 500m με παροχή που φτάνει τα 3m3/sec και θερμοκρασία 17C"

— Παναγιώτης Πάσχος: ΙΓΜΕ, Γεωδιαδρομές, 9η διαδρομή, Αχέροντας, 2009, Εκδόσεις Planet Earth.

Μετά τη Γλυκή, ακολουθεί ένα μεγαλύτερο τμήμα του ποταμού μήκους περίπου 12-14 χλμ που τελειώνει στη γέφυρα Μεσοπόταμου Πρέβεζας, στην Εθνική Οδό Πρέβεζας-Ηγουμενίτσας. Εδώ σε ένα λόφο βρίσκεται το Αρχαίο Νεκρομαντείο και η Αρχαία Εφύρα.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Χαρακτηριστικό είναι ότι κάθε χρόνο ο Αχέρων πλημμυρίζει και η περιοχή της γέφυρας στο Καστρί (περιοχή αρχαίας Πανδοσίας) αποκλείεται για 1-2 μέρες.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Το έτος 2005, μετά το τραγικό ατύχημα πνιγμού ενός δασκάλου με το μικρό παιδί του (το αυτοκίνητό τους παρασύρθηκε από τα νερά του ποταμού Αχέροντα) η επίσημη πολιτεία κατασκεύασε τη γέφυρα Αχέροντα στο Καστρί.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Το τμήμα αυτό του Αχέροντα ήταν μέχρι προ 20 ετών πλήρως πλωτό, μάλιστα υπάρχουν στο Καστρί και μεταλλικοί κρίκοι προσδέσεως των πλοιαρίων, αλλά λόγω της ανεξέλεγκτης βλάστησης δεν είναι πλωτό πλέον.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Μετά το Μεσοπόταμο, ακολουθεί ένα πιο πλατύ τμήμα του ποταμού που είναι πλωτό. Στο τέλος αυτού του τμήματος ο Αχέρων δέχεται τα ήρεμα νερά δύο παραποτάμων του, του Κωκυτού (λίγο μετά το Νεκρομαντείο) και του Βωβού στη συνέχεια (ή ίσως Πυριφλεγέθοντα), (Βωβός: εξ ου και το όνομα της κοινότητας Βουβοπόταμος). Στην περιοχή αυτή έχουν γίνει πολλά αποστραγγιστικά αρδευτικά έργα και η γεωγραφία του ποταμού είναι περίπλοκη. Λίγο πριν την Αμμουδιά εκβάλλει στή στροφή αριστερά, ένα μεγάλο αρδευτικό Κανάλι που μοιάζει με παραπόταμο και δημιουργεί γεωγραφική σύγχυση. Η ονομασία «Φανάρι» για τον ομώνυμο Δήμο, προέρχεται από το Μεγάλο Φάρο στήν Αμμουδιά (Χειμέριον Άκρον) και τα πολλά φανάρια πού ήταν παλαιότερα τοποθετημένα παραποταμίως για να καθοδηγούνται τη νύκτα τα πλοιάρια ^{[εκκρεμεί παραπομπή]}. Στα πέντε τελευταία του χιλιόμετρα μέχρι τις εκβολές του ο ποταμός Αχέρων είναι πλωτός. Τέσσερις βαρκάρηδες κάνουν τουριστικές διαδρομές τους καλοκαιρινούς μήνες στον Πλωτό Αχέροντα αλλά και στις παραλίες του Ιονίου δίπλα, με έδρα την Αμμουδιά. Επίσης στο δέλτα του, γίνεται από το 2010 ξενάγηση με κανό-καγιάκ. Στο τελευταίο αυτό τμήμα υπάρχει μια παραποτάμια πεζοπορική διαδρομή 4 χλμ, δίπλα στο "Δάσος της Περσεφόνης". Στις εκβολές υπάρχει η θαλάσσια παραλία του χωριού Αμμουδιά.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Ο Αχέρων έχει χαρακτηριστεί περιοχή ιδιαίτερου κάλλους και πηγή σημαντικών πληροφοριών και γνώσεων στον τομέα της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Τόσο τα στενά και οι εκβολές του Αχέροντα όσο και η ευρύτερη περιοχή ανήκουν στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων περιοχών φύση 2000 (Natura 2000) (κωδικός GR2140001). Συγκεκριμένα στην περιοχή υπάρχουν 699 είδη χλωρίδας εκ των οποίων τα 449 συναντώνται στο δέλτα και τα 250 στα στενά, ενώ στην περιοχή του Δέλτα υπάρχουν 19 τύποι οικοτόπων. Ιδιαίτερα σημαντικές υγροτοπικές περιοχές αποτελούν επίσης το έλος της Αμμουδιάς και το έλος της Βαλανιδοράχης ενώ σημαντικός είναι και ο αριθμός των σπάνιων ειδών πανίδας της περιοχής. Αξιοσημείωτη στην κατηγορία των ψαριών είναι η ύπαρξη του γωβιού, ο οποίος συναντάται μόνο στον Αχέροντα.

• Αβαθείς κόλποι και κολπίσκοι συναντώνται στην περιοχή της Αμμουδιάς και στον κόλπο του Οδυσσέα, κυρίως στα αβαθή τμήματα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων
• Αλμυρά και υφάλμυρα έλη βρίσκονται στην περιοχή της Αμμουδιάς και της Βαλανιδορράχης
• Αλοφυτική βλάστηση και είδη λασπωδών και αμμωδών ζωνών παρατηρείται κυρίως σε εκτάσεις με αλατούχα νερά στο Δέλτα
• Βραχώδεις περιοχές συναντώνται στις εκβολές και την παραλιακή περιοχή γύρω από τις εκβολές
• Δάσος χαλεπίου πεύκης είναι το δάσος της Λούτσας
• Δρυοδάση καλύπτουν το 2% της έκτασης του Δέλτα
• Λόχμες των παραλιών με αρκεύθους είναι ο οικότοπος προτεραιότητας που καταλαμβάνει πολύ μικρή έκταση στον κόλπο της Βαλανιδορράχης και της Αμμουδιάς
• Παραποτάμια δάση συναντώνται στις όχθες των ποταμών Αχέροντα, Κωκυτού και Βουβοποτάμου
• Φρύγανα και μακία βρίσκονται στους λόφους της περιοχής του Δέλτα

Η πανίδα του ποταμού Αχέροντα αποτελείται από άφθονα μικρά ψάρια, χέλια, καβούρια, βατράχια, πεταλούδες και λίγα ακίνδυνα νερόφιδα. Σπάνια μπορεί να συναντήσει κανείς βίδρες, οι οποίες υπάρχουν και στον Λούρο ποταμό, τρεφόμενες με πέστροφες. Τέλος στο τελευταίο τμήμα του Αχέροντα («Δάσος της Περσεφόνης») χαρακτηριστικές είναι οι, κρεμάμενες από τις ιτιές, αηδονοφωλιές . Στις βραχώδεις πλαγιές των στενών του Αχέροντα φωλιάζουν πολλά είδη αρπακτικών πουλιών, όπως γερακίνες, ξεφτέρια, βραχοκιρκίνεζα, ασπροπάρηδες και φιδαετοί. Στην ευρύτερη περιοχή συχνά συναντώνται όρνια, πετρίτες, σπιζαετοί και χρυσαετοί. Μεγάλα θηλαστικά, όπως λύκοι και αγριογούρουνα, αναζητούν τροφή και καταφύγιο στις δασωμένες πλαγιές του φαραγγιού, ενώ άλλα θηλαστικά της περιοχής των στενών είναι η αλεπού, ο ασβός, το κουνάβι, η νυφίτσα, η αγριόγατα, ο δασοποντικός κ.ά.

Στα νερά του Αχέροντα αναπαράγονται περισσότερα από εννέα είδη ψαριών, ένα από τα οποία είναι ο αχερωνογοβιός, ενδημικό είδος του Αχέροντα. Τη χλωρίδα των στενών συνθέτουν ασφάκες, σπάρτα, λαδανιές, φτέρες, πλατάνια, ιτιές, αριές και άλλα 180 είδη φυτών και δένδρων. Ανάμεσά τους υπάρχουν και πολλά σπάνια, όπως η μόλ��κια η πετρώδης, η σκαβιόζα η ηπειρωτική, η σκουτελλάρια η λειμώνιος και αρκετά είδη που φύονται αποκλειστικά στην Ελλάδα, όπως τα Cerastium brachypelatum ssp. pindigenum και Crepis hellenica ssp. hellenica.

Στον Αχέροντα λαμβάνουν χώρα διάφορες δραστηρ��ότητες όπως κανό, καγιάκ και ράφτινγκ ενώ υπάρχει η δυνατότητα διάσχισης του ποταμού μέχρι τις εκβολές του στην Αμμουδιά, με κατάλληλο σημείο κατάβασης τα Στενά. Επίσης με κατάλληλο εξοπλισμό πραγματοποιείται και διάσχιση του φαραγγιού του Αχέροντα.

•  
  Διάσχιση του Αχέροντα.
•  
  Η χαράδρα.
•  
  Τμήμα του ποταμού.
•  
  Ο Αχέρων στο 6ο τμήμα του.
•  
  Ιππείς στον Αχέροντα.
•  
  Οι «Πηγές του Αχέροντα»
•  
  Οι εκβολές του Αχέροντα, στην Αμμουδιά
•  
•  
•  
•  
•  
•  
•  

• Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού, «Χάρτης Αχέροντα», 1971.
• Σπύρος Μουσελίμης: "Αχέρων Ποταμός και Νεκρομαντείο", Πρέβεζα, 1966
• Εγκυκλοπαίδεια «Δομή»: Λήμμα «Αχέρων Ποταμός», έκδοση 1996, Αθήνα.
• Εγκυκλοπαίδεια Microsoft Encarta: Λήμμα «Acheron River», έκδοση 2007
• Αδαμακόπουλος Τ: «Τα βουνιά του Μωριά», σελίδα 107, έκδοση 1988.
• Καράμπελας Νίκος: Νικόπολη Πρέβεζα. Λεύκωμα, έκδοση 1990
• Εκδοτική Αθηνών: «Ελληνική Μυθολογία», τόμοι 5, έκδοση 1994, Αθήνα
• Εκδοτική Αθηνών: «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», έκδοση 1994, Αθήνα
• Δάκαρης Σωτήριος: «Το νεκρομαντείο του Αχέροντα», έκδοση 1972
• Λουκιανός: «Νεκρικοί Διάλογοι», εκδόσεις Κάκτος, Αθήνα
• Ομήρου "Ιλιάδα" και "Οδύσσεια"

•   Αχέρων (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
•   Τα ποτάμια στην Ήπειρο (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Το Βήμα - Hi Τech κάθοδος στον Άδη.