1905
| Тысячагоддзе: | 2 тысячагоддзе |
|---|---|
| Стагоддзі: | |
| Дзесяцігоддзі: | |
| Гады: |
| 1905 год паводле тэм: |
| З’явіліся · Зніклі · Нарадзіліся · Памерлі |
| Культура і мастацтва |
| Навука і тэхналогія |
| Палітыка |
Падзеі
[правіць | правіць зыходнік]
- 22 студзеня (па старым стылі, 9 студзеня): Крывавая нядзеля
- 20 лютага—10 сакавіка: руска-японская вайна — бітва пры Мукдэне
- 15 мая:
- Заснаваны горад Лас-Вегас.
- У газеце «Северно-Западный край» упершыню надрукаваны верш Я. Купалы — «Мужык».
- 27 мая: Пачалася Цусімская бітва ў Японскім моры.
- 7 чэрвеня: Парламент Нарвегіі разарваў унію са Швецыяй.
- 14 чэрвеня: Паўстанне на расійскім браняносцы «Пацёмкін».
- 13 жніўня: У Нарвегіі адбыўся рэферэндум пра скасаванне вуніі са Швецыяй
- 5 верасня (па старым стылі, 23 жніўня): руска-японская вайна завяршылася Портсмуцкім мірам
- 17 кастрычніка: Мікалай II падпісвае Маніфест аб дараванні ліберальных свабод і наданні Дзяржаўнай Думе заканадаўчых паўнамоцтваў.
- 31 кастрычніка: Каля Віленскага вакзала ў Мінску на загад губернатара Паўла Курлова расстраляны мітынг супраць самадзяржаўя, загінулі 100 чалавек, 300 былі параненыя
- 9 снежня: У Францыі прыняты закон аб аддзяленні царквы ад дзяржавы.
Нарадзіліся
[правіць | правіць зыходнік]- 3 студзеня: Уладзімір Хадыка, беларускі паэт
- 21 студзеня: Крысціян Дыёр, французскі мадэльер адзення
- 1 лютага: Эміліа Джына Сегрэ, амерыканскі фізік, прафесар, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіцы (1959).
- 2 лютага (па старым стылі, 20 студзеня): Айн Рэнд, амерыканская пісьменніца і філосаф
- 18 сакавіка
- Томас Таўнсенд Браўн, амерыканскі навуковец
- Роберт Донэт, англійскі акцёр
- 19 сакавіка: Альберт Шпеер, адзін з вядучых архітэктараў у нацыянал-сацыялістычнай Германіі
- 23 сакавіка: Джаан Кроўфард, амерыканская актрыса
- 18 красавіка: Джордж Херберт Хітчынгс, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне (1988)
- 16 мая: Генры Фонда, амерыканскі акцёр тэатра і кіно
- 25 мая: Сяргей Хмара (сапр. Сіняк), беларускі пісьменнік, паэт, журналіст, грамадска-палітычны дзеяч
- 21 чэрвеня: Жан-Поль Сартр, французскі філосаф, пісьменнік і літаратуразнавец, прадстаўнік экзістэнцыялізму і фенаменалогіі
- 25 ліпеня: Эліяс Канеці, аўстрыйскі, балгарскі, брытанскі пісьменнік, драматург, культуролаг, сацыяльны мысляр
- 29 ліпеня: Даг Хамаршольд, шведскі дзяржаўны дзеяч, дыпламат; Генеральны сакратар Арганізацыі Аб'яднаных Нацый (1953—1961)
- 5 жніўня: Васіль Васільевіч Лявонцьеў, амерыканскі эканаміст, стваральнік тэорыі міжгаліновага аналізу, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па эканоміцы (1973)
- 3 верасня: Карл Дэйвід Андэрсан, амерыканскі фізік
- 18 верасня: Грэта Гарба, шведская і амерыканская кінаактрыса
- 28 верасня: Макс Шмелінг, нямецкі баксёр-прафесіянал
- 30 верасня: Невіл Франсіс Мот, англійскі фізік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіцы (1977)
- 6 кастрычніка: Хелен Уілз-Мудзі, амерыканская тэнісістка-аматарка
- 23 кастрычніка: Фелікс Блох, швейцарскі фізік
- 17 лістапада: Астрыд Шведская, першая жонка караля Леапольда III, каралева Бельгіі
Памерлі
[правіць | правіць зыходнік]- 18 жніўня: Альберт Эдэльфельт, фінскі мастак
- 20 снежня: Дзмітрый Аверкіеў, рускі пісьменнік (нар. 12.10.1836)