Антон Борык

Антон Борык
Дата нараджэння	7 ліпеня 1894(1894-07-07)
Месца нараджэння	Свілы, Лідскі павет, Віленская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	не раней за 1939
Пахаванне	невядома
Грамадзянства	Расійская імперыя  БНР  Расійская дзяржава  Польская Рэспубліка
Партыя	Беларуская партыя сацыялістаў-рэвалюцыянераў
Член у	Беларускі нацыянальны камітэт (Гродна) Віленская беларуская рада Беларуская вайсковая камісія
Род дзейнасці	ваенны, палітык, публіцыст, дыпламат
Удзельнік	Першая сусветная вайна Слуцкае паўстанне
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Анто́н Бо́рык (7 ліпеня 1894^{[заўв 1]}, в. Свілы, цяпер Гродзенская вобласць^{[1][заўв 2]} — пасля 1939) — беларускі палітычны і вайсковы дзеяч. Дыпламат Беларускай Народнай Рэспублікі, удзельнік Слуцкага збройнага чыну.

З 1917 года працягваў службу ў Польскім корпусе Доўбар-Мусніцкага. У 1918 годзе пакідае вайсковую службу і пераязджае ў Вільню. Уваходзіць у склад Віленскай беларускай рады. Ён адзін з заснавальнікаў Беларускага нацыянальнага камітэта ў Горадні. Уваходзіць у беларускую партыю сацыялістаў-рэвалюцыянераў.

У канцы сакавіка 1919 года ў гарадзенскім клубе «Беларуская хатка» на ўрачыстай вячэры ў гонар беларускага ўраду ўзняў тост: «Няхай жыве Беларусь з Польшчай!», падтрыманы некаторымі прысутнымі^[2].

Першы афіцыйны пасланнік Беларускай Народнай Рэспублікі ў Германіі. 23 сакавіка 1919 года прыбыў у Берлін з Горадні як кіраўнік Беларускай вайсковай місіі па справах ваеннапалонных. Напачатку красавіка Борык наладзіў сувязь з Міжнароднай камісіяй па справах ваеннапалонных. Распачаў працу сярод беларусаў-вайскоўцаў. Дапамагаў яму ў працы генерал Кіпрыян Кандратовіч, які ўваходзіў у склад дэлегацыі БНР на Парыжскую мірную канферэнцыю^[3]. 30 чэрвеня 1919 года разам з Кузьмом Цярэшчанкам заклаў «Аддзел збліжэння палоненых беларусаў у Нямеччыне з родным краем».

Увесну 1920 года Борык знаходзіўся ў Рызе. Нечакана выявілася, што ён мае два пашпарты: беларускі пад № 29 ад 29 студзеня 1920 года і расійскі пад № 285 ад 13 красавіка 1920 года, які выдала расійская дэлегацыя ў Берліне. Беларусы абвінавацілі яго ў здрадзе. Борык заявіў, што «не лічыць сябе ні беларускім, ні расійскім грамадзянінам…»^[4]

Да лета 1920 года працуе выканаўчым дырэктарам берлінскай фірмы «Сіндыкат Сапегі для Еўропы і Азіі ў Беларусі», уласнікам якой быў Станіслаў Леў Сапега-Ваявода і які пэўны час дапамагаў БНР грашыма^[3]. Знаходзячыся ў Германіі, перадаваў грошы і сродкі беларускім школам. У сярэдзіне лета 1920 года з’язджае з Берліна ў Латвію. Пасля едзе ў Гродна на запрашэнне беларускіх вайскоўцаў. Узначальвае агульны аддзел Беларускай вайсковай камісіі ў Лодзі.

У канцы лістапада на чале з Кузьмом Цярэшчанкам прыбыў у званні капітана з Лодзі ў Семежава для ўдзелу ў Слуцкім збройным чыне (разам з ім прыбылі яшчэ 3 афіцэры з 12 пасланых — капітаны Андрэй Якубецкі, Антон Сокал-Кутылоўскі, паручнік Тодар Янушэнка). Прымаў удзел у Слуцкім збройным чыне, узначальваў пэўны час штаб 1-й Слуцкай брыгады. Быў праціўнікам супольных дзеянняў з атрадамі Станіслава Булак-Балаховіча. Дасылаў нататкі пра паўстанне ў газеты «Наша думка» і «Беларускае слова».

Разам з прыхільнікамі генерала Булак-Балаховіча — Хведашчэням, Арсенем Паўлюкевічам і паручнікам Мацелі, Борык (магчыма змяніў адносіны да Булаховіча, пасля адхілення ад пасады шэфа штаба Слуцкай брыгады), адступіў з Морача, апошняга апорнага пункту случчакоў, у Давыд-Гарадок. Тамака паўстанцы і балахоўцы, якія да іх далучыліся, былі абяззброеныя палякамі^[5].

Пасля заканчэння паўстання — у Латвіі, пасля ў Коўне, Вільні, Варшаве. У апошняй быў адным з арганізатараў Таварыства беларускай школы.

У канцы 1930-х гадоў жыў у Вільні, працаваў у кіраўніцтве Віленскай чыгункі. Звесткі губляюцца з пачаткам Другой сусветнай вайны. Лічыцца, што згінуў напачатку 1940-х^[6].

• Алег Латышонак. Жаўнеры БНР. — 3-е. — Смаленск: Інбелкульт, 2014. — 373 с. — 500 экз. — ISBN 978-5-00076-003-1.
• Ул. Ляхоўскі, Ул. Міхнюк, А. Гесь. Слуцкі збройны чын 1920 г. у дакумэнтах і ўспамінах. — 2-ое выд. дапрац.. — Менск: Энцыклапедыкс, 2006. — 400 с. — ISBN 985–6599–25–3.
• Сяргей Чыгрын. Зь беластоцкай зямлі. — Беласток: Offset Print, 2009. — 308 с. ISBN 978-83-925904-5-3. С. 15—20.

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Антон Борык