Перайсьці да зьместу

Тройдзень (імя)

Дадаць спасылкі
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Тройдзень
лац. Trojdzień
Trodden
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Treydte + суфікс з элемэнтам -н- (-n-)
treud- + суфікс з элемэнтам -н- (-n-)
Іншыя формы
Варыянт(ы) Тройдзен, Тройдзін
Вытворныя формы Труцень
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Тройдзень»

Тройдзень, Тройдзен[1] (Тройдзін) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Паходжаньне

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Тродэн, Труйтэн або Тротэйн (Trodden, Truitjen[2], Trottein[3][4]) і Тройтын (Troitín[5][6]) — імёны германскага паходжаньня[7]. Іменная аснова -друд- (-трут-, -трот-) (імёны ліцьвінаў Гаўдрут, Гендрута, Кондрут; германскія імёны Gautrude, Genedrudis, Cundrud) паходзіць ад гоцкага і германскага þruþs 'мажнасьць, веліч'[8], іменная аснова дройт- (тройт-) — ад гоцкага drauhti 'вайсковы аддзел'[9][a]. Існаваў старажытны шляхецкі род нямецкага паходжаньня Трэйдэны фон Трота (Treyden)[b]. У ВКЛ адзначалася бытаваньне германскага прозьвішча Трэйдэр: Iacobo Treyder (1 студзеня 1792 году)[12][c].

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае усходнегерманскую этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, імя Тройдзень паходзіць ад старагерманскага treud- 'цяжар'[14].

Гісторык Павал Урбан у сваёй кнізе «Старажытныя ліцьвіны» адзначае, што імя Тройдзень, мае славянскае паходжаньне (але выводзіць яго зь індаэўрапейскіх моваў)[15]. Павал Урбан зьвяртае ўвагу на ўспадкаваньне гэтага імя мазавецкімі князямі — нашчадкамі Гаўдземунды, дачкі вялікага князя літоўскага Тройдзеня[16].

У Прусіі бытавала імя Tride[17][d].

У Польшчы адзначаецца прозьвішча Тройдан (Trojdan)[19].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Троидеи… при животе Троиденеве… Троидени… Троидении… Тридъ (Галіцка-Валынскі летапіс)[20]; Konig Theuderin (1278 год)[21]; et Troydino Ducibus (4 траўня 1278 году)[22]; Traydene (5 лютага 1286 году)[23]; kunic Thoreiden (Старэйшая рыфмаваная хроніка)[24]; Boleslaus autem de Lithuana Gaudemunda, devotissima domina genuit Troydenum (XIII ст.)[25]; filio Troydeni ducis Mazovie… Boleslao filio Troydeni (запісы пад 1333 і 1339 гадамі)[26][27]; domino Symuito et domino Troydano, Ducibus Masouie (30 красавіка 1334 году)[28]; dominus Troydinus dux Mazovie («Kalendarz Władysławski» пад 1341 годам)[29]; Tridden dem littowe (1372 год)[30]; Nos Semouitus Troijdem Dei gratia Dux totius Terrae Masouiae (14 сакавіка 1378 году)[31]; Trojden… Troyden (Хроніка Быхаўца); Тройдень… Тройден (Хроніка літоўская і жамойцкая)[32]; p. Jerzy Treyden (1690 год)[33]; przez Michała Trejdana, dworzanina Szorcza, łowczyca bielskiego (5 лютага 1765 году)[34]; Michał Troydon x porucznik J.K.M., Onufry Troydon (9 лютага 1785 году)[35]; Michał Trayden, Onufry Trayden (18 жніўня 1788 году)[36]; Michał Tryden (9 лютага 1791 году)[37].

Носьбіты

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Заўвагі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Адзначаліся старажытныя германскія імёны Troitegundia (Troite-gundia), Truitemirus (Truite-mirus)[10], Throitbold (Throit-bold), Droitmund (Droit-mund), Droitold (Droit-old)[11]
  2. ^ Гэтае прозьвішча выводзяць ад нямецкай назвы замка Турайды ў Курляндыі
  3. ^ Таксама бытавала імя Тройдзь: селцо Тройдевичы… у Тройдевичах… у Тройдевичов… село Тройдевичи (1552 год)[13]
  4. ^ У Пскове адзначалася імя Трайдзіла: убиша неколико мужь на Запсковьи, Акима Троидилова (Пскоўскі другі летапіс)[18]

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Урбан П. У сьвятле гістарычных фактаў. — Мюнхэн — Нью-Ёрк: БІНІМ, 1972.
  2. ^ Graaf J. J. Nederlandsche doopnamen naar oorsprong en gebruik. — Bussum, 1915. S. LXXIX.
  3. ^ Debrabandere F. Woordenboek van de familienamen in België en Noord-Frankrijk. — Amsterdam, 2003.
  4. ^ T, Dictionnaire de tous les noms de famille belges
  5. ^ Piel J. M., Kremer D. Hispano-gotisches Namenbuch. Der Niederschlag des Westgotischen in den alten und heutigen Personen- und Ortsnamen der Iberischen Halbinsel. — Heidelberg, 1976. S. 271.
  6. ^ El Nombre de los Antepasados: Toponimia Gallega de Origen Antroponímico (I v2.0), Celtiberia.net — Prehistoria, Protohistoria e Historia antigua
  7. ^ Ferguson R. The Teutonic Name-system Applied to the Family Names of France, England, & Germany. — London, 1864. P. 271.
  8. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
  9. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 74.
  10. ^ Meyer-Lübke W. Romanische Namenstudien. I. Die altportugiesischen Personennamen germanischen Ursprungs // Sitzungsberichte der Philosophisch-Historischen Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Bd. 149. — Wien, 1905. S. 23.
  11. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 430.
  12. ^ Sẽnosios Pasvalio bažnyčios knygos. X. 1776—1793 metų jungtuvių metrikų knyga. — Savilaida, 2016. P. 62.
  13. ^ Полоцкая ревизия 1552 года. — Москва, 1905. С. 33, 36—37, 42, 178.
  14. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 26.
  15. ^ Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 49—50, 54, 203.
  16. ^ Урбан П. Пра нацыянальны характар Вялікага Княства Літоўскага й гістарычны тэрмін «Літва» // Запісы. № 3 (9), 1964. С. 35—90.
  17. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 107.
  18. ^ ПСРЛ. Т. 5. — СПб., 1851. С. 15.
  19. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 333.
  20. ^ ПСРЛ. Т. 2. — СПб., 1845. С. 204—207.
  21. ^ Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 202.
  22. ^ Codex diplomaticus Poloniae. T. 1. — Varsaviae, 1847. P. 101, 104.
  23. ^ Послание рижского архиепископа Иоганна по поводу мира с в. к. л. Тройденем (1286), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  24. ^ Livländische Reimchronik. — Paderborn, 1876. S. 188, 189, 215.
  25. ^ Monumenta Poloniae historica. Pomniki dziejowe polski. T. 3. — Lwów, 1878. S. 47.
  26. ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 716.
  27. ^ Monumenta Poloniae historica. Pomniki dziejowe polski. T. 2. — Lwów, 1872. S. 629.
  28. ^ Codex diplomaticus Poloniae. T. 2. — Varsaviae, 1852. P. 666.
  29. ^ Monumenta Poloniae historica. Pomniki dziejowe polski. T. 2. — Lwów, 1872. S. 942.
  30. ^ Blažienė G. Was man nicht alles in den Folianten des deutschen Ordens findet // Индоевропейское языкознание и классическая филология. № 23 (1), 2019. С. 75.
  31. ^ Codex diplomaticus Poloniae. T. 1. — Varsaviae, 1847. P. 247.
  32. ^ ПСРЛ. Т. 32. — М., 1975. С. 32.
  33. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo wileńskie 1690 r. — Warszawa, 1989. S. 259.
  34. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 176.
  35. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 400.
  36. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 437.
  37. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 462.

Літаратура

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Тройдзень_(імя)&oldid=2591475»