peler

Walon (Rifondou)

Tayon-bodje latén « pelis » (pea), avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes, rissaetchî l' pea; minme parintêye a pårti del cawete -ea po «veler» ou «rusteler».

«peler», e walon si prononce /pèlé/ et måy /pëlé/ come e francès.

AFE :
- diferins prononçaedjes : {AFE|pɛ.'le|pɛ.'lɛ|pɛ.'liː}} (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /pɛ.ˈle/
Ricepeures : pe·ler

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	pele
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	pelez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	pelans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	pelnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	pelrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	peléve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	pele
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	pelé
Ôtes codjowaedjes	sipepieus tåvlea

peler

(viebe å coplemint) rissaetchî l' pelete d' ene verdeure, d' on frut.
- I ploût a saeyeas; les beguenes èn sont nén la Po peler les canadas
- L’ome, on grand crolé neûr, a distèlé li dj’vâ. Èt, lèyant veûy dès cwèsses come dès cèkes di tonê, il pôve bièsse, qui n’ pout câzî pus hop’, pèle avou ses dints lès bouhons d’âtoû d’ là — Jean-François Renkin, Baraquîs, 1898.
(viebe å coplemint) (mot d’ mangon) rissaetchî l' pea d' ene biesse di botchreye.
(viebe å coplemint) rissaetchî li schoice d' on tcheneas.
(viebe å coplemint) (imådjreçmint) taper so les niers di (ene sakî).
(v. sins coplemint) (mot d’ medcén) piede si pea, après on côp d' solea, å wayimaedje.
(v. sins coplemint) (mot d’ cwårdjeu) prinde ene seule cwåte ådzeu do moncea, po côper.
- Li ci ki pele n' a ki l' pelake.
(viebe å prono) : Loukîz a : « si peler »..

peler les coisses, peler les coyes
les peler (a ene sakî)
- Ti m' peles les coyes.
- Ti m' peles les coisses
- To m' les peles. (to m' tapes so mes niers.)
peler l’ vinte.
- KINÅVE. (måva) – O ! Vos m’ pelez l’ vinte avou vos tchansons !
  NENELE. – Pask’ ele vis djhèt vos vraiyes ! Mins c’ est les çanses, edon, ki vs ont-st emacralé ! — Henri Simon, « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.68 (fråze rifondowe).