Ngựa Breton
Ngựa Breton là một giống ngựa kéo xe. Nó được phát triển ở vùng Bretagne, một tỉnh ở phía tây bắc nước Pháp, từ nguồn gốc của tổ tiên bản địa có niên đại hàng ngàn năm. Các con ngựa Breton đã được tạo ra thông qua việc lai nhiều giống khác nhau của châu Âu và phương Đông.
Tổng quan
[sửa | sửa mã nguồn]Loài này thường có màu hạt dẻ là có cơ thể mạnh mẽ và cơ bắp. Có ba loại cá biệt của Breton, mỗi đến từ một khu vực khác của Bretagne. Các dòng Corlay Breton là loại nhỏ nhất, và thường được sử dụng cho ngựa kéo xe yên. Các Postier Breton được sử dụng để khai thác và công việc đồng. Những con ngựa kéo nặng Breton là kiểu phụ lớn nhất, và thường được sử dụng cho các công việc khó khăn nhất. Loài ngựa này đã được sử dụng trong quân sự, trong cày kéo và sản xuất nông nghiệp. Nó cũng đã được sử dụng để cải thiện và tạo ra nhiều giống khácvà để sản xuất con la.
Lịch sử
[sửa | sửa mã nguồn]Những con ngựa Breton ban đầu được nuôi với mục đích tận dụng sức mạnh và độ bền. Ngựa đã có mặt ở vùng núi Breton hàng ngàn năm nay, nhưng không ai biết làm thế nào chúng đầu tiên đến. Một giả thuyết cho rằng chúng đã được đưa đến châu Âu trong quá trình di chuyển của người Aryan từ châu Á hơn 4.000 năm trước đây, trong khi một trường phái tư tưởng có họ giảm dần từ ngựa nuôi bởi chiến binh Celtic trước khi cuộc chinh phục của Vương quốc Anh.
Các tổ tiên ban đầu của Breton là một dân số của con ngựa mà đã sống ở vùng núi Breton, có thể là hậu duệ của những con ngựa thảo nguyên hay cưỡi bởi những người Celt. Trong cuộc Thập tự chinh, những con ngựa núi được lai với ngựa phương Đông để tạo ra một loại gọi là Bidet Breton. Trong thời Trung cổ, các con ngựa Breton mà tổ tiên đã được tìm kiếm bởi các nhà lãnh đạo quân sự, một phần vì dáng đi thoải mái của nó. Do dáng của nó và thực tế là nó chỉ đứng khoảng 1,40 m nó được mệnh danh là Bidet d'Allure hay Bidet Breton.
Ngựa của dòng máu khác đem về châu Âu trong cuộc Thập Tự Chinh đã có một ảnh hưởng mạnh mẽ trên Breton, và hai loại sau đó phát triển. Các Sommier là thường gặp, loại nặng, được sử dụng chủ yếu như một con ngựa thồ và cho công việc trang trại và kéo xe. Từ Sommier, các dòng Roussin đã được phát triển, được sử dụng chủ yếu trong các cuộc chiến tranh và những chuyến đi dài. Dáng đi tự nhiên của Roussin đã làm cho nó phổ biến như là một con ngựa cưỡi nhẹ hơn.
Từ thời Trung cổ cho đến những năm 1900, các con ngựa Breton được lai với con ngựa khác nhau, cả hai bản địa và nước ngoài, bao gồm cả các ngựa Boulonnais, ngựa Percheron và ngựa Ardennes. Trong thế kỷ 19 nó được lai với các con ngựa nước kiệu Norfolk Trotter, mà kết quả trong một loại trọng lượng nhẹ hơn của Breton, là phụ nhánh của dòng Postier. Ngày nay, giống Breton được quy định bởi các Syndicat des Éleveurs de Cheval Breton một tổ chức với sách chỉ nuôi ngựa của mình đến năm 1909 khi nó được tạo ra.
Năm 1912, những cuốn sách về các giống ngựa (sách chỉ ngựa) được kết hợp nhưng các phần riêng biệt được sử dụng cho từng loại. Mặc dù hạn chế đăng ký, sinh sản của con ngựa Breton đã lan rộng trên toàn nước Pháp, và trên thế giới. Hôm nay ở Pháp, ngựa Breton được nuôi chủ yếu ở các trang trại ngựa ở Lamballe, Hennebont, và các bộ phận của La Roche-sur-Yon.
Đặc điểm
[sửa | sửa mã nguồn]Ngựa Breton nthường cao khoảng 1,58 mét chiều cao, nhưng có thể trong khoảng 1,55-1,63 m, tùy loại. Chúng thường có một lớp áo khoác màu hạt dẻ, thường với một bờm rũ và đuôi, nhưng cũng có thể có màu vịnh, xám, hoặc loang nâu đỏ hoặc màu lam. Ngựa Breton có một cái đầu cân đối khối lượng trung bình, cổ ngắn cũng đặt vào vai cơ bắp. Khớp vai là dài và dốc, ngực nở rộng và cơ bắp, lưng ngắn và rộng, và dốc mông. Bốn chân được phủ lông, ngắn nhưng mạnh mẽ, với các khớp nối rộng và móng guốc tốt.
Các con Corlay Breton có nguồn gốc từ việc lai giống cổ mẹ đẻ với ngựa Ả rập và Ngựa Thuần Chủng Thoroughbred, và được coi là hậu duệ thực sự của ngựa Breton gốc. Nó có những đặc điểm chung giống như các loại ngựa cày kéo nhưng nhỏ hơn với một khuôn mặt hình đĩa hơn. Nó được sử dụng chủ yếu cho các công việc kéo nhẹ mà yêu cầu tốc độ và số lượng của nó đã được giảm trong những năm gần đây. Các loại được cũng được biết đến như là Cheval de Corlay, và bây giờ là cực kỳ hiếm. Nó cũng được sử dụng trong các cuộc đua địa phương bởi vì tốc độ của nó, mà nó thừa hưởng từ dòng máu của ngựa Ả Rập và Thoroughbred tổ tiên của nó.
Postier Bretons đã được phát triển như là một kết quả của việc lai tạo giống với các giống ngựa nước kiệu Norfolk Trotter và ngựa Hackney trong thế kỷ 19. Đây là loại được nuôi chủ yếu ở trung tâm Bretagne, có một dáng đi rất hấp dẫn, là một con ngựa huấn luyện viên tốt, và có khả năng sản xuất nông nghiệp. Tên của nó bắt nguồn từ việc sử dụng nó trong việc kéo. Các Postier đã được sử dụng rộng rãi bởi người Pháp, và nó đã được mô tả như là một phiên bản nhẹ hơn của ngựa Suffolk giống từ Anh quốc.
Ngựa nặng Breton được bắt nguồn từ một di truyền của ngựa Ardennes và ngựa Percheron. Nó rất mạnh so với kích thước của nó và có chân ngắn nhưng cơ bắp. Nó được nuôi trong các khu vực ven biển phía bắc của Bretagne, trong Merléac. Đây là loại cũ hơn, được gọi là Grand Breton, một con ngựa nặng đã được sử dụng để cải thiện nhiều giống khác (chúng là giống nền để lai tạo nhằm tăng trọng lượng, tầm vóc, sức bền).
Lai tạo
[sửa | sửa mã nguồn]Trong một thời gian, có một xu hướng để tăng kích thước của các giống ngựa kéo xe để đạt được nhiều sức lực hơn và số lượng lớn thông qua lai. Tuy nhiên, do độ bền và dáng của nó, là ngựa Breton là một ngoại lệ. Lai đã được chứng minh làm giảm phẩm chất độc đáo của giống này, và do đó, trong năm 1930, việc truyền máu khác đã bị bỏ rơi, và quyết định này đã dẫn đến việc bảo tồn sự thuần khiết của giống này. Do đó, chứ không phải là đối tượng để lai bản thân, thay vì Breton đã được sử dụng để cải thiện nhiều giống khác.
Người mua hàng đến Pháp từ khắp nơi trên thế giới để mua Breton để sử dụng trong việc cải thiện ngựa mẹ đẻ của họ. Các con ngựa Breton đã có một ảnh hưởng đáng kể trên ngựa Canada, sau khi các thành viên của giống này đã được gửi đến Canada vào thế kỷ thứ 17. Chúng cũng được sử dụng để tạo ra các con ngựa Freiberger Thụy Sĩ, cũng như các giống ngựa kéo hạng nặng khác. Ngựa Breton đã được sử dụng ở Ấn Độ để giao phối sinh ra con la, và tại các trang trại chăn nuôi Saharanpur được lai với các con ngựa giống Anglo-Ả Rập Mystère để sản xuất ra ngựa vận chuyển.
Trong thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, người nông dân Ý đã cố gắng sử dụng các con ngựa Brabant để cải thiện dòng máu ngựa trong nước, nhưng các con tỏ ra là quá nặng nề và chậm hơn yêu cầu. Trong những năm 1930, các giống ngựa Hispano-Breton đã được phát triển ở Tây Ban Nha bằng cách lai với ngựa đực giống Breton nhập khẩu với ngựa cái địa phương. Hôm nay, dân số loài này là nhỏ, nhưng đã được ghi nhận bởi các nhà nghiên cứu cho sự đa dạng di truyền phong phú của nó. Sau Thế chiến II, một con ngựa đực Breton đã được sử dụng để cải thiện giống ngựa Schleswig của Đức.
Sử dụng
[sửa | sửa mã nguồn]Các con ngựa Breton được sử dụng trong nhiều năng lực, do sự khác nhau kiểu phụ của giống này. Loại nhỏ hơn có thể được sử dụng để kéo xe yên và công việc nhẹ, trong khi các loại lớn hơn là lý tưởng cho các công việc nặng và công việc nông nghiệp. Chúng cũng thường được sử dụng để cải thiện các giống khác qua lai tạo (làm máu nền). Hôm nay, giốngnày được sử dụng như một ngựa thợ trên các trang trại nhỏ, và cũng được sử dụng để thu thập rong biển. Nó cũng được nhân giống để sản xuất thịt ngựa; thịt ngựa là một yếu chế độ ăn uống tại nhiều quốc gia châu Âu, bao gồm Pháp, Bỉ, Đức và Thụy Sĩ.
Chú thích
[sửa | sửa mã nguồn]Tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]- Dữ liệu liên quan tới Ngựa Breton tại Wikispecies
- Le Trait Breton Syndicat des éleveurs du cheval Breton; Les Haras Nationaux (bằng tiếng Pháp) Accessed August 2011
- "Breton" The International Museum of the Horse. Referenced ngày 1 tháng 8 năm 2011.
- Simon & Schuster's Guide to Horses and Ponies. Bongianni, Maurizio. Simon & Schuster, Inc., 1988, pg. 90. ISBN 0-671-66068-3
- Edwards, Elwyn Hartley (1994). The Encyclopedia of the Horse (1st American ed.). New York, NY: Dorling Kindersley. pp. 266–67. ISBN 1-56458-614-6.
- "Breton". Oklahoma State University. Referenced ngày 6 tháng 1 năm 2008.
- Hendricks, Bonnie. International Encyclopedia of Horse Breeds. University of Oklahoma Press. pp. 81–82. ISBN 978-0-8061-3884-8.
- Edwards, Elwyn Hartley (1994). The Encyclopedia of the Horse (1st American ed.). New York, NY: Dorling Kindersley. p. 165. ISBN 1-56458-614-6.
- Edwards, Elwyn Hartley (1994). The Encyclopedia of the Horse (1st American ed.). New York, NY: Dorling Kindersley. p. 258. ISBN 1-56458-614-6.
- "Studies from Complutense University update current data on animal science". Life Science Weekly: 337. ngày 4 tháng 11 năm 2008.
- Edwards, Elwyn Hartley (1994). The Encyclopedia of the Horse (1st American ed.). New York, NY: Dorling Kindersley. p. 275. ISBN 1-56458-614-6.
- Johnson, Michael (ngày 19 tháng 6 năm 2008). "Hungry for Horse Meat". New York Times. Truy cập 2009-11-17.
- Louis Moll et Eugène Nicolas Gayot, La connaissance générale du cheval: études de zootechnie pratique, avec un atlas de 160 pages et de 103 figures, Didot, 1861, 722 p. (lire en ligne) Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article
- Éphrem Houël, Traité complet de l'élève du cheval en Bretagne, E. Tostain, 1842 (lire en ligne) Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article
- J. A. Barral, Journal d'agriculture pratique, vol. 1, Librairie agricole de la maison rustique, 1859 (lire en ligne) Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article
- Jean Yves Marie Moysan, La Sélection du cheval breton par les épreuves..., impr. de R. Foulon, 1941, 76 p.
- Philippe Lacombe, « Corps, cultures et techniques: entre tradition et modernité », dans Corps et sociétés, L'Harmattan, 2001 (ISBN 9782747502931), chap. 23 de Histoire & anthropologie Document utilisé pour la rédaction de l’article
- Marcel Mavré, Attelages et attelées: un siècle d'utilisation du cheval de trait, France Agricole Éditions, 2004, 223 p. (ISBN 9782855571157, lire en ligne) Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article
- Judith Draper, Le grand guide du cheval: les races, les aptitudes, les soins, Éditions de Borée, 2006, 256 p. (ISBN 9782844944207, lire en ligne) Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article
- Dominique Auzias et Jean-Paul Labourdette, Le Petit Futé Finistère, Petit Futé, 2009, 13e éd., 334 p. (ISBN 9782746925687) Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article
- Dominique Auzias, Caroline Michelot, Jean-Paul Labourdette et Delphine Cohen, La France à cheval, Petit Futé, 2010, 227 p. (ISBN 9782746927827) Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article
- Yvon Le Berre, « Les grandes étapes de la création du cheval Breton », Ethnozootechnie, no 30, 1982, p. 15-26 (ISSN 397-6572)
- Bernadette Lizet, La bête noire: à la recherche du cheval parfait: France Mission du patrimoine ethnologique, Éditions MSH, 1989, 341 p. (ISBN 2-7351-0317-X, lire en ligne) Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article
- Joelle Corre, Landivisiau, capitale du cheval Breton au XXe siècle, Brest, Mémoire d'histoire contemporaine - université de Bretagne occidentale, 1993
- Marie Cegarra, L'animal inventé: ethnographie d'un bestiaire familier, L'Harmattan, 1999, 189 p. (ISBN 9782738481344) Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article
- Jacques Mulliez, Le cheval breton aux XVIIe et XVIIIe siècles: Actes des conférences 1990, Rennes, Université des Enclos et des Monts d'Arrée - Presses universitaires de Rennes, 2000, p. 82-97
- Bernadette Lizet, « Mastodonte et fil d'acier. L'épopée du cheval breton », La ricerca folklorica Retoriche dell'animalità. Rhétoriques de l'animalité, no 48, 2003, p. 53-70 (lire en ligne)
- (en) Maurizio Bongianni, Simon & Schuster's Guide to Horses and Ponies, Simon & Schuster, Inc., 1988 (ISBN 0-671-66068-3) Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article
- (en) Elwyn Hartley Edwards, The Encyclopedia of the Horse, New York, Dorling Kindersley, 1994, 1e éd. (ISBN 1564586146) Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article
- (en) Bonnie Hendricks, International Encyclopedia of Horse Breeds, University of Oklahoma Press, 1994 (ISBN 978-0-8061-3884-8) Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article
- Collectif, Chevaux et poneys, Éditions Artemis, 2002, 128 p. (ISBN 978-2-844160256, lire en ligne) Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article
- Emmanuelle Dal'Secco, Les chevaux de trait, Éditions Artemis, 2006, 119 p. (ISBN 9782844164599, lire en ligne) Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article
- Elwyn Hartley Edwards, Les chevaux, De Borée, 2006, 272 p. (ISBN 9782844944498) Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article
- Lætitia Bataille, Races équines de France, France Agricole Éditions, 2008, 286 p. (ISBN 9782855571546, lire en ligne)
- Yvon Le Berre, Un siècle de cheval breton, Association Le Breton et son cheval, 1999, 64 p. (ISBN 9782951482104)
- Gérard Alle (ill. Gilles Pouliquen), Le cheval breton au travail, Coop Breizh, 2002, 176 p. (ISBN 9782843461699)
- M. Le Gall, « Du cheval en Bretagne au cheval breton », Kreiz breizh, no 4, 2002, p. 12-20
- Jean-Maurice Colombel et François Simon, Des chevaux et des hommes Bretons, Rennes, Éditions La Part Commune, 2003, 141 p. (ISBN 9782844180506) Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article
- Yvon Le Berre, Les quatre saisons du cheval breton, Cloître éd., 2003, 74 p. (ISBN 9782910981983)