Minsk

Minsk
Мінск (vaug.)
Минск (ven.)

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Vaugedvenäma
Eläjiden lugu (2023)	1,995,471 ristitud
Pind	348,84 km²
Pämez'	Vladimir Kuharev (sügüz'ku 2020—, Уладзімір Кухараў)
Telefonkod	+375−17
Aigvö	UTC+3

Minsk (vaugedvenäkelel: Мінск; venäkelel: Минск, vodhesai 1939 — Менск, vep. Mensk, translit. Miensk) om Vaugedvenäman pälidn, Minskan agjan da Minskan rajonan adminisrativine keskuz (niihe adminisrativižhe ühtnikoihe iče lidn ei mülü), vägilidn.

Nece om valdkundan politine, ekonomine, kul'turine da tedoline keskuz. Ripmatomiden Valdkundoiden Ühtnendan päfater sijadase Minskas.

Ezmäine johtutez lidnas vasttase vodel 1067 «Aigaižiden voziden starinas». Vodelpäi 1242 Minsk oli Litvanmas (möhemba — Sures Litvanman Ruhtinazkundas). Vodel 1499 lidn sai Magdeburgan oiktust. Vodelpäi 1793 Minsk oli Minskan gubernijan pälidnaks Venälaižes imperijas. Vodel 1871 Minsk sidotihe raudtel Moskvaha da Varšavaha. Vodelpäi 1919 vodehesai 1991 se oli Vaugedvenäman NST:n pälidnan. Suren Tatanmaižen sodan aigan 70 000 minskalašt oli riktud, lidn oli muretud.

Vodespäi 1991 Minsk om ripmatoman Vaugedvenäman pälidnaks.

Minskan sijaduz om läz valdkundan geografišt keskust, Svisločjogen randal (Dnepran bassein). Lidn seižub Minskan ülüden suvipäivnouzmaižil pautkil, 220 m ü.m.t. keskmäižel korktusel, 181..283 m korktusil. Lähembaine pälidn om Vil'nüs 180 kilometras lodeheze avtotedme.

Baltijan da Mustmeren basseinoiden röun läbitab lidnad. Vezivaradimiden sistem i manaluižed vezipurtked jottas lidnad. Pompatas vet Vilijan vezivaradimespäi (Nemanan bassein) Zaslavlin vezivaradimhe (Minskan meri) lodeheze lidnaspäi, kuspäi vezi jokseb Svisloč-jogehe.

Klimat om ven Atlantižen valdmeren valatoitusenke. Voden keskmäine lämuz om +7,2 C°, kezakun-elokun +17..+19 C°, tal'vkun-uhokun −2,6..−4,2 C°. Ekstremumad oma −39,1 C° i +35,8 C°. Kezaaigan minimum om 0 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +13,6 C° (uhoku). Paneb sadegid 686 mm vodes, enamba kezakus-heinkus (78..97 mm kus), vähemba uhokus-sulakus (40..43 mm kus).

Minsk jagase ühesaks administrativižeks rajonaks (vaug.: раён) vspäi 1977, rajonan administracii om kaikuččes. Edel 2006. vot Minskan pind oli 307,8 km².

Vl 1939 ristitišt oli 239 tuh. eläjid. Vodele 1977 se ületi millionad. Vodel 2011 eläjiden lugu oli 1 864,1 tuhad ristituid, vl 2019 — 1,992,685 ristitud. Läz 2,65 mln elädas Minskan lidnaglomeracijas (2014).

Rahvahad (vn 2009 rahvahanlugemižen mödhe): vaugedvenälaižed — 85,8 %, venälaižed — 10,8 %, ukrainalaižed — 1,6 %, pol'šanmalaižed — 0,8 %, evrejalaižed — 0,3 %, toižed rahvahad — 0,7 %.

Municipalitetan pämez' om Minsk-lidnan radonoigendajan komitetan ezimez'. Edeline lidnan pämez' om Anatolii Sivak (kül'mku 2018— sügüz'ku 2020), Анатоль Сівак).

Avtobusad, trolleibusad, lidnelektrojonused da tramvaid oma kundaližeks transportaks lidnan südäimes. Vspäi 1984 metro radab lidnas. Vl 2019 metros om kaks' linijad 37,2 km pitte da 29 stancijad (vspäi 2014).

Minsk om Vaugedvenäman kaikiš järedambaks transportsol'meks mugažo. Kaik kümne avtoted lähttas tazovaldkundan kaikihe polihe, M9-trass om Minskan rengazavtote 56 km pitte. Vaugedvenäman M1-kiruhte ühtenzoitab lidnad Moskvanke, matkad om läz 700 km päivnouzmha.

Rahvahidenkeskeine civiline Minsk-lendimport^[1] (Minsk-2, MSQ / UMMS, 5,1 mln passažiroid vl 2019) sijadase 22 km päivnouzmha lidnan keskusespäi, mülüb lidnha. Tehtas reisid Evropan maihe da Azijan erasihe maihe. Penemb rahvahaline Minsk-1-aeroport om sauptud vspäi 2017, uz' lidnan rajon linneb saudud sil territorijal. Minsk-Pasažirski-päraudtestancii (vaug.: Мінск-Пасажырскі), seičeme raudtestancijad da üks'toštkümne seižutezpunktad ratas lidnas.

• 
  Ohjastusen pert' (2010)
• 
  Ülälidn. Ratuš (2008)
• 
  Telečuhunduz (2010)
• 
  Minsk-Pasažirski-päraudtestancii da torg senno vl 2014

1. ↑ Rahvahidenkeskeižen Minsk-lendimportan sait (airport.by). (ven.) (angl.) (vaug.) (kit.)

• Lidnan ohjastusen portal (minsk.gov.by). (ven.) (vaug.) (angl.)

Minsk Vikiaitas