Bangalor

Bangalor (Bengaluru)
ಬೆಂಗಳೂರು (kannada)
Bangalore (angl.)

Valdkund	Indii
Eläjiden lugu (2011)	8,425,970[1] ristitud
Pind	741 km²
Pämez'	B S Satjanarajana[2]
Telefonkod	+91−80
Aigvö	UTC+5:30

Bangalor (kann.: ಬೆಂಗಳೂರು, angl.: Bangalore, anglijan virkand: [ˈbæŋɡəlɔːr] vai [ˌbæŋɡəˈlɔːr]) om sur' lidn da administrativine keskuz, se om Indijan suves. Lidn sijadase Dekan-mägitazangištos, Karnatak-štatan longibokas, sen pälidn. Toine lidnan nimi, Bengaluru (kannadan virkand: [ˈbeŋgɐɭuːɾu]), om oficialine nimi vaiše štatan südäimes. Vl 2011 koumanz' ristitištol (8 425 970 ristitud) da videnz' aglomeracijan surudel (8 499 399 ristitud)^[3] Indijas.

Bangalor om üks' kaikiš pigembiš šingotesen lidnoišpäi Azijas. Se om kaikiš järedamb tedon da tegimišton keskuz valdkundas, kudambas pästtas mašinoid, elektroladimid, ladimid telekommunikacijan täht. Lidnas om korged kaičendtegimišt da aerokosmižtegimišt. Sen ližaks, Bangalor paksus nimitadas «Indijan olasižeks alangištoks», sikš miše täs om äi infotehnologižid kompanijoid. Tedoaluskundoiden keskes oma Bangaloran universitet, Indijan tedoiden institut da Aeronavtikan nacionaline laboratorii. Vspäi 1996 rahvahidenkeskeine aviatehnikan «Aero Indii»-ozutelend oleškeleb Bangaloras kerdan kahtes vodes, sidä vedas Indijan kaičendministrusen da il'mvägiden abuiš.

Bangalor sijadase korktusel 920 metrad meren pindan päl. Lidnan tobj pala om Bangalor Urban-rajonas (Bangalore Urban), sen küläümbrišt — Bangalor Rural-rajonas (Bangalore Rural). Štatan ohjastuz sijadase Bangalor Rural-rajonan erigoittud mas, nügüd' se om Ramanagaram-rajon.

Bangaloran sijaduz om tazoine tarh, no pen' mägisel'g läbitab keskuzfartaloid pohjoižespäi suvehesai. Ei ole surid vezištoid lidnas, om vaiše severz'-se uitod. Arkavati- (Arkavathy) da Pennar- (Penner)-jogiden niškad oma Nandi-kukhiš, se om 60 km lidnaspäi pohjoižhe.

Bangalor sijadase ülüsel, sen tagut lidnan klimat om lujas pehmed kaiken voden aigan, hot' kezal räkäd päiväd-ki oma. Sezonmussonad reguliruiba sädegiden mär, ned puhuba valdmerespäi kuivmale ehtbokaspäi, i mugažo vastpolin. Räkiden kuiden aigan samaldub paksus, se kucub ližavezid da elektrusen andmižen keskustoid.

Klimat om tropižen savannan kaks'sezonine. Voden ezmäine pol' om päivoikaz, toine om pil'vekaz. Voden keskmäine lämuz om +24,6 C°, kül'mkun-vilukun +21,7..+22,9 C°, keväz'kun-semendkun +26,8..+28,1 C°, toižil kuil +24..+25 C°. Ekstremumad oma +7,8 C° (viluku) i +39,2 C° (sulaku, semendku). Paneb sadegid 1078 mm vodes, enamba elokus-redukus (163..208 mm kus), kuiv sezon oleskeleb tal'vkus-keväz'kus (38 mm pordos). Voib olda lujid valegid enamba mi norm, kuctas sur'vezid. Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 29..35 % röunoiš uhokus-sulakus, 61..67 % kezakus-kül'mkus.

Rahvahan tobmuz Bangaloras ezitase municipalitetal, sen nimituz — Bruhat Bengaluru Mahanagara Palike (BBMP, Greater Bangalore Municipal Corporation). Municipalitet om formiruidud vl 2007 enččen «Bangalor Mahanagara Palike»-municipalitetan 100 administrativižes rajonaspäi. Sen ližaks se nügüd' kogoneb kahesa lähelišt lidnannevondištod da 110 küläd. Vl 2012 Elektronine lidn (Electronics City) ližazihe Bangalorha.

Bangaloran lidnannevondišt om käskusenandai tobmuz. Se kogoneb deputatoid, kudambad nimitadas «korporacijan ühtnikoikš», niid valitadas kaiken rahvahan änestusel. Deputatoiden valdatusiden strok om viž vot. Parlament kogoneb 250 ristitud, üks' ristit lidnan kaikuččes administrativižes rajonaspäi (198) da 52 tošt (parlamentan da štatan käskusenandajan suiman ezitajad). Lidnan pämez' da lidnannevondišton ezimez' mugažo otaba radsijid valičendoiden satusen mödhe.

1. ↑ Provisional Population Totals. Cities having population 1 lakh and above. / Census of India 2011 (censusindia.gov.in). (angl.)
2. ↑ Law and order tops new chief Mirji's list. — The Times of India, Bangalore (articles.timesofindia.indiatimes.com). — 3 May 2011. (angl.)
3. ↑ Census of India 2011 (censusindia.gov.in): Provisional Population Totals. Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above. (angl.)

• Bangalor-municipalitetan oficialine sait (bbmp.gov.in). (angl.)

Bangalor Vikiaitas